اسان جا شاگرد جپان ۾
ڪيوٽو جي ڪجهه ٻين يونيورسٽين جا نالا هن ريت آهن:
• رِتو ميئي ڪان يونيورسٽي
• ريوڪو ڪُو يونيورسٽي
• ڪيوٽو يونيورسٽي آف فارين اسٽڊيز
• ڪيوٽو يونيورسٽي آف ميڊيسن
• بُڪ ڪيو يونيورسٽي
• ڪيوٽو وومين يونيورسٽي
• ڪيوٽو يونيورسٽي آف ايڊيوڪيشن
• ڪيوٽو فارماسيوٽيڪل يونيورسٽي
• سُوچي اِن يونيورسٽي
ڪيوٽَو پريفيڪچرل يونيورسٽي، وغيره وغيره.
مٿي بيان ڪيل سڀ ٽاپ جون يونيورسٽيون آهن. پر جيڪڏهن ڪو پڇي ته انهن مان سڀ ۾ ڪهڙي يونيورسٽي اتم اتاهين آهي ته اها “ڪيوٽو يونيورسٽي” آهي جنهن جو نالو مٿين يونيورسٽين ۾ شامل نه ڪيو اٿم.
ڪيوٽو يونيورسٽي يعني ڪيوٽو دائي گاڪو يا شارٽ فارم ۾ فقط ڪيودائي (Kyodai) به سڏجي ٿي. ڪيو معنيٰ ڪيوٽو ۽ دائي معنيٰ دائي گاڪو، جيئن ٽوڪيو يونيورسٽي فقط تودائي (Todai) به سڏجي ٿي. هيءَ ڪيوٽو يونيورسٽي جپان جي ستن نئشنل يونيورسٽين مان هڪ آهي ۽ جپان جي ٽوڪيو يونيورسٽي بعد ٻيو نمبر پراڻي يونيورسٽي آهي جيڪا 1897ع کان يونيورسٽي جي حيثيت ۾ ڪم ڪري رهي آهي. اها شروع ۾ 1869ع ۾ اوساڪا ۾ ڪيمسٽري اسڪول طور کلي. بعد ۾ 1886ع ۾ هائير اسڪول ٿيو ان بعد ڪيوٽو يونيورسٽي ٿي. ڪيوٽو يونيورسٽي سڄي ايشيا ۾ اول درجي جي Research Oriented انسٽيٽيوشن آهي جيڪا دنيا جا مشهور سائنسدان ۽ ريسرچر پئدا ڪرڻ کان مشهور آهي. ذرا سوچيو ته هن يونيورسٽي جي سترهن ڄڻن کي نوبل پرائيز ملي چڪي آهي ۽ ٻين ڪيترن کي فيلڊ ميڊلس Gauss پرائيز جهڙا ايوارڊ ملي چڪا آهن. هن يونيورسٽيءَ ۾ پڙهائڻ واري اسٽاف جو تعداد 2864 آهي. انتظاميا هلائڻ وارن جو تعداد 5397 آهي. جملي شاگرد 23000 آهن جن ۾ انڊر گرئجوئيٽ 13500 کن آهن ۽ پوسٽ گرئجوئيٽ 9500 آهن. ڪيوٽو يونيورسٽي جا ڪيوٽو ۽ ان جي آسپاس ڪل ٽي ڪئمپس آهن جن مان يوشيدا وارو مين ڪئمپس آهي ۽ ڪتسورا (Katsura) ۽ اوجي (Uji) باقي ٻه آهن.
