پنڌ ضربيان پندرهن = صحيح هنڌ
مون کان جونئر آهي ۽ شرميلو پڻ. سو اڪثر خاموش ئي رهندو آهي. هر ڳالهه ٻُڌي فقط مسڪرائيندو آهي. بيحد پيارو ۽ سٻاجھو ڇوڪرو آهي. پر سامونڊي زندگيءَ مان سخت بيزار آهي. ٿورو ئي طوفان يا سمنڊ پنهنجي طاقت ڏيکاري ته همراهه جا هٿ پير ساڻا. پر ساڳئي وقت پاپ ميوزڪ (Pop Music) يا جاز (Jazz) تي سندس هٿن پيرن ۾ ٻيڻي شڪتي اچي ويندي آهي. انگريزي پوشاڪ، انگريزي کاڌي ۽ انگريزي ناولن جو متوالو آهي. بس فقط مولا مهر ڪري، سندس رنگ مشڪي نه ڪري ها! محمود جيڪو نيويءَ ۾ ‘ڪاليا’ جي نالي سان مشهور آهي، تنهن ان نالي تي ٻين جهازن تي ته اعتراض نه ڪيو، پر هن جهاز تي مڙيئي چئي ڏيندو آهي ته، “يار مون کان وڌيڪ ڪارو ته ٿرڊ آفيسر فاروق آهي.” پر اسان ڇا ڪريون، هي کڻي ڪارو وڌيڪ آهي، پر ڪم ۽ ڳالهيون ته گورن انگريزن واريون اٿس.
بهرحال اسان جو ٿرڊ آفيسر صاحب خريداري ڪندي ڪندي هڪ هنڌ اچي ڦاٿو. کيس نائٽي، عورتن لاءِ سليپنگ سوٽ، ٿي کتي. اھا پوري ماپ جي ملي ڪا نه ٿي. هر دڪان تي وڏي ماپ جي ڏيکارين ته به هن لاءِ ننڍي. دراصل ٿائلنڊ جا ماڻهو قد جا تمام بندرا آهن، خاص ڪري هتي جو عورتون. ڪُجهه ڪُجهه بي ڊولا پڻ. اڪثر عورتن جي چيلهه تمام ويڪري ۽ ٽنگون ٿلهيون آهن. ٿي سگھي ٿو ته ڪلوپترا ۽ هيلن آف ٽراءِ جي ڏينهن ۾ اها سونهن جي نشاني هُجي ۽ بقول ڊاڪٽر جيمس برنس جي، جنهن پنهنجي ڪتاب سنڌ جي درٻار A Narrative a visit to the court of Sindh ۾ لکي ٿو ته: ۱۸۹۰ع ڌاري، يعني اڄ کان سؤ سال کن اڳ، جڏهن هو مير مُراد عليءَ جي علاج لاءِ سنڌ ۾ آيو هو ته انهن ڏينهن ۾ سنڌ ۾ پڻ اهڙو جسم سونهن جي نشاني سمجھيو ويندو هو. اڄڪلهه جي سونهن جا قدر، ٻين قدرن وانگر بدلجي چُڪا آهن. عورت جي سونهن جنهن جو اظهار ڪو زمانو هو ته شاعر پنهنجي شعرن ۾ ڪندا هُئا، پر اڄ ان کي ٽيپ جي انچن ۾ ڪٿيو وڃي ٿو. ڇٽيهه انچ بريسٽس، ڇويهه انچ ويسٽ ۽ ڇٽيهه انچ هپس واهه واهه! بيوٽي ڪُئين!
مس ايشيا! مس ورلڊ!
هڪ دڪان تي سيلز گرل، هڪ ڊگھي نائٽي ڏيکاري جا ٿائلنڊ جي ڇوڪرين جي قد کان ته برابر ڊگھي هُئي، پر ته به ڪا خاص ڊگھي نه هُئي. ان تي وڪڻندڙ ڇوڪري تعجب کائڻ لڳي ته پاڪستان جون عورتون چڱيون ڊگهيون آهن. اسان ٻنهي جي ڇهه فٽ هڪ انچ قد ڏي نهاري، معصوميت سان پُڇڻ لڳي؛ “توهان ايترا ڊگھا ڇو آهيو؟”
الٽو سوال ڪيومانس؛ “تون ايتري ڊينڊي قد جي ڇو آهين؟”
مٿي آسمان طرف نهاري واجھائڻ لڳي، “ڀڳوان اسان جي بدن جي ڪجھه اسيمبلي ئي اهڙي ٺاهي آهي.”
