ناريل جي رسُ جي فئڪٽري
اسان کي ٻيو ڇا ٿي کتو. ساڻن گڏ اسان جي آفيس جو ٿائي همراهه به هو جو انگريزي صاف ڳالهائي سگهيو ٿي. هو هر ڳالهه جو انگريزيءَ ۾ ترجمو ٻُڌائيندو رهيو.
پهرين ان ئي شهر سونگ ڪلا جي سمنڊ جي ڪناري تي وٺي آيو. ڪلفٽن جهڙو نظارو هو. پر ڪراچيءَ جو ڪلفٽن هن کان ماڊرن ٿي ويو آهي، جو پڪيون عمارتون آهن. هتي ڪا به عمارت ته نه هئي بلڪ ڀرسان مٺي پاڻيءَ جون شاخون هئڻ ڪري، سمنڊ جي ڪناري جي اردگرد ڊگھا گھاٽا وڻ هئا، جن جي ڇانوَ ۾ ڪيتريون ئي ڪکائون هوٽلون هيون. ڪنهن نديءَ جو ڇوڙ (Delta) ٿي لڳو. هتي ماڻهو ترڻ ۽ آرام لاءِ آيا ٿي. صبح جو وقت هو، ان ڪري ايتري رش نه هُئي. ٿوري ٿوري فاصلي تي ٿائي، جوڙا جوڙا ٿي سئمنگ ڪاسٽيومن ۾ تري رهيا هئا. ڪي پٽ تي ڇانوَ ۾ ليٽي ناريل جو کيرُ يا ڪوڪا ڪولا پي رهيا هُئا. ڪجھه يورپي ۽ آمريڪي سياح فوٽو گرافي ڪري رهيا هئا.
اسان جيئن ئي ڪار مان لٿاسين ته فوٽا وڪڻندڙ، چونئرا، کاڄا ۽ ڀڳڙا وڪڻندڙ، بوٽ پالش ڪرڻ وارا ۽ سگريٽ ۽ چاڪليٽ وڪڻندڙ ننڍا ننڍا ڇوڪرا ۽ ڇوڪريون اسان کي ورائي ويا. هڪ ٻن کان ته پٽاٽو چپس ۽ چاڪليٽ وٺي جان ڇڏائيسين. ڪئپٽن چوندو هليو ته اجايو ڪن سن ڇو ٿا وٺو. فوٽو وڪڻندڙ ڇوڪرن جي هٿن ۾ ڪي خاص فوٽو هئا، جن ۾ ڏيکاريل هو ته هڪ ماڻهو يا عورت پنهنجي شڪل جي ماڻهوءَ کي هٿ تي کنيو بيٺو آهي. ڪجھه عرصو اڳ حيدرآباد، ڪراچي ۽ سکر ۾ به اهڙا فوٽو عام هئا ۽ ماڻهو شوق سان ڪڍائيندا هئا. پر هي ڪجھه مختلف هئا. ان ۾ ڪو به پنهنجي تصوير، هٿ ۾ بوتل جھلي ڪڍائي سگھيو ٿي ۽ بوتل ۾ اندر ساڳئي ماڻهوءَ کي بند ٿيل ڏيکاريل هو. ان قسم جي فوٽوگرافڪ لُچائيءَ (Trick) جا فوٽا ٻيا به ڪيترا نظر ايندا، پر ٿائلنڊ ۾ مٿئين قسم جا عام آهن. ڪئپٽن جي زال جي به دل ان قسم جي فوٽو خريد ڪرڻ تي ٿي رهي هئي ۽ مونکي به چوڻ لڳي ته اخبار ۾ مضمون سان گڏُ هتي جي هيءَ خاص شيءِ، فوٽو به ڏجانءِ. اسان اڃا پُٺيان فوٽو وٺي ڏسون مَس ته ڪئپٽن دانهن ڪري چيو ته بيڪار ۾ پئسا نه وڃايو. پنھنجي ڳچيءَ ۾ لڙڪيل ڪئميرا طرف اشارو ڪري چيائين