شاعريءَ جو ڪنول ڪوماڻو
پِريم جو پاڻي، سو ڪيچين ڪم نه آيو
( شاهه)
70ع جي ڏهاڪي جي ڳالھه آهي، ماهوار تحريڪ رسالي جي سرورق تي نظم ڇپيو هو. اهو دور سنڌي ادب ۽ سياست جو شاندار دور هو، جنهن ۾ شاعر اديب شيخ اياز، سوڀو گيانچنداڻي، تنوير عباسي، نياز همايوني، جمال ابڙو، امر جليل، رسول بخش پليجو ۽ ٻيا ڪافي ادب جي ميدان جا شهسوار هئا. انهن سينئر اديبن کان پوء جڏهن نوجوانن جي ٻِي کيپ پيدا ٿي، تن به وڻ وڄائي ڇڏيا. ڊاڪٽر آڪاش انصاري، بلبل کورواهي، اياز گل، ڪنول لوهاڻو ۽ ٻيا ڪيترائي نالا وٺي سگھجن ٿا. مون کي ياد آهي، عوامي تحريڪ جي ڪارڪنن جي هڪ گڏجاڻيءَ ۾ پليجي جھڙي ماڻهو تحريڪ رسالو هٿ ۾ کڻي ڪارڪنن کي مخاطب ٿي ڪنول جي نظم ڏانهن اشارو ڪندي چيو ته سنڌي قوم کي اڄ ڪنول جھڙي شاعريءَ جي ضرورت آهي. هن ايترو پڪو پختو لکيو جو ان وقت جا مشهور رسالا مهراڻ ۽ تحريڪ سندس شاعري خوشيءَ سان ڇاپيندا هئا. ٿورو سندس نظم جو ٽڪرو پڙهي ڏسو:
ڏسي ٿو سگھين ناگاساڪيءَ جي تباهي
۽ ٻڌي ٿو سگھين ويٽنامين جون رڙيون
پوء ته اي ڀڳوان! تون جھڙو آهين تهڙو ناهين !
ڪنول جي صحبت ڪنهن ٽڻي ٽامڻيءَ سان نه رهي پر ان وقت ادب ۽ سياست جي آسمان تي چمڪندڙ ستارن سوڀو گيانچنداڻي، ڪامريڊ روچي رام، رسول بخش پليجو، شمشير الحيدري جھڙن استادن عالمن سان سندس ويجھڙائي رهي، جيڪي قومي درسگاهه ۾ اسڪالر ۽ پروفيسر مڃيا ويندا هئا. سنڌي ادب تي جيئن ئي ماٺار وارو دور آيو ته ڪنول به لکڻ گھٽايو. وڪالت جي پيشي سان وابسته ٿي ويو ۽ آخري دم تائين ان پيشي سان سچائيءَ نڀائيندو رهيو. ڪنول اهو اسريل ڀلو فصل هو جنهن کا سڀئي عزيز ۽ دوست محروم ٿي ويا آهيون پر سندس شاعري اسان جي دلين ۾ زندھ رهندي. وقت جو ڪاتب جڏهن سنڌ جي جديد تاريخ لکندو ته ڪنول هراول دستي ۾ ڏسڻ ۾ ايندو.
( روزاني الک، خميس 30 ڊسمبر 1999ع )