دنيا جو مشهور ڪتو- هاچيڪو
“نه نه. مڙيئي خير آهي. ٽوڪيو واقعي مونجهاري وارو شهر آهي.” مون کيس اهو احساس ڏيڻ ٿي چاهيو ته هو دلگير نه ٿئي.
“سر تڏهن به وڏي مهرباني، توهان منهنجي ڪري ايتريون اسٽيشنون مون واري پاسي هلو ٿا.”
“تون فڪر نه ڪر. هڪ ته آئون واندومل آهيان. ڪو ڪم نه اٿم. ٻيو ته منهنجو تو واري شيبويا اسٽيشن تي ڪم به آهي. مون کي اتي بيٺل هڪ ڪتي سان گڏ فوٽو ڪڍرائڻو آهي. ڪنهن ٻئي کي منٿ ميڙ ڪريان توکي ڪئميرا ڏيندس ته تون منهنجا ان ڪتي سان گڏ ٻه چار فوٽو ڪڍجانءِ.” مون چيومانس ۽ هو مون پوڙهي جي واتان ڪتي ۽ فوٽو ڪڍرائڻ جهڙي ڳالهه ٻڌي وائڙو ٿي ويو. بلڪه حيرت ۾ پئجي ويو. هو منهنجي منهن کي چتائي ڏسڻ لڳو. (بعد ۾ مون کي احساس ٿيو ته هو منهنجي منهن کي نه پر منهنجي منهن ۾ اڇي ڏاڙهيءَ کي ڏسي رهيو هو ته آئون ڪهڙي قسم جو مولوي آهيان). منهنجي جواب کان اڳ ٽرين اچي وئي ۽ کيس ٻانهن کان ڇڪي اندر اچي ويٺس. بئگن کي پاسي تي رکي هڪ ٻئي جي ڀرسان ٿي ويٺاسين ۽ کيس ٻڌايم ته جنهن اسٽيشن شيبويا تي هو لهندو اتي “هاچيڪو” نالي هڪ ڪتي جو پتل مان ٺهيل مجسمو رکيل آهي، جنهن کي ڏسڻ ۽ ان سان گڏ فوٽو ڪڍرائڻ لاءِ نه رڳو مقامي ماڻهو پر دنيا جا ٽوئرسٽ اچن ٿا. منهنجي خيال ۾ دنيا ۾ هاچيڪو ڪتي جيترو ٻيو ڪو ڪتو مشهور نه هوندو.“
شيبويا اسٽيشن تي پهچي موڪلائڻ کان اڳ هن منهنجا ۽ مون هن جا ڪتي جي مجسمي سان گڏ فوٽو ڪڍيا.
هتي هن ڪتي هاچيڪو (Hatchiko) بابت ڪجهه لکڻ ضروري ٿو سمجهان جيڪو دنيا ۾ وفاداريءَ جي علامت سمجهيو وڃي ٿو جنهن کان هر جپاني واقف آهي ۽ ٻاهر جي دنيا جا پڻ ڪيترائي ماڻهو هاچيڪو جي نالي جي ڄاڻ رکن ٿا. هونءَ ته هر ڪتي ۽ گهوڙي لاءِ چيو ويندو آهي ته اهي وفادار جانور آهن پر هي ڪتو جنهن جو شيبويا اسٽيشن جي ٻاهران مجسمو لڳل آهي ۽ هن کي ڏسڻ لاءِ ٻاهرين ملڪن کان به ماڻهو اچن ٿا هڪ عجيب ڪتو سمجهيو وڃي ٿو. مون به جپان تي گهڻو ڪجهه لکيو آهي ۽ هن ڪتي بابت پڻ لکڻ چاهيم ٿي. هاڻ ان جا فوٽو ڪڍڻ بعد ڪجهه لکڻو پوندو جيڪو آئون 1973ع کان ٻڌندو اچان جڏهن پهريون دفعو اسانجي ڳوٺائي اشفاق ميمڻ سان گڏ هن اسٽيشن تان گنزا لاءِ ريل ۾ چڙهيو هوس.