ته پاڻ پنهنجا رنگين فوٽا ٿا ڪڍون. ساڳئي وقت فوٽو وڪڻندڙ ٻارن کي دڙڪا ڏئي ڀڄائڻ جي ڪيائين ٿي. پر ٻار به محسوس ڪري ويا هئا ته اسان گراهڪ پڪا آهيون. پر آخر تائين اسان خريد ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي نه سگھياسين. ڪناري وٽ هڪ ٽڪري هئي، جنهن جي مٿان پٿر جي عورت جو Statue ٺهيل هو. ان تي ويهاري ڪپتان اسان جا گروپ فوٽو ورتا. ان بعد هڪ پپر جي وڻ هيٺ آرام ڪرسين تي ويهي ناريل جو رسُ پيتوسين. ڀر ۾ ئي هڪ عورت تازا ناريل رکيو ويٺي هُئي. ڪپتان جو ناريل آڻڻ لاءِ کيس چوڻ، يڪدم وڏو تکو ڪات ڪڍي، هوا ۾ لوڏي هڪ هڪ ناريل جي مٿئين حصي کي هنيائين ٿي ته يڪدم ڪپجي ويو ٿي. ائين ٿي لڳو ڄڻ ڪا جلاد هجي. خير ڪم سي جلادن وارا هيس پر صورت جي جل پري هئي. پيئڻ لاءِ هر هڪ ناريل ۾ تيلي وجھي ڏيندي وئي ۽ ان سان گڏ پُڇندي به وئي ته ‘ڪيئن آهي، ڪيئن آهي’. اسان سڀ سرڪَ ڀري، ‘وير گُڊ، ويري گُڊ’ چوندا وياسين. اسان جو ٿرڊ آفيسر فاروق جو منهنجي ڀر ۾ ويٺو هو، تنهن جي تيلي ڀڄي پئي هئي سو چوسڻ سان رسُ وات تائين ڪو نه آيس ۽ بنا چکڻ جي وڪڻندڙ عورت جي اکين ۾ اکيون ملائي ‘وير گُڊ، ويري گُڊ’ چوڻ لڳو. تنهن تي آهستي پُڇيومانس؛ “ڪير؟”
“ڇڏ يار چرچا.” شرمائڻ لڳو.
ڀر ۾ آفيس جو ٿائي همراهه اسان کي سُس پُس ڪندو ڏسي پڇڻ لڳو؛ “ڇا ڳالهه آهي.”
“فاروق جي تيليءَ مان رسُ اچي ڪو نه ٿو. شايد تيلي وچ تان ڦاٽي پئي آهي. ٻي کپيس.” مون هن کي انگريزيءَ ۾ سمجھايو. جيسين فاروق لاءِ نئين تيلي آئي، تيسين اسان سڀ رسُ پي چُڪا هئاسين ۽ ڪاٺيءَ جي چمچي سان ناريل جو اڇو گودو کائڻ لڳاسين.
ناريل جو رسُ هن پاسي جي ملڪن ۾ عام طرح پيتو وڃي ٿو. بندرگاهه وٽ پڻ هڪ ناريلن وارو رسُ وڪڻندو آهي، جو ٻين کان سستو ڏئي. هڪ پيئڻ بعد خالي ناريل واپس وٺي وري ڀري ڏيندو آهي. پهرئين ڏينهن اسان به بيوقوف بڻياسين، پوءِ خبر پئي ته گاڏي هيٺان ناريل جي رسُ جي فئڪٽري کوليو ويٺو آهي. هيٺ هڪ وڏي پتيلي ۾ نقلي رسُ ۾ خوشبوءِ وغيره ملائي خالي ناريل جا کوپا ان جڙتو رسُ سان ڀري گراهڪن کي ڏئي ٿو.