زليخان گنب
جوھي ۾ قائم اڪبر جسڪاڻي ميموريل لائيبرري پاران جوھي ۾ مختلف ميدانن ۾ مشڪل حالتن ۾ ڪارناما سرانجام ڏيڻ وارن فردن سان ”پنھنجن جي پچار “ سلسلي ۾ پروگرام ڪرايا ويا تہ ھڪ پروگرام جوھي جي نالي وارين چئن عورتن سان بہ ڊسمبر 2017 ۾ ملھايو ويو جنھن ۾ آپا زليخان بہ شرڪت ڪئي . انھي پروگرام ۾ زليخان گنب چيو تہ ڇوڪرين جي تعليم تي جوھي جا پڙھيل لکيل ماڻھو بابا ۽ اسان تي ٽوڪون ڪندا ھئا ليڪن بابا ۽ مون ڪڏھن بہ ھمت نہ ھاري ۽ بابا پرائيمري استاد ھوندي مون سميت چئني ڀينرن کي اعلي تعليم ڏياري. آپا زليخان جي ھڪ ڀيڻ ھنوقت نذرٿ ڪاليج حيدرآباد ۾ ليڪچرر جڏھن تہ ٻہ ٻيون ڀينر تعليم جي پيشي سان لاڳاپيل آھن. زليخان گنب جوھي جي اھا عورت ھئي جيڪا سوشل ميڊيا فيس بوڪ تي پنھنجي اصلي اڪائونٽ تان متحرڪ رھي، سماج ۾ اڀرندڙ روزمرہ جي مامرن تي پنھجي راءِ ڏيڻ کان اصل نہ مڙندي ھئي، سماج کي اڳتي وٺڻ ۽ خاص طور تي عورتن کي سماجي ۽ سياسي ڪردار ادا ڪرڻ لاءِ اتساھيندي رھي. پنھنجي بابا ۽ امڙ جي موت کانپوءِ اتفاق اھڙو ٿيو تہ سندس جيون ساٿي نورل لغاري جنھن سان ھن شادي ڪري ريتن رسمن کي ھُت ڪري بيھاريو ھيو کيس اڪيلو ڇڏي پنج ٻارڙا جهولي ۾ وجهي ھليو ويو تہ بہ ھن ھمت نہ ھاري . اڪيلي عورت جوھي جھڙي شھر ۾ پنھنجن ٻارن جي تعليم ۽ نيپاڄ بہ ڪري ۽ سندن تحفظ بہ ڪري سو ھن لاءِ ڏاڍو ڏکيو ٿي پيو ۽ ھن پوءِ ٻي شادي بہ ڪئي ليڪن مقدر جو کيل اھڙو جو ھوءَ بہ ٻہ مھينا اڳ اچانڪ دل جو دورو پوڻ فوت ٿي ويو. وقت گهڻو اڳتي نڪري ويو ھيو، جهد مسلسل ۾ زليخان جا اعصاب شل ٿي ويا ھيا، وقت سان وڙھندي ھوءِ بہ ٿڪي پيئي ھئي ۽ پوءِ ھوءَ بہ 15 نومبر تي ھي دنيا ڇڏي ھلي ويئي ليڪن اھو ضرور ٻڌائي ويئي تہ عورت پنھنجي تي اچي تہ نہ صرف سماج جي گندين ۽ تعليم دشمن روين سان وڙھي سگهجي ٿو، پنھجي پيرن تي بيھي سگهجي ٿو پر پنھنجو اولاد بہ پڙھائي پاڻ ڀرو ڪري سگهجي ٿو. زليخان سان ھم ڪلاسي واري ناتي اھا بدنصيبي چئبي تہ کيس جهل، جھالت، پراڻ پرستي سان جهيڙي ۾ ڪڏھن وانگِيءَ نہ ٿي سگهيس. ورثي ۾ مليل مولودن جي محفل کانپوءِ جڏھن اڪبر جسڪاڻي، شريف ٿھيم ۽ اسماعيل کوسو ذريعي مارڪس، لينن، مائوزيتنگ ۽ جي ايم سيد جي مجلس ۾ ويھڻ، انکي پڙھڻ ۽ پرکڻ ويٺس تيسين تمام گهڻي دير ٿي چڪي ھئي ۽ زليخان عورت جي پاڻ ڀري ٿيڻ جي جنگ ۾ اڪيلي سر سندرو ٻڌي تمام گهڻو اڳتي ۽ پري نڪري پيئي ھُئي. انھي جنگ ۾ کيس ڏاڍا گهاءُ لڳا جيڪي سھندي ھوءَ روح تائين رھڙجي ويئي ۽ کيس“ شگر“، ” گائوٽ (سنڌن جي سور جو مرض )“۽ ڦڦڙن ۽ ساھ کڻڻ جھڙيون جان ليوا بيماريون وڪوڙِي ويون ۽ پوءِ نورالعين ۽ قرت العين کي يونيورسٽي مان ماسٽر ڪرائڻ کان پوءِ ٻن پٽن فاروق، آفاق ۽ ھڪ ڌي ءَ حرا کي يونيورسٽي ليول جي تعليم ڏيڻ جو ارمان کڻي ھي دنيا ڇڏي ھلي ويئي ليڪن جوھي تي پنھجي ڇاپ ضرور ڇڏي ويئي اھا ڇاپ جيڪا زندگي جي مشڪل ترين گهڙين ۾ جاکوڙ جي ڇاپ آھي، اھا ڇاپ جيڪا عورت جي پنھجي پيرن تي بيھڻ جي ڇاپ آھي، اھا ڇاپ جيڪا جوھي ۾ صرف زليخان گنب جي ڇاپ آھي، جنھجي ڀيٽ صرف زليخان سان ڪري سگهجي ٿي اھا جيڪا ڇوڪري ھئي تبہ اڪيلي ھئي ۽ عورت بڻي تبہ اڪيلي ئي رھجي ويئي، پنھجي بابا ابراھيم گنب جيان جيڪو بہ جوھي جي عورت دشمن، تعليم دشمن، ريتن رسمن سان اڪيلو اڪيلو وڙھندي سرخرو ٿي ويو ھو.