هٿ جي هُنر جو ٻاهر مانُ
ڀاڄيون ۽ ميوا، ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ ڇڏين ٿا، سو ان لاءِ ضروري آهي ته اهي شيون پلاسٽڪ جي ٿيلهين ۾ بند ڪري رکجن يا ريفريجريٽر جي هيٺئين ڍڪيل خاني ۾ رکجن. جهاز يا ٻين هنڌ گھڻي مقدار ۾ ميوا يا ڀاڄيون رکڻ وارين جاين تي پکا (بلوئر) لڳائڻ ضروري آهن، جيئن خراب گئس ٻاهر ڪڍي سگھجي ۽ ٿڌاڻ پڻ چؤڌاري هڪ جيتري ورهائجي.
اسان کي جيئن ته ان ڪارگو جي اڳواٽ خبر نه هئي سو ان وقت اهڙو بندوبست نه هو. بهرحال ڀانڊن کي ان مقرر ٽيمپريچر جيترو ٿڌو ڪرڻ لاءِ يڪدم ان جون مشينون Refrigerating Compressors هلاياسين. ان ۾ ٻه ڏينهن لڳي ويا. ان کان پوءِ ٽي ڏينهن ٽي راتيون لڳاتار، ملايا جا بندرا مزور پنهنجي قد کان به ڊگھيون مڇيون جهاز تي چاڙهيندا رهيا ۽ اسان کي ايترو وقت ملڻ ڪري، نه رڳو پينانگ پر سؤ ميل ڏورانهون شهر پورٽ ڪلانگ، جيڪو اڳ ۾ پورٽ سويٽن هام سڏبو هو، پڻ ڏسڻ لاءِ ملي ويو.
جيڪا مڇي هتان کڻي رهيا آهيون سا مون پهريون دفعو ڏٺي آهي. هڪ هڪ مڇي ڇهه فٽن جي ڊگھي آهي. ٽرڪن ۾ کڄي جهاز وٽ پهچايون وڃن ٿيون. اتان وڏين ڄارين ۾ وجھي ڪرينن رستي جهاز جي ڊيڪ تي رکيون وڃن ٿيون. جتان ٻه ٻه مزور مڇيءَ کي اندر کڻي ڀانڊن ۾ رکن ٿا. اهو ڪارگو لاس اينجلس، آمريڪا لاءِ آهي. هاڻي اتي ڏسجي ته آمريڪي ڪهڙي نموني سان جلد جلد ٿا لاهين جو انهن وٽ هر ڪم لاءِ اهڙا طريقا آهن جو ٻين ملڪن کان ترتُ ۽ سڦل آهن. هيءَ مڇي اتي ڳترا ڳترا ڪري کائڻ لاءِ ننڍن دٻن ۾ بند ڪئي ويندي يا دوائن وغيره ۾ پڻ ڪم ايندي. بهرحال ملايا جا ماڻهو ۽ سندن حڪومت اهڙين شين کي ٻاهرين ملڪن ڏي موڪلي چڱو ناڻو ڪمائي رهيا آهن ۽ سندن سڪي جو ڏسندي ئي ڏسندي اگھه وڌي رهيو آهي. هتي هڪ عام مزور به ملايا جا اٺ ڊالر، ٻٽيهه روپيا پاڪستاني، روز ڪمائي ٿو، جڏهن ته پاڻ وٽ ان جي اڌ جيترو به ناهي.
هتان ملايا مان ٻاهرين ملڪن ۾ وڪري لاءِ شيون موڪلڻ تي ڪا به جھل پل يا ڪو ٻيو کٽراگ ناهي ۽ نه لائسنس جي ضرورت آهي ۽ نه ئي آفيسن جا ڦيرا ۽ ٻيا جھنجھٽ آهن. پاڻ سرڪار به همت افزائي ڪري ٿي ۽ سهولت ڏئي ٿي ته جيئن ماڻهو ملڪ جي ٺهيل سامان جي ٻاهرين ملڪن ۾ مارڪيٽ ٺاهي ڌارين ملڪن جو ناڻو ڪمائين، جنهن مان ملڪ کي پڻ فائدو رسي. اسان جي ملڪ مان پڻ مڇي ۽ گانگٽ، يورپ ۽ آمريڪا جي ملڪن ۾ موڪليا وڃن ٿا. اڳ ۾ ته چٽگانگ ۽ چالنا مان ڏيڏر به موڪليا ويندا هئا. آمريڪا ۽ يورپ جي ملڪن ۾، خاص ڪري بيلجم ۾ ڏيڏرن جون ٽنگون ماڻهو وڏي شوق سان کائين ٿا ۽ انهن لاءِ اها شيءِ ائين لذيذ ۽ اڻلڀ آهي جيئن پاڻ وٽ تتر يا کنڀيون.
جنهن پاڪستانيءَ پهرين ڏيڏر ٻاهر موڪلي يورپ جي مارڪيٽ تي قبضو ڪيو هو، ان کي سابق صدر ايوب خان همت افزائي خاطر انعام پڻ ڏنو هو. جيڪڏهن ٻاهريون ناڻو اسان وٽ اچي وڃي ته اسان جي رپئي جي قيمت پاڻهي وڌي وڃي. رپئي جي قيمت جي وڌڻ سان گھٽ ڪمائڻ وارو به سکي زندگي گذاري سگھي ٿو، ڇو جو شين جي قيمت پوءِ گھٽ لڳندي.
اسان جي ملڪن جا ماڻهو هٿ جي هنر ۾ ڀڙُ آهن ۽ هٿ جي هنرن، جهڙوڪ: جنڊي، ڪاشي، اوڄو، ڀرت، ڇُر، ٽُڪ وغيره جي آمريڪا ۽ يورپ ۾ اڄڪلهه تمام گھڻو کپُ آهي. پهريون دفعو نيويارڪ جي ٻهڪندڙ علائقي ٽائيمس اسڪائر ۾ هڪ آمريڪن ڇوڪريءَ کي ڀرت جو گج پاتل ڏسي ڏاڍو تعجب لڳم. ان کان پوءِ ته ڪيترن ئي کي سنڌي ڀرت جا چولا ۽ گج ڏٺا. هڪ دڪان تان گج جي قيمت پڇايم ته ڇهه ڊالر ٻڌايائون حالانڪ اهڙو ساڳيو گجُ انهن ڏينهن ۾ اسان جي ڳوٺن ۾ ڇهين ستين روپئي ۾ ٿي مليو ۽ جيڪي عورتون اهي ٺاهين ٿيون انهن کي انهن جو اجورو ان جي به اڌ جيترو ملي ٿو. پڇا تي معلوم ٿيو ته اهو سامان پاڪستان مان ايندڙ ڪجھه اتي رهندڙ آمريڪين ۽ هڪ ٻه پاڪستاني کوجا ۽ ميمڻ واپاري موڪلين ٿا. ساڳيو قدر جنڊيءَ/ ڪاشيءَ جي سامان، سوسي ۽ کاڌيءَ جي ڪپڙي جو ٿي سگھي ٿو. اهڙن ڳوٺن جي پورهيتن کي گھرجي ته هو گڏجي ڪا سوسائٽي/ انجمن ٺاهي، پاڻمرادو سامان موڪلي پاڻ وڌيڪ ناڻو ڪمائي پنهنجون حالتون وڌيڪ بهتر بڻائين. پنهنجي هٿ جي ائٽ ۽ کڏيءَ کي مشينريءَ ۾ بدلائين. اڃا به وڌيڪ سامان ٺاهي ملڪ کي به فائدو رسائين ته پنهنجو پاڻ کي به.