هاچيڪو ڪتي جي ڪهاڻي هن ريت آهي ته شيبويا ريلوي اسٽيشن جي ٻهراڙيءَ ۾ ٽوڪيو يونيورسٽي جو هِديسابارو اُئينو (Hidesaburo Ueno) نالي هڪ پروفيسر رهيو ٿي. هن 1924ع ۾ جپاني نسل اڪيٽا (Akita) جو ڏهه يارهن مهينن جو ڪتو پاليو. اڪيٽا ڪتو (Akita Inu) دراصل جپان جي اتراهين پهاڙي علائقي جو وڏي سائيز وارو ڪتو آهي جيڪو جپان جي اڪيٽا پريفيڪچر جو آهي. ان ڪري هن ڪتي جي نسل جو نالو سندس رهائش واري جاءِ اڪيٽا تان پيو آهي. هن علائقي اڪيٽا جي هڪ شاعره بابت پنهنجي ڪنهن سفرنامي ۾ لکي چڪو آهيان جنهن جو نالو ڪوماچي هو جيڪا پنهنجي حسن ۽ ڪجهه ڪجهه ( نه. منهنجي خيال ۾ تمام گهڻي) فحش شاعريءَ کان بيحد مشهور رهي آهي، اها پڻ هن علائقي اڪيٽا جي آهي ۽ سندس نالي هڪ جپاني چانورن جي جنس “اڪِيٽا ڪوماچي” آهي. اهڙي طرح هن علائقي جا هن جنس جا ڪتا “اڪيٽا اينو” جي نالي سان دنيا ۾ مشهور آهن. هونءَ جپاني لفظ Inu جي معنيٰ ئي ڪتو آهي. دراصل هن ڪتي جي هيءَ جنس دنيا ۾ ٽوڪيو يونيورسٽي جي پروفيسر هديسابورو جي هاچيڪو ڪتي بعد ٿي. ڪراچيءَ جي ڊفينس واري علائقي ۾ جتي وڏن وڏن شوقينن جا اوچن نسلن جا ڪتا جرمن شيفرڊ، انگلش بل ڊاگ، لئبراڊر ۽ يارڪ شائر ٽيريئر جهڙن کي سندن نوڪر شام جي واڪ ڪرائيندا رهن ٿا اتي مون کي هي جپاني اڪيٽا نسل جو ڪتو پڻ نظر آيو آهي. چون ٿا ته ڪراچيءَ ۾ هي ڪتو چئن کان پنجن لکن ۾ ملي ٿو. بقول هڪ سفارتڪار جي The Akita is a powerful, independent and dominant breed, commonly aloof with strangers but affectionate with family members.
پاڻ شيبويا جي پروفيسر هيدسابورو ۽ سندس پاليل اڪيٽا نسل جي ڪتي جي ڳالهه ڪري رهيا هئاسين جنهن ڪتي جو پروفيسر صاحب ”هاچيڪو“ نالو رکيو هو. جپانيءَ ۾ هاچي لفظ اٺن جي انگ لاءِ آهي. (1) اِچي، (2) نِي، (3) سان، (4) شي، (5) گو، (6) روڪو، (7) نانا، (8) هاچي، (9) ڪُو، (10) جُو. جپانين جي عقيدي موجب هاچي يعني اٺ جو انگ ڀلارو سمجهيو وڃي ٿو جيئن چار (Shi) جو انگ بدبخت سمجهيو وڃي ٿو. پروفيسر صاحب پنهنجي هن ڪتي جو نالو ڀلاري انگ پٺيان “هاچي ڪو” رکيو. پروفيسر صاحب ٽوڪيو يونيورسٽي ۾ پڙهائڻ لاءِ روز پنهنجي گهران نڪتو ٿي ۽ واڪ ڪندو پنهنجي علائقي شيبويا جي ريلوي اسٽيشن تي پهتو ٿي. ساڻس گڏ هن جو ڪتو به هليو ٿي. ٽڪيٽ وٺي ٽرين ۾ سوار ٿيڻ مهل ڪتو موٽي گهر آيو ٿي. ڪتي (هاچيڪو) کي آئيڊيا ٿي وئي هئي ته هن جو مالڪ ڪيڏي مهل ٿو موٽي سو هاڻ مالڪ جي گهر پهچڻ کان اڳ هن روز شام جو شيبويا اسٽيشن جي در وٽ پنهنجي مالڪ جي اچڻ جو انتظار ڪيو ٿي. ٽوڪيو کان ايندڙ ٽرين مان جيئن ئي مالڪ لٿو ٿي ته هي ڪتو هن سان گڏ گڏ گهر موٽيو ٿي.