هندستان جي ورهاڱي کان اڳ سائوٿ انڊيا جي نير نالي هڪ شاگرد هن يونيورسٽي مان تعليم حاصل ڪئي. انڊيا ٿيڻ بعد انڊيا جي وزيراعظم جواهر لعل نهروءَ نير کي انڊيا گهرائي کيس قونصل جنرل جي پوسٽ آفر ڪئي پر هن جپان ۾ سفير ٿيڻ چاهيو ٿي. هو بنا آرڊر جي جپان موٽي آيو ۽ گنزا (ٽوڪيو جي صدر علائقي) ۾ اچي انڊين ريسٽورنٽ کولي جنهن ۾ اسان جهاز وارن جو وڃڻ ٿيندو هو ۽ نير جي علمي ڳالهين مان لطف اندوز ٿيندا هئاسين. نير جي زندگيءَ جو دلچسپ احوال هن کان اڳ واري سفرنامي: “ڳوٺ جروار کان جپان” ۾ ڏئي چڪو آهيان. اڄ به ٽوڪيو يونيورسٽي وٽان لنگهندي نير ياد اچي ٿو. ڪيوٽو جو هڪ ٻيو همراهه جنهن سان عليڪ سليڪ رهي آهي اهو جپاني نو مسلم پروفيسر ياسوشي ڪوسُوگي (Prof. Yasushi Kosugi) آهي جيڪو ڪيوٽو يونيورسٽي ۾ ايشين ائنڊ آفريڪن ايريا اسٽڊيز گرئجوئيٽ اسڪول جو ڊين آهي. اسلام سان لڳاءُ هجڻ ڪري هن 1972ع ۾ ٽوڪيو يونيورسٽيءَ ۾ عربي سکي، ٽن سالن بعد هن کي مصر جي حڪومت طرفان اسڪالرشپ ملي ته اسلامڪ اسٽڊيز جو اسپيشل ڪورس ڪري. 1983ع ۾ پروفيسر ڪوسوگيءَ مصر جي الاظهر يونيورسٽيءَ مان ڊگري حاصل ڪئي. 2008ع ۾ جڏهن ملائيشيا جي UKM يونيورسٽيءَ انسٽيٽيوٽ آف اسلام حضاري (Islam Hadhari) قائم ڪئي ته ڪيوٽو يونيورسٽي وارن هنن سان نيٽ ورڪنگ شروع ڪئي. پروفيسر ڪوسوگيءَ کي بين الاقوامي ڪانفرنسز ۽ سيمينارن ۾ اڪثر سڏرايو ويو ٿي جن ۾ انگلينڊ جي درهام يونيورسٽي ۽ ڪئمبرج يونيورسٽي جي اسلامڪ فائونڊيشن به اچي وڃي ٿي.
پروفيسر ڪوسوگيءَ پنهنجي درس تدريس جي شروعات انٽرنيشنل يونيورسٽي آف جپان کان ڪئي. اتي هن پهرين اسسٽنٽ ريسرچر جي حيثيت ۾ ڪم شروع ڪيو، بعد ۾ هو اتي جو سينيئر ريسرچ فيلو ٿي رهيو. ان بعد هو انسٽيٽيوٽ آف مڊل ايسٽرن اسٽڊيز آف جپان جو سيڪريٽري مقرر ڪيو ويو جنهن کان پوءِ هن کي هن يونيورسٽي، ڪيوٽو يونيورسٽيءَ جو پروفيسر مقرر ڪيو ويو.
پروفيسر ڪوسوگي مڊل ايسٽرن اسٽڊيز سينٽرن جو وزٽنگ اسڪالر ۽ جپانيز سائنس ڪائونسل جو ميمبر پڻ آهي. پاڻ اسلام سان واسطو رکندڙ ڳالهين تي ليڪچر ڏيڻ کان مشهور آهي، جيئن ته:
* Islamic Revival Revisted.
* New Horizons in Islamic Area Studies.
* Tasks & Prospects of Islamics as a Fronten Science.
* Islamic Revival and Islamization of Sciences: A Japanese Perspective.
* Islam, Science & Civilization.
* Current State of Islamic Studies in Japan.
ڪيوٽو يونيورسٽي کان اڳ منهنجي ساڻس ملاقات ملائيشيا ۾ ئي ٿي جتي هو اسلام تي ليڪچر ڏيڻ لاءِ اڪثر گهرايو ويو ٿي.
