روپئي جو قدر ڪِرڻ ڪري اسان لاءِ نقصان ...
ڪراچي ڇهن حصن- يعني ضلعن ۾ ورهايل آهي. ڪراچي ايسٽ، ڪراچي ويسٽ، ڪراچي سينٽرل، ڪراچي سائوٿ، ڪورنگي ۽ ملير. ٽوڪيو 23 ننڍن ننڍن ضلعن ۾ ورهايل آهي جيڪي ”وارڊ“ سڏجن ٿا يا انهن کي ميونسپالٽيون به چئي سگهون ٿا جيئن ته: چيودا، مناٽو، شِنجُوڪو، سُميدا، شِيناگاوا، ميگورو، اوٽا، شبويا، اتاباشي، توشيما وغيره وغيره.
هتي هڪ دفعو وري لکندو هلان ته 1868ع کان اڳ ٽوڪيو جو نالو ايڊو (Edo) هو. دنيا جا ڪيترائي سنگاپور، ڪراچي، پينانگ، بئنڪاڪ جهڙا شهر آهن جيڪي شروع ۾ سالن تائين ننڍا ڳوٺڙا يا مهاڻن جون وستيون (Fishing Villages) هئا ۽ پوءِ ڏسندي ئي ڏسندي وڏا شهر ٿي ويا. ٽوڪيو به انهن مان هڪ آهي جيڪو سورهين صديءَ تائين مانجهند ۽ راڌڻ جهڙو ٽائون هو جيڪو ان ۾ موجود شهنشاهي محل هجڻ ڪري مشهور هو پر پوءِ سترهين صديءَ جي شروعات ۾، 1603ع ڌاري هي شهر ايڊو جپان جي سياست جو مرڪز بڻيو جڏهن توڪو گاوا شوگن جي پهرين حاڪم “ايئي ياسو توڪوگاوا” وڏيرڪو راڄ (Feudal Government) قائم ڪيو. ”توڪوگاوا“ گهراڻي جو هي وڏيرڪو راڄ 1868ع تائين هليو. ان بعد شهنشاهه ميئجيءَ (1912ع- 1852ع) جپان جي 122 هين شهنشاهه ”ميئجي راڄ“ شروع ڪيو. ان کان اڳ ملڪ جا بادشاهه ڪيوٽو ۾ رهيا ٿي ۽ ڪيوٽو جپان جي گاديءَ جو شهر هو. پر هاڻ هن ميئجي شهنشاهه ڪيوٽو بدران ٽوڪيو کي گاديءَ وارو شهر بڻايو ۽ پاڻ به ڪيوٽو کان لڏي ٽوڪيو (ايڊو) ۾ اچي رهيو ۽ ايڊو جو نالو بدلائي ٽوڪيو رکيو.
جپان جيڪو 1633ع کان 1853ع تائين 220 سال دنيا کان ڪٽيل هو ان جو شهنشاهه ميئجي جي ڏينهن ۾ سڄي دنيا سان رابطو ٿيو. جپان ۾ هن جي ڏينهن ۾ انڊسٽريل انقلاب آيو ۽ هر شهر ۾ ڪارخانا ۽ فئڪٽريون کلڻ لڳيون. 1912ع ۾ هن جي وفات بعد جپان جو 123 هون شهنشاهه تائشو تخت تي ويٺو جنهن جي 1926ع ۾ وفات بعد 124 هون شهنشاهه هيروهٽو (ڄم جو سال 1901ع) تخت تي ويٺو. هيروهٽو جي شهنشاهه ٿيڻ کان ٽي سال اڳ 1923ع ۾ جپان ۾ تمام وڏو زلزلو آيو جنهن ۾ سمجهو ته اڌ ٽوڪيو تباهه ٿي ويو هو. زلزلا ته جپان ۾ اڄ ڏينهن تائين ايندا رهن ٿا پر هن جهڙو ڪو تباهڪار نه ٿيندو. هي زلزلو 1923ع Kanto Earthquake جي نالي سان مشهور آهي. هن تباهيءَ بعد جپان کي ٻي جنگ عظيم تباهه ڪيو. هيروشيما ۽ ناگاساڪي شهرن تي ته بم ڪريا پر 1945ع ۾ ٽوڪيو شهر مٿان آمريڪن جا جيڪي هوائي حملا ٿيا ان ٽوڪيو کي تباهه ڪري رکيو. بهرحال سڄي جپان سان گڏ ٽوڪيو هڪ دفعو وري ٺهندو رهيو. اڄ ٽوڪيو شاپنگ، گهمڻ ڦرڻ، ڏسڻ وائسڻ، ڪلچر ثقافت، تعليم ۽ ٽوئرزم کان دنيا جو اعليٰ ترين ماڊرن شهر آهي. ملڪ ۾ جمهوريت ۽ وزيراعظم آهي جيتوڻيڪ شهنشاهه کي به ساڳي عزت ڏني وڃي ٿي. شهنشاهه هيروهٽو 63 سال حاڪم رهڻ بعد 1989ع ۾ وفات ڪئي ۽ اڄ ڪلهه سندس پٽ اڪيهِتو شووا (ڄم جو سال 1933ع) تخت تي ويٺل آهي.