هي سلسلو سال ڏيڍ هلندو رهيو. سال 1925ع جي 25 مئي تي هڪ صبح جو روزمره وانگر ڪتو پنهنجي مالڪ کي ٽوڪيو وڃڻ لاءِ صبح واري ريل گاڏيءَ ۾ ته ڇڏي آيو پر شام جو هن کي جڏهن وٺڻ ويو ته مالڪ کيس نظر نه آيو. پروفيسر صاحب کي يونيورسٽيءَ ۾ دل جو دورو پئجي ويو ۽ هو گذاري ويو. ڪُتي کي ته ان ڳالهه جي خبر نه پئي ۽ هو پنهنجي مالڪ جي انتظار ۾ هر روز شام جو شيبويا اسٽيشن جي ان هنڌ تي اچي بيٺو ٿي.
پروفيسر جي وفات بعد هن جي ڪجهه دوستن، خاص ڪري مالهيءَ پرگهور لهڻ لاءِ هاچيڪو کي پاڻ وٽ رکيو جن کان هو چڱي طرح مانوس هو پر انهن وٽان به روزانو شام جو نڪري شيبويا اسٽيشن تي پهچي ويو ٿي. ڪلاڪ ڏيڍ پنهنجي مالڪ جي انتظار ۾ بيهي بيهي پوءِ موٽي آيو ٿي. وري ٻئي ڏينهن تي پهچي ويو ٿي. اسٽيشن جو عملو ۽ اسٽيشن ڀرسان رهندڙ ماڻهو هاچيڪو مان خوش نه هئا ته هي رول ڪتو روزانو اسٽيشن وٽ ڇو پيو نوس نوس ڪري. هو هاچيڪو کي هڪليندا رهيا ٿي ۽ پٿر هڻي ڀڄائي به ڪڍيو ٿي پر هو ٻئي ڏينهن شام جو ان مقرر وقت تي پهچي ويو ٿي، جنهن تي هن جو مالڪ ٽوڪيو کان ايندڙ ٽرين مان لهندو هو.
هي ڪتو شيبويا کان علاوه ٻين شهرن ۾ به تڏهن مشهور ٿي ويو جڏهن پروفيسر صاحب جي سابق شاگردن هن ڪتي جي وفاداريءَ جي ڳالهه ٻڌي ۽ هڪ شاگرد هن ڪتي هاچيءَ (Hachi) جي اخبار ۾ ڪهاڻي لکي. دراصل پروفيسر طرفان ڪتي کي هاچي (8) نالو ڏنو ويو هو. معنيٰ “ڀاڳ وارو” پر هاڻ هر ڪو هن کي “هاچي- ڪو” سڏڻ لڳو هو. جپانيءَ ۾ Ko (ڪو) لفظ پيار جو اظهار ڪرڻ لاءِ لڳايو وڃي ٿو. جيئن اسان وٽ ڪنهن کي “ٻچا” يا “ٻالڪ” سڏجي. جپان ۾ ڪيترن ٻارن، ڇوڪرن توڙي ڇوڪرين جي نالن پٺيان “ڪو” جو لفظ ڳنڍيو وڃي ٿو. جيئن آئي ڪو (Aiko) آئي (Ai) معنيٰ پيار ۽ آئيڪو معنيٰ پيارو ٻار (Loving Child). اهڙي طرح اتسوڪو (مهربان ٻار)، ڪومي ڪو (Child of Treasured Beauty) يا سونهن جي کاڻ وارو ٻار. ڪاميڪو (Superior Child) ڪيوڪو (Pure Child)، مائيڪو (نچندڙ ٻار)، سميڪو (صحيح سوچ وارو ٻار) وغيره. سو پروفيسر جو هي هاچي نالي واري ڪتي کي هاڻ هر ڪو هاچيڪو سڏڻ لڳو. معنيٰ ڀلي ڀاڳ وارو ٻار، بلڪه هاڻ ته هي وفادار ڪتو “هاچي” نه فقط “هاچيڪو” سڏجي ٿو پر “چُوڪين هاچيڪو” (Chuken Hachiko) يعني “وفادار ڪتو هاچيڪو) سڏجي ٿو. 8 مارچ 1935ع تي هي ڪتو مري ويو. جپاني ته اهو به چون ٿا ته ڏسو هي ڪتو ڪيڏو ڀاڳ وارو هو جو سندس نه فقط نالو (هاچي) ڀاڳ وارو هو پر هن جو موت به ڀاڳ واري تاريخ يعني اٺينءَ تي نصيب ٿيو. مٿي لکي چڪو آهيان ته جپانين لاءِ اٺن جو انگ ”هاچي“ ڀلارو سمجهيو وڃي ٿو جيئن چئن جو انگ (شِي) نڀاڳو تصور ڪيو وڃي ٿو. چوندا ته چار شيون دشمن کي به نه ڏجن. جپان ۾ توهان ڪنهن جي گهر وڃو ته هن لاءِ ڪڏهن به چار صوف يا چارگدرا يا ڪيڪ کڻي نه وڃجو انهن مان هڪ ڪڍي ٽي ڏجن يا هڪ وجهي پنج ڪري ڏجن.
