سائنس، علم ۽ رسالا

گُلن جهڙا ٻارڙا ڦُلن جيئن نِپجَنِ

ٻارڙن جي بيمارين، احتياط ۽ علاج بابت لکيل ھن ڪتاب جو ليکڪ ڊاڪٽر خير محمد پيرزادو آھي. ڊاڪٽر علي رند لکي ٿو:
”ڊاڪٽر خير محمد پيرزادي جو هي ڪتاب ٻارن جي عام بيمارين کي سمجهڻ واسطي تمام مددگار ڪتاب آهي. ڊاڪٽر پيرزادو انسان دوست ڊاڪٽر آهي. ٻارن جي بيمارين جي شعبي ۾ کيس ڪم ڪرڻ ۽ سکڻ جو وسيع تجربو آهي. سندس هن ڪتاب جو مقصد عام ماڻهو کي ٻارن جي بيمارين بابت بنيادي معلومات ڏيڻ آهي ته جيئن ڪوبه پيءَ يا ماءُ پنهنجي ٻار جي صحت بابت گهٽ ۾ گهٽ ايتري ڄاڻ رکي جو کيس ڪنهن به ڊاڪٽر تائين پهچڻ کان اڳ پنهنجي بهتر سمجهه سبب ٻار جي ابتدائي سار سنڀال ڪري سگهي.“
Title Cover of book گُلن جهڙا ٻارڙا ڦُلن جيئن نِپجَنِ

ڪاري ڪامڻ Hepatitis A

هن قسم جي بيماري ڪاري ڪامڻ ته سڀني عمر جي ماڻهن کي ٿئي ٿي، پر هي بيماري ٻارڻ ۾ گھڻي ٿيندي آهي. جيڪا صحتمند ماڻهن تائين کاڌي جي ذريعي، گدلو پاڻي پيئڻ جي ڪري ننڍي ٻار جو هن بيماريءَ (يا ڪنهن به قسم جي ڪاري ڪامڻ) ۾ ورتل مريض سان گڏ کاڌو کائڻ جي ڪري ٿئي ٿي. طهارت کان پوءِ وات ۾ آڱريون وجھڻ جي ڪري.

[b]مدو:
[/b] 15-50 ڏينهن (خاص ڪري 30 ڏينهن). هيءَ بيماري غريب طبقي ۾ گھڻي ڏٺي وئي آهي.

[b]نشانيون: Clinical Feature
[/b]• بخار Fever
• بک جو نه لڳڻ: Anorexia
• الٽي: Vomiting
• مٿي جو سور: Headache
• پيٽ جو سور: Abdominal Pain
• چمڙي / اکين جو ڦڪو يا پيلو ٿيڻ
• ٻار سست
• هر وقت دل ڪچي
ياد رهي ته هن قسم جي ڪاري ڪامڻ اهڙن ٻارن (مريضن) کي وڌيڪ ٿيندي آهي، جيڪي ڳتيل علائقن يا گھرن ۾، هيٺائين علائقن ۽ گندگيءَ وارن علائقن ۾ رهڻ وارا ۽ گندو پاڻي پيئڻ وار هوندا آهن.

[b]علاج: Treatment
[/b]• علاج گھٽ مگر خيال زياده رکجي.
• ننڊ جي ڪابه دوا ناهي ڏيڻي.
• ڪارٽيڪو اسٽرائڊ نه ڏجي ته بهتر.
• تمام هلڪو کاڌو ڏجي.
• گھڻيون دوائون نه ڏجن.

[b]ضروري اُپاءَ:
[/b]اسان جي پياري ديس ۾ کوڙ سارا اهڙا ماڻهو جيڪي نشو واپرائيندڙ سگريٽ ۽ ٻيڙيون پيئندا آهن ۽ اهڙا مٽ مائٽ جيڪي مهلڪ بيمارين ۾ ورتل هوندا آهن، اُهو خيال نه ڪندا آهن ته سندن تَن سان ڪيتري نه خطرناڪ بيماري لڳل آهي، تازي ڄاول ٻار، معصوم ٻارن ۽ وڏن ٻارن کي پيا سندن ڳلن ۽ وات تي پيا چميون ڏيندا آهن. اهڙا ماڻهو خطرناڪ قسم جي غلطي ڪندا آهن. جيڪي سائي يرقان ۽ ڪاري ڪامڻ جهڙيون خطرناڪ مهلڪ بيماريون/ وچڙندڙ بيماريون، اڻڄاڻ ماڻهو پيار جي بدلي معصوم ٻارن کي مهلڪ بيمارين جو تحفو ڏيندا آهن.

[b]خوراڪ: Diet
[/b]هن بيماريءَ ۾ کاڌخوراڪ جي وڏي اهميت آهي.
• ٿڃ پياڪ ٻار جي ماءُ کي ۽ وڏي ٻار کي سڻڀ، سڻڀن کاڌن، تريل شين (خاص ڪري پٽاٽن جون ڪچريون (Chipps) ديڳ جو ڀت، وڏو گوشت (خاص ڪري ڳائو گوشت) واڱڻ ۽ مرچ مصالحي وارن کاڌن کائڻ کان مڪمل پرهيز ڪرڻ گھرجي.
• اونهارو هجي ته ڌؤنرو، ڏڌ ۽ جھارو، ٿڃ پياڪ ٻار جي ماءُ ۽ ننڍڙي ٻار کي گھڻو پيارجي.