ڪيوٽو يونيورسٽيءَ ۾ اڳئين دفعي هڪ اهڙي نوجوان ليڪچرار سان به ملاقات ٿي جنهن جي وڏن جو واسطو سنڌ جي ننڍڙي شهر بوبڪن سان هو. ڊاڪٽر علي گل قريشيءَ ٻڌايو ته هو نه فقط هتي پڙهائي ٿو پر هن اعليٰ تعليم به هن يونيورسٽيءَ مان ورتي آهي.
علي گل قريشي 15 مارچ 1975ع تي حيدرآباد ۾ ڄائو جتي سندس والد گل محمد قريشي صاحب روينيو ۾ آفيسر هو. پاڻ 1990ع ۾ مئٽرڪ ماڊل اسڪول حيدرآباد مان ڪئي ۽ انٽر ماڊل ڪاليج سنڌ يونيورسٽي اولڊ ڪئمپس مان ڪرڻ بعد 1999ع ۾ مهراڻ يونيورسٽيءَ مان B.E سِول انجنيئرنگ ۾ ڪئي. ان بعد ٻه سال کن اتي ئي ليڪچرار ٿي رهيو. ان دوران کيس ٿائلينڊ جي AIT (ايشن انسٽيٽيوٽ ٽيڪنالاجي) ۾ ماسٽرس ڪرڻ لاءِ اسڪالر ملي ۽ ٻن سالن اندر، 2005ع ۾ ٽرانسپورٽيشن انجنيئرنگ ۾ M.E ڪئي.
ٿائلينڊ جي مٿئين يونيورسٽي AIT بئنڪاڪ کان 40 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي پاسوم ساني صوبي جي خلانگ لئانگ شهر ۾ آهي. هيءَ يونيورسٽي اعليٰ تعليم لاءِ بين الاقوامي ادارو آهي جيڪو انجنيئرنگ، ايڊوانس ٽيڪنالاجيز، مئنيجمينٽ ۽ پلاننگ جهڙن سبجيڪٽن لاءِ 1959ع ۾ کولي وئي. بقول اتي جي ڊين جي: (AIT aim is to promote technological change and sustainable development in the Asia Pacific region through higher education, research ………………
هن يونيورسٽيءَ کي هلائڻ جو خرچو مختلف ادارا ۽ دنيا جي مختلف ملڪن جون حڪومتون پنهنجي حيثيت آهر ڏين ٿيون. بئنڪاڪ ۾ موجود تيرهن ملڪن جا سفير AIT بورڊ آف ٽرسٽيز جا ميمبر ٿين ٿا. اهي ملڪ آهن: بنگلاديش، ڪمبوڊيا، چين، فرانس، انڊيا، انڊونيشيا، ڪوريا، لائوس، پاڪستان، فلپن، سريلنڪا، سئيڊن ويٽنام، ٻن ملڪن (جپان ۽ يورپين يونين جي سفيرن جي حيثيت آبزرور واري رهي ٿي. هن يونيورسٽي ۾ 30 سيڪڙو ٿائليند جي شاگردن جو رهي ٿو باقي ستر سيڪڙو شاگرد 58 ملڪن کان اچن ٿا جن مان گهڻائي انهن جي آهي جن کي اسڪالر ملي ٿي. 2009ع ۾ هن يونيورسٽيءَ 50 سال مڪمل ٿيڻ تي گولڊن جوبلي ملهائي هئي. آئون ڏسان پيو ته اسان جي ملڪ جي شاگردن کي به هن يونيورسٽيءَ ۾ پڙهڻ جي لاءِ اسڪالر مليو وڃي جيئن علي گل قريشيءَ کي 2003ع ۾ ملي. هن يونيورسٽيءَ بابت پهريون دفعو مون 1971ع ۾ ٻڌو جڏهن اسان جي ڪاليج ڪئڊٽ ڪاليج پيٽارو جي ٻن شاگردن اقبال ترڪ ۽ رامچند اوڏ کي NED مان انجنيئرنگ ڪرڻ بعد ٿائلينڊ ۾ پڙهڻ لاءِ اسڪالر شپ ملي. منهنجي خيال ۾ اسان جي گهڻي کان گهڻي شاگردن کي هن يونيورسٽيءَ ۾ تعليم حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ڪرڻ کپي. مون کي خبر ناهي ته هن اسڪالر لاءِ ڪڏهن اپلاءِ ڪجي يا ڪهڙا شرط شروط آهن. بهتر ٿيندو ته هو نيٽ تي معلوم ڪن يا پنهنجن پروفيسرن کان پڇن جن مان پڪ ڪجهه هن يونيورسٽيءَ جا گرئجوئيٽ هوندا. هاڻ ته 1993ع کان هن يونيورسٽيءَ جو ڪئمپس ويٽنام ۾ به کوليو ويو آهي.
