مٺو مھيري انقلابي ڪردار!: امير آزاد پنهور
مٺي جي سياسي تحرڪ جي عروج جو زمانو ايم آر ڊيءَ جو دور هو، جنهن تحريڪ ۾ هنن اهڙي ته دلڪشي پئدا ڪئي جو بقول مٺي جي: ڪيترائي ساٿي جدوجھد جي مقصد کان بي خبر ۽ نتيجن کان بي پرواھ هوندي به قرباني ڏيڻ جي لاءِ تيار هوندا هئا. مٺو ئي ٻڌائيندو هو ته جڏهن ملٽري ڪورٽن ۾ پڇاڻو ٿيندو هو ته جمهوريت ڇا آهي ته ڪيترائي ساٿي ان لفظ جي معنيٰ کان بي خبر هوندي به ڏاڍ ڏمر کان نفرت سبب سالن جا سال سزائون ڪاٽڻ لاءِ تيار هوندا هئا. ان ئي جدوجھد جو تيار ڪيل مٺو مهيري جيڪو مارشل لا جي هٿان کلندي کلندي پنهنجي پٺيءَ تي سرعام ڦٽڪا کائي آيو هو، هي اها جدوجھد هئي جنهن ۾ شهيد فاضل جو ساٿي ڪو به سرمائيدار، ٺيڪيدار ۽ منشيات فروش نه پر کٻڙ چانگ ۽ امين خاناڻي پارا ماڻهو هئا جن جي يونين آفيس ڪنهن ڄار جي وڻ ھيٺان يا ڪنهن ٻٻر جي ڇانؤ ۾ هوندي هئي.
خير اهو دور ختم ٿيو، مزاحمت مفاهمت ۾ تبديل ٿي وئي ۽ مٺي مهيري اچي پنهنجو ڳوٺ سنڀاليو ۽ ڪتابن سان ياري رکي. مٺو جڏهن ان جدوجھدن جا قصا ٻڌائيندو هو ته شهيد فاضل راهو مون کي هڪ ديو مالائي ڪردار محسوس ٿيندو هو. ڳوٺائي ۽ پاڙيسري هجڻ ڪري مون کي مٺي مهيريءَ سان ڪچهرين ڪرڻ ۽ کانئس سکڻ جا تمام گھڻا موقعا مليا. جڏهن هو عملي سياست جو حصو نه رهيو تڏهن به هن جي سنڌ پرستيءَ ۾ ڪو فرق نه آيو، اهو ئي سبب هو ته سنڌ جو ڪو به قومپرست اڳواڻ ڪڙئي طرف ايندو هو ته مٺي مهيريءَ سان ضرور ملاقات ٿيندي هئس، باقي ادبي دنيا ۾ ته هن پنهنجي الڳ چئوياري ٺاهي ورتي هئي. مٺو پنهنجي مزاج ۾ باذوق ۽ ادب دوست ڪردار هو. ماما جمن دربدر کان وٺي مٺي مهيريءَ تائين اهڙا کوڙ ڪردار آهن جيڪي سنڌ جا چارڻ بڻجي چنگ کڻي سُر ۾ صدائون ڏيندا رهندا هئا. مٺو بهترين اسٽيج سيڪريٽري هو. هن جو جلسي تي مڪمل ضابطو هوندو هو، هن جي آواز ۾ ڇا ته سوز هوندو هو ۽ شاعريءَ جي چونڊ بي انتها شانائتي هوندي هئس، باقي هن جي مزاح جي حس ته ڪمال هئي جيڪا هر محفل ۾ ماڻهن کي هن ڏانهن ڇڪي ايندي هئي. سنڌ ۾ اينٽي ون يونٽ تحريڪ هڪڙا ڪردار پيدا ڪيا، ان کانپوءِ 70 ۽ 80 جي ڏهاڪن هڪڙا مڪمل طور تي تربيت يافته قومي ڪارڪنن جا جٿا پيدا ڪيا. هاڻ اسان کي انهن جي جدوجھدن جي مثبت پاسن کي گڏ کڻي نئين رنگ ۽ ڍنگ سان جدوجھد جاري رکڻي آهي.