اقليتي گروپ ۽ قومي انقلابي پارٽي

پارٽي ۾ ٽوڙ ڦوڙ دوران منھنجي فائينل ييئر امتحان جي تياري پئي ھلي. پارٽي ۾ ڏڦيڙ اڳ ۾ ھيو ۽ اھي اختلاف صرف پارٽي ڪارڪن تائين بحث ھيٺ ھيا. ان دوران ڄام ساقي جيل مان آزاد ٿي آيو ۽ اميد پيدا ٿي تہ پارٽي ۾ ڏڦيڙ ختم ڪرڻ ۾ ڄام ساقي مک ڪردار ادا ڪندو. ڄام ساقي جا سنڌ ۾ استقباليہ پروگرام ڪرڻ ۾ مک ڪردار ادا ڪندڙ غلام رسول سھتي ۽ امداد چانڊئي ڪوشش ڪئي تہ اختلاف ختم ڪرائجن جنھن سلسلي ۾ غلام رسول سھتي ڄام ساقي کي منٿ ميڙ بہ ڪئي. ڄام ساقي ڪامريڊ جمال نقوي سان گڏ ھيو جنھن جيل مان ٻاھر اچڻ سان چيو ھيو تہ امتياز عالم ۽ ميرٿيٻو پارٽي ٽوڙڻ لاءِ موڪليا ويا آھن. ان معاملي ۾ ڄام ساقي جو جهڪاءُ جمال نقوي طرف وڌيڪ ھيو. مٿان جو ڄام ساقي جو ھر شھر ۾ وڏو استقبال ٿيو تہ ھن ڪنھن کي گاھ ئي نہ وڌو ۽ پارٽي ٽٽي پئي. 1986ع ۾ فائينل ييئر ايم بي بي ايس پاس ڪرڻ کانپوءِ منھنجو ھائوس جاب شروع ٿيو. ان دوران پارٽي ۾ ٽوڙ کان پوءِ اقليتي گروپ پنھنجي ڪانگريس گهرائڻ جو اعلان ڪيو. رحيم بخش جعفري ۽ ميرٿيٻي جا لاڙڪاڻي جا دورا وڌي ويا ھيا. ڪامريڊ سوڀي سان بہ ملاقاتون ٿينديون رھيون ۽ ساڻس پارٽي جي ڦڏي متعلق ڳالھيون ٿينديون ھيون. ليڪن ڪامريڊ انھي موقعي تي ڪنھن طرف بيھڻ جي ڳالھ ڪئي ھجي سا مونکي ياد نہ آھي. لاڙڪاڻي شھر ۽ چانڊڪا ۾ پارٽي معاملا ڏسڻ وارا رحيم بخش جعفري ۽ مير ٿيٻو ھيا جيڪي اقليتي گورپ سان ھيا. انھي دوران اڪثريتي گروپ ”چار ڪا ٽولا“ جو اصطلاح گهڙيو جنھن مان مراد چار جو سازشي ٽولو ھيو، جنھن ۾ مير ٿيٻو، رحيم بخش جعفري، غلام رسول سھتو ۽ امداد چانڊيو شامل ڪيا ويندا ھيا. گهنشام پرڪاش پڻ انھي گروپ سان گڏ ھيو. گهنشام پرڪاش اڪثريتي گروپ کي بزرگان دين نالي سان سڏيندو ھيو. لاڙڪاڻي شھر ۽ چانڊڪا ۾ پارٽي جي حوالي سان مير ٿيٻو رحيم بخش جعفري جو اثر ھيو جڏھن تہ ڊي ايس ايف جي حوالي سان گهنشام پرڪاش جو اثر ھيو. چانڊڪا ۾ امداد چانڊيو ۽ غلام رسول سھتو لاءِ بہ سٺي راءِ ھئي انڪري نظرياتي فرق جي ڀيٽ ۾ بھتر تعلقات ۽ رابطي جي بنياد تي چانڊڪا جي پارٽي ۽ تنظيم اقليتي ڌڙي سان بيٺي ۽ اسان اقليتي ڪانگريس ۾ شرڪت لاءِ سوات روانا ٿياسين. مرغزار پئليس سوات ۾ ٿيندڙ ڪانگريس ۾ بحث مباحثي کان پوءِ قومي انقلابي پارٽي ٺاھڻ جو اعلان ٿيو. ڪميونسٽ پارٽي جي پروگرام” قومي جمھوريت“ بجاءِ قومي انقلابي پارٽي، “انقلابي جمھوريت” جو پروگرام ڏنو ۽ ڪنگريس پنھنجو سيڪريٽري افراسياب خٽڪ کي چونڊيو. انوقت بہ مون وٽ مونجهارو ھيو تہ رحيم بخش جعفري ۽ مير ٿيٻو تہ ” قومي جمھوريت “ کي ئي ريڊيڪل لائين سمجهندا ھئا اھي ڪيئن وڌيڪ ريڊيڪل لائين ” انقلابي جمھوريت “ سان گڏ بيٺا ۽ ڪانگريس ۾ قومي جمھوريت جو حامي افراسيب خٽڪ جيڪو انقلابي جمھوريت ٿيسز جوجومخالف ھيو اھو پارٽي جو سيڪريٽري ٿيو. پارٽي پنھنجي تنظيمي پرچو ”راستہ“ جي نالي سان جاري ڪرڻ جو فيصلو پڻ ڪيو جنھنجا ڪجهہ پرچا پڻ جاري ٿيا. ڪانگريس ۾ پختون دوستن جو انھي تي زور ھيو تہ قومي انقلابي پارٽي جي صوبائي تنظيم خودمختيار ۽ آزاد ھئڻ گهرجي. قومي انقلابي پارٽي ٺھڻ کانپوءِ ڪجهہ ڏينھن کان پوءِ ڳالھ ٻڌڻ ۾ آئي تہ وطن دوست انقلابي پارٽي ۽ قومي انقلابي پارٽي جو انضمام ٿي رھيو آھي. قومي انقلابي پارٽي سنڌ جو پھريون سنڌ ڪائونسل سيشن ھاشو آڊِيٽوريم ڪراچي ۾ ٿيو جنھن ۾ پھرين ڏينھن ئي ڦڏو ٿي پيو. صوبائي قائد لاءِ اسانجو اميدوار امداد چانڊيو ھيو ان جو سبب سندس قربانيون، سوجه بوجه ۽ سياسي حلقن ۾ سندس قد ڪاٺ ھجڻ ھيو ليڪن وطن دوست جي دوستن سيشن ۾ موجود مندوبين جي ووٽ ذريعي چونڊ جي گهر ڪئي جنھنجي اڳواٽ تياري ٿيل نظر آئي. گڏيل مشاورت بجاءِ اجلاس ۾ موجود فردن جي ڳڻپ جي بنياد تي چونڊ ٿيڻ نقصانڪار ثابت ٿيو. وطن دوست جو مزدور اڳواڻ مخدوم رشيد چونڊ تہ کٽي ويو ليڪن قومي انقلابي پارٽي سنڌ جي سياست ۾ اٿڻ کان اڳ ئي ويھي رھي. پنجاب ۾ قومي انقلابي پارٽي جي تنظيم امتياز عالم جي پراڻي لوڪ پارٽي ھئي جنھنجو دائرہ اثر محدود ھيو. پختونخواھ ۾ مختيار باچا، لطيف آفريدي ۽ افراسياب خٽڪ قومي انقلابي پارٽي ۾ صوبن جي تنظيمي خودمختياري جا قائل ھيا سو انھن قومي انقلابي پارٽي کي پنھنجي طريقي سان ئي ھلايو. مير ٿيٻو ۽ رحيم بخش جعفري مشترڪہ پارٽي ھجڻ دوران ئي سوشلزم سميت انقلابي سياست تي ٽوڪ بازي ڪندا رھندا ھيا. امتياز عالم جي لاءِ بہ ٻڌڻ ۾ آيو تہ ھن بہ سول سوسائٽي ۽ جمھوري عمل ۾ شرڪت ئي مسئلن جو حل ڏسيو آھي سو پڻ قومي انقلابي پارٽي کان پري ٿي ويو. غلام رسول سھتي، افراسياب خٽڪ سميت پختون دوستن تي پارٽي فنڊ خرد برد ڪرڻ جا الزام ھنيا. ائين ھڪ ڏينھن قومي انقلابي پارٽي بہ آھستہ آھستہ عھد رفتہ ٿي ويئي. آءُ ذري گهٽ ڏھ سال جي سرگرم سياست کانپوءِ گهرو مامرن جي حوالي ٿيس. سياست ۾ منھنجو تنظيم ۾ چس نہ رھيو تہ مان بہ سياست کي صرف پڙھڻ جي حد تائين رکيو ۽ لاڙڪاڻو ڇڏي پنھنجي ڳوٺ جوھي ھليو آيس جتي ڪجهہ عرصو ڪلينڪ ھلائڻ کانپوءِ مونکي نوڪري ملي ويئي. 1990ع ۾ ڪميشن پاس ڪري، پڪو سرڪاري ملازم ٿي نوڪري پنھنجي گرھستي ۾ گم ٿي ويس. پرائيمري استاد محمد حسن پنھور ڏسيو ھيو تہ سنڌو ماٿر جي سڀيتا جي پنھنجي تھذيب آھي سنڌي ٻولي عاليشان ۽ شاھوڪار ٻولي آھي. ھاءِ اسڪول جوھي ۾ ڇھين ڪلاس ڪمري جي اوڀر ۾ موجود ڊرائينگ ھال جي ديوار تي فتاح ھاليپوٽو جون سھڻي، سسئي، ماروي، نوريءَ جون تصويرون منھن جي من ۾ اڃا بہ لياڪا پائينديون ھيون. نظير عباسي سان لانڍي جووينائيل جيل ڪراچي جي ملاقات اڃا بہ ڪشش رکيو پئي. ليڪن آئون ھڪ جُوڻ مان نڪري ٻي جُوڻ ۾ پھچي ويو ھيس . منھنجي آڏو جوھي جو شھر، ڪيلنڪ ھئا، نوڪري ڪندي جتي مون پنھنجي زندگي جا ذري گهٽ 20 سال گذاريا. زندگي جو ھڪ نئون تجربو ھڪ نئون مشاھدو، جيون جو جهاڳ بڻجي منھنجي راھ گذر بڻجي آيو ھيو.

آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

جيون جهاڳ اجهاڳ (حصو پھريون)