ملايا جو لباس ۽ چار قومي زبانون
ملايا ۾ پهچڻ کان ٻه ڏينهن اڳ، آءُ اهو سوچي رهيو هوس ته خبر ناهي ملايا جا ماڻهو ڪهڙي قد بتُ ۽ رنگ روپ جا هوندا. آمريڪا، يورپ ۽ آفريڪا گھمندي ٻين ملڪن جا ماڻهو ته اڪثر ڏٺل هئا، پر ڪڏهن به اهڙو همراهه نٿي سُجھيو جو ملايا جو هجي ۽ نه وري ڪٿي انهن بابت پڙهيو هوم. سندن اڳوڻي وزيراعظم، تنڪو عبدالرحمان، جو نالو سو ٻڌل هو. جنهن مان ايترو اندازو هوم ته اتي مسلمان پڻ هوندا. ٻيا ڪهڙن مذهبن ۽ ڌرمن جا ماڻهو، ڪهڙيون ٻوليون ۽ لباس پائين ٿا، ان بابت ڪا معلومات نه هئي سو پينانگ جهاز پهچڻ تائين آءٌ ملايا جي ماڻهن بابت سوچيندو رهيس.
هينئر آءٌ پينانگ ٻيٽ ۽ ملايا جي سرزمين جي وچ ۾ هلندڙ فيريءَ ۾ چڙهي پينانگ ٻيٽ تي وڃي رهيو آهيان. منهنجي ڀرسان ۽ اڳين پوين بينچن تي ڪيترا ئي مرد، عورتون، ٻار ۽ ڇوڪرا ڇوڪريون ويٺا آهن. ڪي ڪڻڪ رنگا، ته ڪي پيلا ۽ ڪارسرا. اڇي گوري ۽ پيلي رنگ جا، چيني آهن، چيني ڇوڪرين کي اسڪرٽ پيل آهن. سانوري رنگ جا پر ٿورو سُونهن ۾ سرسُ، نڪُ چينين جهڙو ئي مِنو، پر ٿورو وڌيڪ چِپيل، ملئي آهن، جيڪي ملايا جا اصلي رهاڪو آهن. انهن جي عورتن جي پوشاڪ بشرٽ ۽ گوڏ آهي پر اڄڪلهه جا نوجوان ڇوڪرا پينٽ پائين، باقي ڇوڪريون ساڳي ڊريس کي چهٽيو اچن. گوڏ لاءِ مختلف رنگ ۽ اوچو ڪپڙو استعمال ڪن، خاص ڪري گُلن وارو يا شنگهائي سلڪ. بشرٽ ۽ گوڏ ٻن جدا رنگن جي استعمال ڪن، پر ڪي ڇوڪريون جيڪي ساڳيو رنگ استعمال ڪن، اهي ٿڌي رنگ کي ترجيح ڏين ٿيون. انهن جي زبان ملئي آهي ۽ مسلمان آهن. چيني، عيسائيت ۽ ٻڌ ڌرم سان واسطو رکن ٿا، ڪي ٿورا منجھن مسلمان پڻ آهن ۽ ڪي چيني پراڻي مذهبن جي پيروي ڪن ٿا. سامهون جيڪو انڊونيشي نموني جي ڪاري ٽوپي ۾ ويٺو آهي سو پڻ ملئي آهي، مون سمجھيو شايد انڊونيشي آهي، پر پڇا تي معلوم ٿيو ته ملايا ۾ ٽوپي پائڻ نيازمنديءَ جي نشاني آهي.
ملايا ۾ چپي چپي تي توهان کي ڏکڻ هندستان جون ساڙهيءَ ۾ ڍڪيل، سنهڙيون، ڪاريون ڇوڪريون، تامل زبان ڳالهائيندي نظر اينديون. انهن ۾ مسلمان به آهن ته هندو به. سندن مردن جو لباس، اڇي گوڏ، سا وري گوڏن وٽان مٿي وريل هوندي. ملايا جون چار قومي زبانون آهن؛ انگريزي، ملئي، چيني ۽ تامل. انگريزي گھڻو ڪري هر ڪو ڳالهائي ۽ سمجھي. رڪشا وارو يا اڻپڙهيل دڪاندار به توهان سان انگريزيءَ ۾ گفتگو ڪري ويندو. ڏکڻ ۾ مڙئي اتر کان وڌيڪ انگريزن جو اثر ڇڏيل ٿو ڏسجي. فيري ويهن منٽن ۾ پينانگ پهچي ٿي. سڀ لهن ٿا ۽ پينانگ ٻيٽ گھمڻ لاءِ ٽڙي پکڙي وڃن ٿا.
ماڻهن ۽ موٽر لارين کي، درياءَ جي هڪ ڀر تان ٻي ڀر تائين پهچائڻ لاءِ يا سمنڊ جو ننڍڙو ٽڪرو اڪارڻ لاءِ هڪ ويڪرو ننڍڙو جهاز، يا وڏي ٻيڙي، انجڻ تي هلندڙ ٿئي. جنهن کي عام طور فيري سڏجي ٿو. اهڙو سسٽم ڪيترن ئي ملڪن ۾ آهي. جيئن لورپول ۾ برڪن هيڊ ۽ پيئر هيڊ جي وچ ۾ فيري هلي ٿي، يا هانگ ڪانگ کان ڪولون، ڪولون کان مڪائو وغيره. ڊاڪا، چٽگانگ، کلنا ۾ اهو فيري سسٽم عام آهي. اسان وٽ پڻ موري ۽ دادوءَ وچ ۾ جڏهن ۽ جيسين پُل ٺهي، فيريءَ جي ڪري اچ وڃ جي سهوليت پيدا ڪري سگھجي ٿي. اهڙي نموني درياءَ جي ٻين ڪيترن هنڌن تي ٻن ڪنارن کي هڪ ٻئي سان ڳنڍڻ لاءِ هي طريقو وڏو ڪارآمد ثابت ٿيو آهي. فيريءَ جو هيٺيون ڊيڪ موٽرن/ لارين بيهڻ لاءِ هوندو آهي ۽ مٿيون مسافرن لاءِ.