ٽوڪيو ۾ موجود مسجدون ...
سو هتي به نِپوري ريلوي اسٽيشن بعد نِشي نپوري اسٽيشن اچي ٿي. ان بعد يامانوتي ريلوي لائين جي نائون نمبر اسٽيشن ”تاباتا“ اچي ٿي. اها اسٽيشن ٽوڪيو جي جنهن علائقي ۾ آهي اهو ڪيٽا (Kita) سڏجي ٿو. هن علائقي ڪيٽا وارڊ ۾ ڏسڻ وٽان ڪيتريون ئي جايون آهن جيئن ته اسُوڪاياما (Asukayama) پارڪ، اوجي درگاهه جيڪا 1321 جي ٺهيل آهي جنهن ۾ لڳل گنڪگو وڻ چون ٿا ته 600 سال پراڻو آهي. هيءَ شنتو ڌرم جي درگاهه (مندر) ٽوڪيو جي ڏهن مشهور درگاهن مان هڪ آهي. ٽوڪيو يونيورسٽي آف سوشل ويلفيئر ۽ هڪ ٻي يونيورسٽي “ٽوڪيو سائيتوڪُو يونيورسٽي” پڻ اتي ئي آهي. جيئن سکر جو نالو ٻڌي ادل سومرو ۽ اياز گل ليکڪ ياد ٿا اچن تيئن هن علائقي ڪيٽا ۽ ريلوي اسٽيشن جو ٻڌي رشيد ڀٽي ۽ شيخ اياز جو همعمر جپاني ليکڪ ڪوبو ابي (Kobo Abe) ياد ٿو اچي. پاڻ 1924ع ۾ ڄائو ۽ 1993ع ۾ گذاري ويو. کيس هميشه آسٽريا جي فرانزڪافا ۽ اٽليءَ جي البرٽو موراويا سان ڀيٽيو وڃي ٿو. پاڻ 1948ع ۾ ميڊيڪل جي ڊگري حاصل ڪئي پر ڊاڪٽري ڪرڻ بدران افسانا ۽ ناول ئي لکندو رهيو. پڙهائي دوران هن بيحد غربت ۾ وقت گذاريو ۽ گهٽين ۾ ڪوئلو ۽ آچار وڪڻي پڙهائي جي في ۽ پيٽ گذر ڪندو هو. پڙهڻ دوران ئي سندس شاعريءَ جو ڪتاب (Memei Shioshu)- “ هڪ گمنام شاعر جا شعر” ڇپيا هئي. ان بعد ڪيترائي ناول لکيائين. سندس ناولن جي آڌار تي ٺهيل مشهور انگريزي فلمون هن ريت آهن:
*The Pitfall
* Woman in Dunes
* The Face of Another
* The Man Without a Map وغيره.
تاباتا ريلوي اسٽيشن بعد ”ڪوماگومي“ اسٽيشن اچي ٿي جيڪا توشيما وارڊ ۾ آهي. ڪوماگومي اسٽيشن مان ٻاهر نڪرڻ تي ڪجهه وکن تي هتي جو مشهور باغ Rikugien آهي. اسٽيشن ٻاهران ”ڪانا جي“ نالي اسپتال ۽ ٿورو اڳيان ڇوڪرين جي يونيورسٽي به نظر ايندانوَ.