ٻاهر نڪري فاروق کي چيم؛ “ميان هاڻ ان ائٽم جي پچر ڇڏ. هتان ٿائلنڊ مان ملڻ مشڪل اٿئي. هلي هلي هاڻ ساڻا ٿي پيا آهيون.”
“نه يار، ڪوشش ته تڏهن به ڪريون.”
“ڪمال آهي، ڪوشش ته ڪريون. شيءِ آهي ڪا نه، باقي ڪوشش ڇا ڪريون؟ رُڳو ٿائلنڊ ته نه آهي. هانگ ڪانگ يا جپان مان کڻي وٺجانءِ.” سمجھايومانس.
“اتي جا ماڻهو ته ٿائلنڊ کان به ڊينڊي قد جا آهن.” هن خاطريءَ سان مون کي ٻُڌايو، جو هو اڳ به هن پاسي جي ملڪن جا چڪر هڻي چُڪو آهي.
“ته پوءِ ڀلا اڳتي لاس اينجلس/ آمريڪا به ته هلڻو آهي. اتان کڻي وٺجانءِ.”
“اتي جي آمريڪي عورتن جو قد هيڪاندو ڊگھو آهي ۽ اتي جي ٺهيل نائٽي منهنجي زال کي پوري نه ايندي.”
“ته پوءِ پارٽنر، تون به ڪجھه ته خيال ڪرين ها، پهرين ڪا نائٽي وٺين ها، پوءِ ان ‘سائيز’ جي زال ڳولين ها.”
پوءِ سائين اتان مُڙيو ته وري ننڍڙي ٻار جا ڪپڙا ڳنهڻ لڳو ۽ سندس دُورانديشِيءَ تي دل ئي دل ۾ داد ڏيڻو پيو.
پر اسان جو يار ايتري تي به بس ڪرڻ وارو نه هو. ان کان پوءِ وري برئزير وٺڻ شروع ڪيائين ۽ اسان ککا وکا تڏهن ٿي وياسين، جڏهن کيس نمبر جي خبر نه هُئي ۽ اندازي لڳائڻ ڪارڻ هن الٽو وڪڻندڙ ڇوڪريءَ کان هن جي برئزير جو نمبر پُڇيو. هوءَ مطلب نه سمجھي گھٻرائڻ لڳي ته اسان کي ٿيو ڇا آهي جو هن کي دڪان ۾ اڪيلو سمجھي غلط سلط سوال ڪري رهيا آهيون. جي ٿوري به سياڻي هُجي ها ته جرمن دڪاندار وانگر گراهڪ به نه وڃائي ها ۽ گھٻرائڻ جي به نوبت نه اچي ها.
چرچو مشهور آهي ته جرمنيءَ ۾ هڪ همراهه ساڳي مسئلي ۾ انگي وٺندي مُنجهي پيو. دڪاندار به گراهڪ وڃائڻ نٿي چاهيو، سو کيس مدد ڪرڻ لڳو؛ “ڀلا توهان جي مٿي جي سائيز جي ڏيان.”
“نه نه! اهو ته تمام وڏو آهي.” گراهڪ وراڻيو.
“ڀلا سنگترو؟” دڪاندار سائيز معلوم ڪرڻ خاطر پڇيس.
“نه نه اهو به وڏو ٿيندو.”
“ڀلا بيضو؟”
“جي ها بيضو.” خريدار خوش ٿي هائوڪار ڪئي، “پر فراءِ بيضو.”
خريداريءَ کان پوءِ اسان اچي هوٽل ۾ ماني کاڌي. اها ڊنر خاص فاروق طرفان هُئي، جا رشوت ان لاءِ هُئي ته آءٌ سندس خريداريءَ بابت ٻئي ڪنهن سان ذڪر نه ڪريان. سو پڙهندڙن کي به عرض آهي ته ٻئي ڪنهن سان ڳالهه نه ڪن. جي ڪنهن سان ڪن به ته ان کي جھلي ڇڏين ته ٻئي سان نه ڪن.
ماني کائي ٻاهر نڪتاسين. رات جا نَوَ پئي ٿيا. هڪ کان اڳ سونگ ڪلا شهر پهچڻو هئوسين، جو اتان پوري هڪ وڳي لانچ (Motor Boat) جهاز لاءِ ڇُٽڻي هُئي، جيڪو بندرگاهه کان ويهه ميل کن پري کُلئي سمنڊ (Open Sea) ۾ بيٺل هو.
ٻاهر نڪري بس جي پُڇا ڪئيسين. ٻن ٽن ٿائي ماڻهن کان پڇيوسين، پر ‘زبان يار من ترڪي، من ترڪي نمي دانم’ وارو قصو. نه سندن ٿائي زبان اسان کي سمجھه ۾ اچي، نه ڪو اسان جي انگريزي يا سنڌي اڙدو هو سمجھن. اسان به اُٺَ وانگر سڌو ڌوڪيندا وياسين. جو هڪ ۾ اڃا ڪافي وقت هو. ايتري ۾ هڪ بئنڪ اڳيان سکُ چوڪيدار ڏٺوسين. پنجابيءَ ۾ خير عافيت ڪري پوءِ پڇيوسين؛ “او سردار جي سونگ ڪلا لاءِ بس ڪٿان ملندي؟”
“ٽاور تان”
“ٽاور ڪٿي آهي. ٽئڪسيءَ ۾ وڃون يا ويجھو آهي؟”
“او اتي ويجھو ئي ته آهي. سامهون اها جنرل پوسٽ آفيس نظر پئي اچي. ان جيترو ٻيو اڳتي ويندائو ته ٽاور. ان کان پوءِ بس اسٽاپ.”
بس. ڳالهه به ايتري. اسان ٻئي ٿائلنڊ جي پڪي رستي تي، خريداري ڪيل سامان جا ٿيلها ڳچيءَ ۽ ڪلهن ۾ لٽڪائيندا، ليفٽ رائيٽ ڪندا هلڻ لڳاسين. هلندي هلندي اڌ ميل کن ٿي ويو. اچيو ٿي بارش پوي. ماڻهو ڇيڻو به ڪو ورلي نظر آيو ٿي. هڪ هوٽل ۾ ساعت ٻه ويهي چانهه پيتيسين. تيسين بارش به سامت ۾ آئي. وري ساڳي پريڊ. اڌ ميل کن ٻيو به جڏهن هلياسين ته فاروق دانهن ڪري چيو، “يار، هن سک ته لاهه پٽي ڇڏيا. اڃا ته پوسٽ آفيس به ڪا نه ٿي اچي. ڪڏهن بس اسٽاپ تي پهچنداسين ۽ ڪڏهن سونگ ڪلا. پنهنجي هلڻ جو ته هاڻ ‘هارس پاور’ (Horse Power) ۽ ‘ول پاور’ (Will Power) ٻئي ختم ٿي ويا.”
“ته پوءِ هاڻ پوسٽ آفيس جي بدران ڪا ٽئڪسي ڳول.”
آخر هڪ ٽئڪسي ملي. رُڃ ۾ ڪنهن مُسافر کي پاڻيءَ سُرڪ ملي. ٻڏندڙ ٻيڙيءَ کي سڻائو سمنڊ مليو. اڌ ميل کن جڏهن ٻيو به هلي، تڏهن اسان کي جنرل پوسٽ آفيس نظر آئي ۽ ڏيڍ ميل کن ٻيو به هلي ته ٽاور نظر آيو ۽ پوءِ آخر ‘بس اسٽاپ’ آيو.
فاروق چيو، چڱو جو سردار جي کان بس اسٽاپ جو پڇيوسين، جي سونگ ڪلا شهر جو پُڇون ها ته هو ان لاءِ به ائين چوي ها ته اجھو اهو سامهون اٿانوَ. اسان کي ته اڌ مُئو ڪري ڇڏيو ان سِکَ.
منهنجا ڀائرو، ڪڏهن ڀُلجي به ڪنهن ملڪ ۾ سک کان رستو نه پڇجو ۽ جي پنڌ پُڇو به ته سکن جهڙيون مضبوط ٽنگُون ڌارجو يا ان ٻڌايل پنڌ کي گھٽ ۾ گھٽ پنڌرهن سان ضرب ڪجو، ته انشاءَالله صحيح هنڌ تي پهچي ويندائو.