ان تعارف بعد هتي دراصل آئون ٽوڪيو ۾ ايندڙ پنهنجي ملڪ جي ماڻهن جي رهنمائي ۽ سهولت لاءِ ٽوڪيو ۾ هڪ هنڌ کان ٻئي هنڌ پهچڻ لاءِ پنهنجي تجربي موجب لکڻ چاهيان ٿو. اسان جي ملڪ جا ماڻهو جيڪي تعليم، گهمڻ يا ڪاروبار لاءِ جپان ۾ اچن ٿا انهن جو نوي سيڪڙو ٽوڪيو ۾ اچي ٿو، ٽوڪيو ۾ رهي ٿو ۽ اتان وطن وري ٿو. ٽوڪيو ۾ هڪ هنڌ کان ٻئي هنڌ وڃڻ لاءِ توهان کي جتي ڪٿي ٽئڪسي ته ملي ويندي پر جپان ۾ ٽئڪسيءَ جو تمام وڏو ڀاڙو آهي! ڪو امير ترين ئي ٽئڪسيءَ ۾ چڙهي سگهي ٿو. 1960ع جي ڏهاڪي جي آخري سالن ۽ 1970ع جي شروعاتي سالن ۾ جڏهن اسان جهاز تي جونئر پوسٽ تي هئاسين ته شهر ۾ هلندڙ بسين، ريل گاڏين ۽ ميٽرو ٽرامن جي معلومات رکڻ جي مٿي جي سور کان ٽئڪسي ڪندا هئاسين جو انهن ڏينهن ۾ هڪ ته اسان جي رپئي جو قدر هو. سرڪاري طرح آمريڪن ڊالر چئين رپئي ملندو هو. بليڪ مارڪيٽ ۾ يعني بولٽن مارڪيٽ ۾ وهندڙ مني چئنجر مهانگو مهانگو تڏهن ۾ ڇهين رپئي في ڊالر وڪڻندا هئا. جپان ۾ هڪ ڊالر ۾ 100 يين ملندا هئا. اڄ به اهو ئي اگهه آهي پر اڄ اسان وٽ ڊالر جي قيمت 120 رپيا هجڻ ڪري اسان کي 100 يين 120 رپين ۾ پون ٿا. نه ته ان دور ۾ جڏهن ڊالر جي Value 4 رپيا هئي ته اسان جي 120 رپين ۾ 3000 يين ملندا هئا. بهرحال هونءَ ئي جپان جي ٽئڪسي مهانگي آهي ويتر اڄ ڪلهه اسان جي رپئي جو قدر ڪرڻ ڪري اسان پاڪستانين لاءِ ته تمام مهانگي ٿي. ٻي ڳالهه ته ٽوڪيو جهڙن شهرن ۾ ٽرئفڪ جئم ايتري آهي جو ٻن قدمن لاءِ ٽئڪسي ته صحيح آهي. يعني ٽاور کان بولٽن مارڪيٽ يا صدر پوسٽ آفيس کان برنس روڊ ننڍڙي فاصلي تائين ته صحيح آهي باقي ڪياماڙيءَ کان سهراب ڳوٺ يا سرجاني ٽائون ٽئڪسيءَ ۾ ڪير ويندو؟ پهچندي پهچندي شام ٿي وڃي ڇو جو ڪن هنڌن تي تمام گهڻي ٽرئفڪ جئم ٿئي ٿي. ان ڪري ٽوڪيو جهڙن جپاني شهرن ۾ هڪ هنڌ کان ٻئي هنڌ هميشه ريل گاڏيءَ ۾ وڃجي جيتوڻيڪ ريل جي ٽڪيٽ به اسان جهڙن ملڪن جي ماڻهن لاءِ ڪا سستي ناهي ۽ مون ڪيترا دفعا ڏٺو آهي ته غريب ملڪن جي شاگردن کي انهن لوڪل ريل گاڏين ۾ سفر ڪرڻ لاءِ ٽڪيٽ خريد ڪرڻ وقت ٿڌا شوڪارا نڪري ويندا آهن ڇو جو ڪياماڙيءَ کان جناح جي مزار تائين ٻه يا ٽي سئو يين ٽڪيٽ ڪا سستي ته نه چئبي. پر سائين ٽئڪسيءَ ۾ ته ماڳهين هزارين يين ڏيڻا ٿا پون.