هاچيڪو ڪتو پنهنجي مالڪ جو روزانو شيبويا اسٽيشن تي ٻه ٽي هفتا يا ٻه ٽي مهينا نه پر مرڻ واري ڏينهن تائين ڏهه سال انتظار ڪندو رهيو. اهو ئي ته سبب آهي جو هن ڪتي (هاچيڪو) جي وفاداريءَ نه فقط جپانين کي پر سڄي دنيا کي حيرت ۾ وجهي ڇڏيو ۽ هن تي ڪيتريون ئي ڪهاڻيون، فلمون، ٽي وي سيريل ۽ شاعري نه فقط جپاني ٻوليءَ ۾ آهي پر فرينچ، پورچوگالي، ڪورين، چيني ۽ ٻين زبانن ۾ به آهي. سندس موت (1935ع) کان هڪ سال اڳ 1934ع ۾ هن جي جيئري ئي سندس وفاداريءَ کي مَانُ ڏيڻ خاطر هن جو Bronze ڌاتوءَ مان مجسمو ٺاهي، شيبويا اسٽيشن جي خارجي گيٽ اڳيان رکيو ويو. ڪيترائي ماڻهو نه فقط هاچيڪو جي مجسمي اڳيان فوٽو ڪڍرائين ٿا پر گلن جا هار به پائين ٿا. هڪ روسي نزاد برطانيا جي شاعره وئلريا (Valeriya Ponomav) جو هن وفادار ڪتي هاچيڪو بابت شعر پڙهيو هوم جنهن مان لڳي ٿو ته نه فقط جپاني پر ڌاريان ٽوئرسٽ به هاچيڪو جي پنهنجي مالڪ لاءِ وفاداري ۽ پيار مان متاثر آهن. ظاهر آهي مالڪ به اهڙي ئي بهتر نموني سان پنهنجي جانور سان سٺو هليو هوندو نه ته ڪهڙو جانور پنهنجي مالڪ سان ايڏو سٺو ٿو هلي. ڪتي يا گهوڙي جي وفاداري واري خصلت پنهنجي جاءِ تي پر ان جو مقدار هر مالڪ لاءِ مختلف رهي ٿو. هو لطيفو ٻڌو هوندانوَ ته هڪ مالڪ پنهنجي دوست سان شڪايت ڪري رهيو هو ته “يار ماڻهو چون ٿا ته گهوڙو وفادار جانور آهي پر مون جيڪو گهوڙو پاليو بنهه چنڊو هو.”
“اهو ڀلا ڪيئن؟” دوست پڇيس.
“هڪ دفعي سواريءَ دوران ڪِري پيس ۽ ٽنگ ٻانهن ڀڄي پيم. هو مون کي پنهنجي وات ۾ جهلي ڊاڪٽر وٽ کڻي آيو” مالڪ چيو.
“اها ته وفاداريءَ جي نشاني چئبي” دوست چيس، “وات ۾ نه ته ڇا ڪڇ تي کڻي اچي ها؟”
“نه اها ڳالهه ڪو نه ٿو ڪريان. ڊاڪٽر جي ٿو ڪريان. هن مون کي آرٿوپيڊڪ سرجن وٽ کڻي اچڻ بدران، جانورن جي ڊاڪٽر اڳيان اچي ڦٽو ڪيو.”
