مرتب پاران
تو ڪيئن ٻوڙِي سهڻي، ٻيلي منهنجي ٻانهن؛
درياههَ تو تي دانهن، ڏيندس ڏينهن قيام جي.
وقت جي درياههَ رڳو سهڻيءَ کي نه ٻوڙيو آهي، پر الائي ته ڪيترن سُچيت ۽ ساڃاهه وَندن ۽ سونَ کان وڌيڪ قيمتي اَمُلهه ماڻهن کي پنهنجي وهڪري سان گڏ وٺي ويو آهي.
ڪو به موٽي نه ايندو....
سڀني جو ڪم ، ڪردار ۽ ڪارناما محفوظ به نه آهن، جو منظر تي موجود رهن. جن محبت من ۾ پائي، سنهو ڪتيو، تن جو پورهيو ڪڏهن به ضايع نه ٿيو آهي ۽ نه وري ڪڏهن ضايع ٿيندو.
ائين هدايت منگيءَ جو تخليقي، تحقيقي، تنقيدي توڙي ترتيبي پورهيو سمورو جو سمورو اسان وٽ محفوظ ته نه آهي، البت جيڪو ڪجھه سانڍي سگهيو آهيان، اهو پيش پريان ڪرڻ شروع ڪيو آهي. هن کان اڳ سندس ڪهاڻين ۽ شاعريءَ تي مشتمل ڪتاب ”هاريا ويڄ مُياس“ اوهان جي هٿن تائين ”سرسوتي ساهت گهر ڏوڪريءَ“ جي سهڪار سان پُڄائي چُڪا آهيون.
هي ڪتاب هدايت منگيءَ جي شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ بابت ريڊيو پاڪستان لاڙڪاڻي تان نشر ٿيل پروگرام ”لطيف رنگ ۽ رسالي“ ۾ پيش ڪيل مضمونن تي مشتمل آهي.
اهي مضمون ريڊيو جي انداز، گهرج ۽ پيشڪش جي طريقي موجب لکيل هئا ۽ ڪي سُرَ سلسليوار قسطن ۾ پيش ڪيل هئا، جن کي لِکيت واري انداز ۾ آڻي ۽ سموهي ڪتابي روپ ڏنو آهي. ان جي ترتيب پڻ ”شاهه جي رسالي“ جي سُرن واري رکي آهي ته، جيئن پڙهندڙ کي آساني ٿئي. اسان کي 28 سُر ميسر ٿي سگهيا آهن اهي ڪتاب ۾ ڏنا آهن. ان ڪري ٻن سُرن جي اُپٽار وارا مضمون ريڊيو لاڙڪاڻي جي انتظاميا پاران هيڊڪوارٽر موڪلڻ، يا آفيس فائيل طور وٺڻ سبب هدايت منگي پاڻ وٽ محفوظ نه ڪري سگهيو ۽ اسان کي به اُهي مِلي نه سگهيا، تنهن ڪري هتي شامل نه ٿي سگهيا آهن. ڪوششن جي باوجود ڪتاب ۾ پروف جون ڪافي خاميون رهجي ويون آهن، جيڪي ايندڙ ايڊيشن ۾ درست ڪرڻ جي اميد سان اوهان کان معذرت ڪريون ٿا. مواد جي ترتيب، تدوين ۽ پيشڪش جي جيڪا به گهٽ وڌائي هُجي ته ان جي ذميواري مون مٿان آهي. ڇاڪاڻ ته هدايت منگي پاڻ تحرير توڙي تقرير ۾ گهڻي قدر (ٻولي ۽ مواد جي چونڊ ۾) سُريلو ۽ سيبتو ماڻهو هو.
آخر ۾ خاص ٿورا انور ڏنگڙائيءَ جا، جنهن پنهنجي استاد/سُونهين هدايت منگيءَ جي هن ڪتاب جو مهاڳ لکي سندس شاگرديءَ جو قرض لاهڻ جي ڪوشش ڪئي آهي. مرتضيٰ مير ميمڻ ڪتاب جي، ورائي ورائي ڪمپوزنگ ڪرڻ، سُرن جي ترتيب بدلائڻ ۽ شاگرد ڪمپوزرس جي ڪيل ڪوتاهين جو ازالو ڪرڻ ۾ ڪڏهن به ارهو نه ٿيو ۽ ڪتاب جو خوبصورت ٽائيٽل پڻ هن ئي ٺاهي ڏنو . ان جي محبتن آڏو ”مهربانيءَ“ جو لفظ بي معنيٰ ٿو لڳي. حفيظ منگيءَ، هدايت جو مختصر ۽ جامع تعارف ترتيب ڏئي پُٽ طور فرض نڀائڻ ۾ ڪسر نه ڇڏي آهي. نامياري شاعر ، ڊرامه نگار ۽ اديب محمد علي پٺاڻ، سدائين اُتساهه ڏياريندي هدايت جا ڪتاب شايع ڪرائڻ جي هدايت ڪندو رهيو، ان جا به ٿورا. عيسيٰ ميمڻ ۽ سندس ''سرسوتي ساهت گهر'' جا ٿورا لاهڻ بجاءِ ڳائبا، جنهن هديت منگيءَ جو مواد اوهان جي هٿن تائين رسائڻ جو سعيو ڪري اسان جي خوابن کي ساڀيا ڏني.
عزيز منگي- لاڙڪاڻو.