ڪوماگومي اسٽيشن بعد سُوگامو ۽ اوتسوڪا اسٽيشنون اچن ٿيون. ٻئي ايڏيون وڏيون اسٽيشنون نه آهن. يعني ڪنهن هڪ اڌ ٻي ڪمپنيءَ جي لوڪل گاڏي مس اچي ٿي ۽ ٻئي ٽوڪيو جي وارڊ توشيما ۾ آهن يعني ٻئي سمجهو ته سعيد منزل واري علائقي ۾ آهن جيڪو علائقو ٽوڪيو جي صدر واري علائقي چيودا ۽ شنجوڪو کي ويجهو آهي. اوتسوڪا ريلوي اسٽيشن جي ٻاهران مسجد اوتسوڪا آهي. ان ڪري هن ريلوي اسٽيشن جي آس پاس توهان کي ڪيترائي ننڍي کنڊ، ايران، ملائيشيا ۽ عرب دنيا جا مسلمان نظر ايندا. خاص ڪري جمعي واري ڏينهن جڏهن ٽوڪيو ۾ رهندڙ ڪيترا مسلمان ٻين مسجدن کان علاوه جمعي نماز لاءِ هن مسجد اوتسوڪا (Otsuka Mosque) ۾ اچن ٿا ۽ مسجد جي اردگرد ڪيترائي حلال شين جا دڪان هجڻ ڪري هو حلال گوشت ۽ ٻيو حلال شيون گهرن لاءِ خريد ڪن ٿا. اوتسُوڪا مسجد “اوتسوڪا دائي پارڪ” ۽ “اوڪا موتو” هاسپيٽل ويجهو بلڪل اوتسوڪا ريلوي اسٽيشن وٽ آهي. ٽوڪيو جو هي علائقو توشيما سڏجي ٿو. جيستائين 1980ع تائين آئون جهاز جي نوڪريءَ دوران ٽوڪيو ايندو رهيس، ٽوڪيو ۾ فقط هڪ مسجد هئي جيڪا ٽوڪيو مسجد سڏجي ٿي. پر هاڻ ته ڪيتريون ئي ننڍيون وڏيون مسجدون ٽوڪيو ۽ ڀرواري شهر چيبا ۽ يوڪوهاما ۾ نظر اچن ٿيون. هڪ طرف مسلمان ٽوئرسٽ ۽ شاگردن جو تعداد وڌي ويو آهي ته ٻي طرف مقامي جپاني ماڻهو به مسلمان ٿي رهيا آهن ۽ حڪومت به چاهي ٿي ته مسلمان کي نماز توڙي حلال کاڌي ملڻ جو سهولتون مهيا هجن جيئن گهڻي کان گهڻا امير مسلمان ملڪن: ايران، سعودي عرب، ڪويت، دبئي، ترڪي، ملائيشيا، برونائي وغيره کان مسلمان سياح جپان ۾ ايندا رهن ۽ هنن کي پنهنجي مذهب جو ماحول محسوس ٿئي.
اوتسوڪا ۽ ٽوڪيو مسجد کان علاوه ڪجهه ٻيون مسجدون هن ريت آهن:
اساڪوسا (Asakusa) مسجد جيڪا ٽوڪيو جي صدر علائقي اساڪوسا ۾ آهي. سندس ڀر ۾ ٻيون به ڪيتريون ئي هن علائقي جون مشهور شيون آهن جيئن ته گوريوڪو اناري مندر، جيڪو شنتو ڌرم جو مندر آهي ۽ اناري (لومڙ) کي منسوب ٿيل آهي. جپان ۾ هزارين مندر لومڙ وارا آهن جن جي اندر يا ٻاهر لومڙ جو مجسمو ٺهيل آهي. هن اناري مندر کان علاوه اساڪوسا اسپتال، “سوهوجِي” مندر ۽ “سڪورا باشي جونئر هاءِ اسڪول” به هن مسجد ڀرسان آهي.
مسجد انڊونيشيا جيڪا ٽوڪيو جي ميگرو علائقي ۾ آهي. سندس ڀرسان “ٽوڪيو انڊونيشيا ڪيو واڪوڪو اسڪول” پڻ آهي.
مڪي مسجد جيڪا يوتسوگي ۾ ٽوڪيو جي “ڪاتسو شيڪا” علائقي ۾ آهي. سندس ڀرسان ڪيتريون ئي اهم عمارتون آهن جيئن ته Heisei Tateishi اسپتال ۽ ايمدا ايليمينٽري اسڪول وغيره.
ڪاماتا مسجد جيڪا اوتا ڪاماتا علائقي ۾ آهي. سندس ڀرسان هن علائقي جي “ڪاماتا فائر اسٽيشن”، “ڪاماتا جوشي اسڪول” ۽ اوتا سٽي هال پڻ آهي.
حرا مسجد: ٽوڪيو جي ڀرواري شهر چيبا جي هيءَ مسجد حرا گيوتوڪو اسٽيشن وٽ آهي. سندس ڀر ۾ “اِچيڪاوا سائي وائي” پوسٽ آفيس ۽ “گيو توڪُو سينٽرل پارڪ” پڻ آهي جنهن جو پڇائي توهان هن مسجد تائين پهچي سگهو ٿا.