بهرحال هن هاچيڪو ڪتي ۽ ان جي مالڪ پروفيسر هيڊيسابورو جي هڪ ٻئي جي دوستي بابت مائي وئليريا جي شاعري ملاحظه ڪريو، جنهن جو عنوان آهي: In Memory of Hachiko
ڪتو پنهنجي مالڪ کي چوي ٿو ته:
It was fate that brought me to you,
But it was love, that kept us like glue.
You cared for me, hugged me tight,
When I had trouble sleeping thru the night.
We were inseparable, you and me,
We were a happy family.
Oh! How much I love you can’t possibly know,
Every time you smile at me, my insides glow.
هاچيڪو ڪتو اڃان جيئرو ئي هو ته 1934ع ۾ يعني هن جي مرڻ کان سال اڳ هن جي شان ۾ ٽامي پتل مان ٺهيل سندس مجسمو شيبويا ريلوي اسٽيشن جي در وٽ رکيو ويو جتي هن ڪتي پنهنجي مالڪ جي اچڻ جو انتظار ٿي ڪيو. اها ٻي ڳالهه آهي ته اڳتي هلي ٻي جنگ عظيم ۾ جپاني فوجين کي ڌاتوءَ جي کوٽ ٿي ته هنن “هاچيڪو” جي مجسمي کي به ڳاري ان مان بندوقن جون گوليون ٺاهيون پر پوءِ جنگ جي ختم ٿيڻ بعد هنن وري هاچيڪو جو مجسمو ٺاهيو جيڪو اڄ ڏينهن تائين موجود آهي. هر سال هن جي موت واري تاريخ (8 مارچ) تي شيبويا اسٽيشن وٽ ماڻهو گڏ ٿي هن جي ياد ملهائين ٿا. هي سلسلو 1936ع کان هلندو اچي. 1967ع ۾ هن ڪتي جي نسل “اڪيٽا” نالي Akita Dog Muesum ٺاهيو ويو ۽ جپان حڪومت طرفان هاچيڪو جي تصوير واري پوسٽ جي ٽڪلي به جاري ڪئي وئي.
هن ڪتي جي وفاداري مشهور ٿيڻ بعد جپان ۾ اها رسم هلي آهي ته ٻار ڄمڻ تي ان جي ماءُ پيءُ کي اڪيٽا نسل جي ڪتي جو ننڍڙو مجسمو، تحفي طور ڏنو وڃي ٿو جيڪو صحت، خوشحالي ۽ عمر دراز جي علامت سمجهيو وڃي ٿو. قصو مشهور آهي ته 1937ع ۾ يعني هاچيڪو جي مرڻ کان ٻه سال پوءِ هيلن ڪيلر جپان ۾ آئي ته جپان حڪومت طرفان هُن کي تحفي طور هاچيڪو جي نسل Akita جو ڪتو تحفي ۾ ڏنو ويو جنهن کي هوءَ آمريڪا کڻي آئي ۽ هن تي جپاني نالو “ڪامي ڪازي“ (Kamikazi) رکيو. ياد رهي ته هيلن ڪيلر (ڄم 1880ع وفات 1968ع) آمريڪا جي ليکڪا، جاکوڙي ۽ ليڪچرار هئي. هيءَ دنيا جي پهرين ٻوڙي ۽ نابين عورت آهي جنهن گرئجوئيشين ڪئي. هوءَ ٻارهن ڪتابن ۽ انيڪ مضمونن جي مصنف آهي. 1903ع ۾ جڏهن هوءَ 22 سالن جي هئي ته هن جي پنهنجي لکيل آتم ڪٿا The Story of My Life ڇپي هئي. پنهنجي انڊيا واري سفرنامي ۾ لکي چڪو آهيان ته ميسور ۾ گونگن جو اسڪول هيلن ڪيلر نالي آهي جيڪو هڪ ايئر فورس آفيسر ٺهرايو هو. بهرحال هيلن ڪيلر جو هي “هاچيڪو” جو سوٽ ماسات ڪتو “ڪامي ڪازي” ستن مهينن جي ڄمار ۾ آمريڪا ۾ مري ويو جنهن لاءِ هيلن ڪيلر پنهنجا احساسات هڪ جرنل ۾ قلمبند ڪيا آهن جن جون ڪجهه سٽون هن ريت آهن:
If ever there was an angel in fur, it was Kamikaze. I know I shall never feel quite the same tenderness for any other pet. The Akita dog has all the qualities that appeal to me. He is gentle, companionable and trusty.
