ٿل ڪئنال مسئلي تي پيپلز پارٽي متحده جو ساٿ ڏيندي؟
سنڌ اسيمبليءَ ۾ سرڪار ۽ مخالف ڌر وارن متفقه ٺهراءُ پاس ڪري وفاقي سرڪار کان گھر ڪئي آهي ته فوري طور ٿل ڪئنال جي اڏاوت روڪي وڃي. ٻي پاسي ٻڌڻ ۾ اچي پيو ته، سنڌ سرڪار اندروني دٻاءُ ڏسي اسيمبليءَ ۾ ٺهراءَ ته پاس ڪيو آهي پر قانوني طرح وفاقي سرڪار کي لکي ٿل ڪئنال جي اڏاوت روڪڻ لاءِ نه چيو آهي، جنهن تي تازو سڌ سماء جي وزير شيخ رشيد صحافين کي سوال جو جواب ڏيندي چيو آهي ته وفاق وٽ سنڌ سرڪار جو ڪوبه اهڙو مطالبو نه آيو آهي ۽ جڏهن آيو تڏهن ڏٺو ويندو. هاڻي سڄي صورتحال کي ڏسي ڇا سمجھجي؟ بقول مير علي نواز ناز جي ته،
تنهنجي رمز سھڻا مان ڇا سمجھان، آسان به آ، دشوار به آ
تنهنجي واعدي تي اعتبار ڪهڙو، اقرار به آ، انڪار به آ!
خير سنڌ سرڪار ته ويچاري وڻا وڻا ڪاٺي... جا پنهنجو وجود برقرار رکڻ ۾ پوري آهي پر اصل امتحان پيپلزپارٽيءَ لاءِ آهي، جيڪي سنڌ ۾ ٻين سياسي ڌرين سان گڏجي تحريڪ هلائڻ ۾ ڀرپور نموني سرگرميءَ سان حصو وٺي رهيا آهن پر هاڻ جڏهن ايم ڪيو ايم طرفان وفاقي ادارن، قومي اسيمبلي ۽ سينيٽ ۾ رٿون پيش ڪرڻ جون تياريون ٿي رهيون آهن، تڏهن پيپلز پارٽيءَ جو وفاقي ادارن ۾ هن اشوءَ تي ڪهڙو ڪردار ٿو رهي، اها ڳالھه دلچسپيءَ سان ڏٺي پئي وڃي. ايم ڪيو ايم جنهن سان سنڌ جي اصل مالڪيءَ جي دعوا ڪندڙن جا اڃا اختلاف باقي آهن، جيڪا شهري آباديءَ تائين محدود چئي پئي وڃي. ايم ڪيو ايم جڏهن هاڻ سنڌ جي حقن جي ڳالھه کلي عام ڪرڻ شروع ڪئي آهي ۽ هو سرڪار جو حصو هوندي جيڪا ڳالھه چئي رهي آهي، اها ڳالھه سنڌ سرڪار ۾ شامل پراڻا سنڌي به نٿا ڪن. اصل ڳالھه لفاظيءَ نه پر عمل جي آهي. قومون به عمل سان ٺهنديون ۽ ڊهنديون آهن. هاڻ بال پيپلز پارٽيءَ وٽ آهي ته هو ڪهڙي نموني هن مسئلي تي وفاقي ايوانن ۾ پنهنجو رول ٿي ادا ڪري. هونئن ته اڪثر ائين ڏٺو ويو آهي ته پيپلز پارٽيءَ جو موقف سنڌ ۾ هڪ ۽ پنجاب ۾ ٻيو رهيو آهي. جھڙي طرح ايم ڪيو ايم پنهنجو چٽو موقف رکي سنڌ جي هن مسئلي کي سنڌ لاءِ زندگي ۽ موت جو مسئلو ڄاڻي کنيو آهي، ساڳئي طرح پيپلز پارٽيءَ کي به سڀني مصلحتن کان بالاتر ٿي هن اشوءَ جي مالڪي ڪري، قومي اسيمبلي ۽ سينيٽ ۾ کڻڻ گھرجي. سنڌيءَ ۾ چوندا آهن ته ”ڦرئي کانپوءِ ڊپ ڪونهي، لٿي کانپوءِ اوير ڪانهي،“ سو پيپلز پارٽيءَ وٽ هاڻ وڃائڻ لاءِ رهيو به ڇا آهي. تمام تر اختيار جي حصول لاءِ ڪوششن جي، پيپلز پارٽيءَ کي اقتدار مليو ئي ان ڪري جو بينظير صاحبه وطن آئي. ٻيو ته ٺهيو پر بينظير جي اباڻي صوبي سنڌ ۾ سڀني پارٽين کان وڌيڪ ووٽ هوندي به سنڌحڪومت نه ٺاهي سگھي. باقي سنڌ جي درياھ جي اشوءَ تي به جيڪڏهن مصلحت پسندي کان ڪم وٺي پنجاب جي ناراضگيءَ جي ڊپ کا چشم پوشي کان ڪم وٺندي قومي اسيمبلي ۽ سينيٽ ۾ خاموشي اختيار ڪئي ته پوء سنڌ سمجھندي ته ”ڌُريائين ڌاريامٽ مئيءَ جا نه ٿيا... جيڪي مُئي ڪندا سو جانب ڪريو جيئري.“
جيڪڏهن پيپلز پارٽي پنهنجيون سڀ انائون ڇڏي ٿل ڪئنال جي مسئلي تي پير ٻڌي ان جي اڏاوت خلاف قومي اسيمبلي ۽ سينيٽ ۾ هڪ ئي وقت آواز اٿاريو ته پوء يقين ڄاڻو سنڌ جو عوام جيڪو اڳ ئي پيپلز پارٽي ۽ ڀٽي خاندان لاءِ اکيون پير ڪري ڳڙهي خدابخش کي پنهنجو سياسي قبلو مڃيندو آيو آهي، جن اڳئي ڀٽي خاندان لاءِ پنهنجو رت ست ڏنو آهي، سو وري به ساڳئي جذبي سان سندن ساٿ ڏيندو. اسان جي دعا آهي ته، رب پاڪ پيپلز پارٽيءَ کي توفيق ڏي ته هو سنڌ جي جياپي جي هن جنگ ۾ عملي طرح ثابت قدم رهي، جنهن جي اميد تمام گھٽ آهي. جي پيپلز پارٽي ليلان وارو ڪردار ادا ڪيو ته چنيسر داسڙي کي ڪنؤرو هٿ ڪري ويندي؛ پوءِ پيپلزپارٽي وٽ سواءِ پڇتاءُ جي ڪجھه نه هوندو: ”تو جو ڀانئيو هار سو سورن جو سڳڙو...“ اڳئي اقتدار ڪيترا رنگ ڏيکاريا آهن ڀٽي خاندان کي؛ تنهن ڪري هاڻي گھڻو ٿيو. آصف زرداري عمر قيد جيتري سزا ڀوڳي چڪو آهي. ٻار جلاوطن، بينظير ڀٽو صاحبه جلاوطن، پيپلز پارٽي جو اصل هليو بگاڙي عجيب و غريب نالن سان سڃاتو پيو وڃي. انتها ٿي چڪي، هاڻي ضرورت آهي ته بچيل شيون سنڀالجن جيڪي پنهنجون آهن. ”ڪوڙين ڪيون ڪيتريون انهيءَ کر خوار... ڀُلي ڀُلي پاڻ آئي تنهن کي ڀلي ڪو نه چئبو.“ پنهنجي گھر جا ٽپڙ سنڀالڻ به دانشمندي آهي. منشي چيو آهي ته،
پنهنجو ان پنهنجو ڌن
پنهنجو ڪک پنهنجو پن
پنهنجو رڇ پنهنجو ڀن
ڪٿي ڪين هوندا ڪنول گل ڪوماڻا
مان هوندس نه هوندس سو پاڻا ڄاڻان
نه هونديون هي حويليون، نه هوندا هي ٿاڻا.
( روزاني تعمير سنڌ، اڱارو 22 جولاءِ 2003ع )