علي گل قريشيءَ ٻڌايو ته هن AIT يونيورسٽيءَ مان جيئن ئي ٽرانسپورٽيشن انجنيئرنگ ۾ ماسٽرس ڪئي ته هن کي جپان حڪومت طرفان سندن ڪيوٽو يونيورسٽي ۾ پي ايڇ ڊي ڪرڻ لاءِ MEXT اسڪالر ڏني وئي.
هتي اهو به لکندو هلان ته هن اسڪالر تي به مون پنهنجي ملڪ جا شاگرد جپان جي مختلف يونيورسٽين ۾ Ph.D ڪندي ڏٺا آهن.
ميڪسٽ، جيڪا Manbukagakusho اسڪالر شپ به سڏجي ٿي جپان حڪومت طرفان انهن فارين شاگردن کي ملي ٿي جيڪي جپان ۾ اعليٰ تعليم وٺڻ چاهين ٿا. هن اسڪالرشپ جي منظوري پاڪستان ۾ موجود جپان جي ايمبسي، قونصل خانو، جپان جي ڪا يونيورسٽي يا ٻي ڪا اعليٰ اٿارٽي ڪري ٿي. منهنجي پنهنجي ملڪ جي شاگردن کي اهائي صلاح آهي ته هو پنهنجي فيلڊ ۾ پي ايڇ ڊي ضرور ڪن ۽ ٻاهر پڙهڻ لاءِ خرچ جي مدد لاءِ ٻين سان گڏ هن اسڪالر لاءِ به ڪوشش ڪري ڏسن. ان لاءِ پڻ هنن کي کپي ته پنهنجي يونيورسٽيءَ جي پروفيسرن کان گائيڊ لائين وٺن يا ڊاڪٽر علي گل قريشي جهڙن کان صلاح وٺن جن ان اسڪالر کي حاصل ڪري فائدو ورتو آهي.
ڊاڪٽر علي گل قريشيءَ سال 2008ع ۾ ڪيوٽو يونيورسٽيءَ مان ڊاڪٽوريٽ ڪئي. پي ايڇ ڊي ۾ سندس سبجيڪٽ هو Urban Management. ان بعد کيس هتي ئي ليڪچرر رکيو ويو. ان حساب سان علي گل کي ڪيوٽو ۾ رهندي تيرهن سال ٿي ويا آهن ۽ اڄ ڪلهه هو ايسوسيئيٽ پروفيسر آهي ۽ پوسٽ ڊاڪٽوريٽ به ڪري رهيو آهي. ڊاڪٽر علي گل جي ٿائلينڊ اچڻ کان اڳ 2003ع ۾ حيدرآباد ۾ غلام الله قريشي جي ڌيءَ مهوش سان شادي ٿي ۽ هو ٻارن (ٻن ڌيئن: يارهن سالن جي اريج ۽ نون سالن جي اريشا) سان هتي (ڪيوٽو) جي مُڪوشي (Muko-shi) ۾ رهي ٿو. سندس گهرواري مهوش بنيادي تعليم حيدرآباد مان وٺڻ بعد Geo Informatic ۾ ماسٽرس ڪيوٽو يونيورسٽي مان ڪئي.