هتي اهو لکندو هلان ته هاچيڪو ڪتو جيڪو 1923ع ۾ اڪيتا پريفيڪچر جي اوڊاٽي (Odate) شهر ۾ ڄائو ۽ 1924ع ۾ ٽوڪيو امپيريل يونيورسٽي جي ائگريڪلچر ڊپارٽمينٽ جي پروفيسر “هديسابُورو اُئينو” وٽ آيو. هڪ سال بعد 1925ع ۾ پروفيسر صاحب وفات ڪئي ۽ پوءِ پوڻن ڏهن سالن بعد 1935ع ۾ پاڻ مري ويو. 1932ع ۾ جپان جي مشهور اخبار “اساهي شمبون” ۾ جڏهن هاچيڪو ڪتي جي ڪهاڻي آئي ته هو 1925ع کان روزانو شيبويا اسٽيشن اچي پنهنجي مري ويل مالڪ جو انتظار ڪري ٿو ته ان بعد عوام کي هن ڪتي تي حيرت ٿي ۽ روزانو ڪيترائي ماڻهو هن کي ڏسڻ لاءِ اچڻ لڳا. ڪي ته هن لاءِ کاڌي پيتي جون شيون به کڻي ايندا هئا. يارهن سالن جي ڄمار ۾ هاچيڪو هڪ ڏينهن شيبويا جي گهٽيءَ ۾ مئل نظر آيو. سائنسدانن جي کوجنا بعد اهو ٻڌايو ٿو وڃي ته هاچيڪو جي موت جو سبب ڪئنسر بيماري (Terminal Cancer) هئي. مري وڃڻ بعد جپان ۾ شنتو ڌرم موجب هاچيڪو کي به ماڻهن وانگر ساڙي هن جي ڦلهير (خاڪ) کي ائوياما (Aoyama) قبرستان ۾ سندس مالڪ پروفيسر جي خاڪ ڀرسان دفن ڪيو ويو. جپان ۾ جانورن کي انسانن جي قبرستان ۾ دفن ڪرڻ ڪا عام ڳالهه ناهي پر هاچيڪو جي ڪيس ۾ هن کي هن قبرستان ۾ سندس مالڪ ڀرسان دفن ڪري ٻاهران هڪ “ڊاگ هائوس” جهڙي قبر ٺاهي وئي آهي. اسانجو جهاز جڏهن به ٽوڪيو بندرگاهه ۾ لنگر انداز ٿيندو هو يا گِنزا وٽ هتي جي شپ يارڊ IHI ۾ مرمت يا ڊراءِ ڊاڪنگ لاءِ ايندو هو ته اتان واڪ ڪري مناٽوڪو، بندرگاهه واري علائقي مان لنگهبو هو ته هي قبرستان aoyama رستي تي ايندو هو. يورپين يا جپانين جا قبرستان بيحد پر سُڪون ۽ خوبصورت وڻن سان ڀريل ٿين ٿا. سئيڊن جهڙن ملڪن ۾ ته ڪيترا بس اسٽاپ قبرستان وٽ هوندا هئا جتي جي بينچن تي ويهي آرام ڪندا هئاسين ۽ ڪيترا بدڪن جهڙا پکي پيرن اڳيان پيا چڳندا هئا. انهن سڀني سان ٽوڪيو جي مناٽاڪو وارو هي آئوياما قبرستان ٿو ڀيٽيان ته هن جو جواب ناهي جيڪو چيري بلاسم وڻن سان ڀريل آهي. مقامي ۽ ڌاريان ٽوئرسٽ بهار جي موسم ۾ چيري بلاسم جا ٽڙيل گل ڏسڻ لاءِ هتي پڻ اچن ٿا.
هاچيڪو جو مجسمو نه فقط شيبويا جي ريلوي اسٽيشن تي رکيل آهي پر ٽوڪيو يونيورسٽي ۾ به آهي جتي هن جي مالڪ پروفيسر صاحب پڙهايو ٿي. هن مجسمي ۾ ڪتي سان گڏ پروفيسر به ڏيکاريل آهي. هاچيڪو جي ياد (Legacy) لٽريچر ۽ فلمن ذريعي به زنده رکي وئي آهي. هاچيڪو جو مجسمو سندس ڳوٺ اوداتي جي ريلوي اسٽيشن تي به رکيو ويو آهي. اوداتي (Odate) شهر ۾ جيڪو “اڪيٽا ڊاگ ميوزيم” آهي ان جي اڳيان پڻ 2004ع ۾ هاچيڪو جو مجسمو کڙو ڪيو ويو.
هاچيڪو تي پهرين فلم، ”هاچيڪو مونو گاتاري” 1987ع ۾ ٺهي. ان جي بنياد تي 2009ع ۾ Hachi: A Dog’s Tale آمريڪا ۾ ٺاهي وئي. ٻارن جي ڪهاڻين جو هڪ ڪتاب Hachiko: True Story of a Loyal Dog پڻ هن ڪتي جي وفاداري تي آهي جيڪو پاميلا ٽرنر لکيو آهي. هڪ ٻيو انگريزي ۾ ٻارن جو ناول Hachiko Waits پڻ آهي ۽ هڪ ٻيو انگريزي ڪتاب جيڪو مغرب جي دنيا ۾ تمام گهڻو مشهور آهي. Take chan & I: A Dog’s Journey to Japan. مزي جي ڳالهه ته هن ڪتي هاچيڪو تي ٻين به ڪيترين ئي ٻولين ۾ ڪهاڻيون ۽ فلمون آهن. ٻين جي ته مون کي خبر ناهي پر ملائيشيا جتي سائوٿ انڊين رهن ٿا اتي هنن جي زبانن تامل، مليالم، تيلگو مان هڪ تيلگو ۾ “ٽومي” نالي فلم چڙهي هئي جيڪا هاچيڪو ڪتي جي زندگي جي آڌار تي ٺهي هئي. هاڻ جيڪڏهن توهان کي ڪو پنهنجي ڪتي کي واڪ ڪرائيندو نظر اچي ۽ چوي ته هن جو ڪتو اڪيٽا (Akita) نسل جو آهي ته سمجهي وڃجو ته هاچيڪو بلڪل ان جهڙو هو جو اڪيٽا نسل جا سڀ ڪتا هڪ ٻئي سان ملن ٿا. ڄڻ فوٽو ڪاپي هجن. ۽ جيڪڏهن منهنجي پڙهندڙن مان ڪنهن وٽ اڪيٽا ڪتو آهي ته هو منهنجو هي مضمون پڙهي خوش ٿيو هوندو ته هو هاچيڪو جي پڙ پوٽي يا تڙ ڏوهٽي جو مالڪ آهي. هاچيڪو تي لکيل انيڪ بيتن مان هڪ ٻيو جيڪو جم يرمان لکيو آهي پڻ پڙهڻ جوڳو آهي.
Hachiko- Poem by Jim Yerman
Humans tend to think we are better and intrinsically have more worth
Than all the other animals who co-habitate this Earth.
We think because we have a brain or so we all surmise
This gives us an advantage and therefore makes us wise.
If We stopped more often to use our brain perhaps then we would see
How much we could learn from our animal friends about life and loyalty.
Hachiko was an Akita from Japan back in 1924
Whose loyalty to his master had never been seen before.
He was owned by a college professor who took a train to work every day
Like clockwork, Hachiko would greet him at the station, each night without delay.
One night the professor did not return, having died at work suddenly
Here is where hachiko teaches us about love and loyalty.
Hachiko kept waiting for the professor’s return, each night he would appear
Patiently he waited night after night for the subsequent nine years.
Each night he would return to wait, eyes searching far and wide
Nine years Hachiko waited, quietly hoping- until the day he died.
But not before showing a nation and the rest of the world so faithfully
The bond of love between man and dog and the meaning of loyalty.
Dogs may not be as smart as those of us in the human race
Their brains my not be as large as ours, but their hearts are in the right place.
Yes we could learn something from Hachiko as we attempt to set ourselves apart.