ڪيناڊا مهذب ۽ اعليٰ اخلاق وارن جو مُلڪ
ڪيناڊا جي ترقي جو راز جيڪو مون سمجهيو ۽ شايد ٻيا دوست به انهيءَ ڳالهه سان اتفاق ڪن ته اهو آهي قانون جي حڪمراني. ڪيناڊا ۾ جيڪو به ڄائو ۽ نپيو آهي انهي جي پرورش ۾ قانون جي حڪمراني تي عمل ڪرڻ واضح نظر اچي ٿو. باقي ٻيو اهو طبقو جيڪو هتي ڪيناڊا ۾ تمام گهڻو وقت رهيو آهي، انهي تي قانون جي حڪمراني ۽ سچ تي هلڻ تمام آسان ٿي ويو آهي، باقي جنهن جو تمام گهڻو وقت ڪيناڊا ۾ نه گذريو آهي ۽ لڳ لاڳاپا پٺتي پاڪستان ۾ آهن، انهن جي لاءِ هتان جي قانون تي عمل ۽ سچ تي قائم رهڻ اڃان تائين ٿورو گهڻو ڏُکيو نظر اچي ٿو. شايد انهي جو سبب اهو آهي ته جن جي پرورش ۽ دوستي جو لڳ لاڳاپو پاڪستان ۾ آهي، انهيءَ جو اثر انهن جي دماغ مان اڃان تائين دماغ جي ڪنهن نه ڪنهن ڪنڊ پاسي ۾ موجود آهي، انهي ڪري هو پنهنجي دوستي ۽ لڳ لاڳاپي خاطر سچ تان هٽي وڃڻ ۾ ڪوئي عارُ محسوس ڪونه ٿو ڪري.
ڪيناڊا جي ڪنهن به ڪنڊ پاسي ۾ توهان وڃو گهمو ڦرو، توهان کي پوليس تمام گهٽ نظر ايندي پر توهان پاڻ کي هرجاءِ تي محفوظ تصور ڪندا. قانون جي حڪمراني جي اها حالت آهي جيڪڏهن جهنگل ۾ جتي به ٽريفڪ لاءِ اسپيڊ جي حد مقرر ٿيل آهي ته ڊرائيور انهي دائري کان مٿي ڪونه ويندو. جهنگل مان رات جي ٽائيم تي ڪا اڪيلي ڇوڪري گاڏي ڪاهي ويندي ته انهيءَ کي اهو احساس به ڪونه ٿيندو ته مان رات جي ٽائيم اڪيلي ڊرائيو ڪري پئي وڃان.
سچ ڳالهائڻ جو اهو عالم آهي جو انهن جي ڊڪشنري ۾ ڪوڙ جو ڪوئي لفظ لکيل ڪونه آهي، تنهن ڪري جيڪو به ڳالهائيندا اهو نسورو سچ هوندو. اخلاق ايترو ته اعليٰ اٿن جو توهان کي اهو محسوس ٿيندو ته هتي هر هڪ ٻئي جي خدمت لاءِ پيدا ٿيو آهي.
مونکي هتان جي ماڻهن ۾ انا جو ڳڻ ڪٿي به نظر ڪونه آيو. ٻئي جي مدد لاءِ هميشه آتا نظر آيا. ڪيناڊا ۾ ننڍو آهي يا وڏو اهو عمر ۾ هجي يا عهدي ۾ پر هر هڪ قطار ۾ بيهي پنهنجي واري جو انتظار ڪندو.
هتي جيڪڏهن ڪنهن کان رستي لاءِ پڇبو ته هو پنهنجي ضروري ڪم کي ڇڏي، توهان جي مدد لاءِ سڀ طريقا استعمال ڪندو، چاهي انهيءَ کي پنهنجي ڪيتري به پريشاني هوندي آهي، تيستائين هو توهان جي مدد ڪندو، جيستائين هو مطمئن نه ٿئي ته توهان ڳالهه سمجهي ويا.
کائڻ ۽ پيئڻ جي معاملي ۾ توهان جيڪڏهن انهن کان پڇندا ته ڇا هيءُ حلال آهي يا حرام؟ ته هو بلڪل سچ ٻڌائيندا ۽ ڪوشش ڪندا ته توهان کي هو ٻڌائيندا ته توهان کي فلاڻي جاءِ تي اها ملندي.
صبر جو اهو عالَم آهي ته جيڪڏهن ڪيترو به جلدي ۾ وڃڻو اٿن ته به قطار کي ڪونه ٽوڙيندا، پنهنجي واري جو انتظار ڪندا.
وزيراعظم جيڪڏهن ويندو ته انهيءَ لاءِ ماڻهن جي لاءِ رستي روڪ ڪانه آهي، صرف انهيءَ سان گڏ هڪ ٻه پوليس جون گاڏيون ۽ 5-6 پوليس جا سپاهي ساڻ هوندا ۽ عام ماڻهوءَ وانگر گذري ويندو.
امن امان جو اهو عالم شهر چاهي ٻهراڙي ۾ ڪٿي به مونکي گهر جي ٻاهران ديوار نظر ڪانه آئي.
شهر ۾ مختلف هنڌن تي خيراتي وڏا وڏا گهر نظر آيا، جتي ڪنهن کان به پڇا ناهي ته هو ڪير آهي، ڪٿان جو آهي، اتي ويندو جيترن ماڻهن لاءِ ماني گهرندو، اوترن ماڻهن لاءِ انهيءَ کي ماني ملندي، پوءِ اتي ويهي کائي يا ٻاهر وڃي ڪٿي به کائي.
پوري رستي ۾ چاهي شهر هجي يا واهڻ، ڪٿي به گند ڪچرو ويندي سگريٽ يا ماچس جي سڙيل تيلي به نظر ڪانه ايندي.
هوائي جهاز، ريل گاڏي يا بس ۾ ڪنهن به قسم جو ڪچرو نظر ڪونه ايندو. جهاز ۾ ايئر هوسٽس جهاز جي لهڻ کان اڳ سڀ ڪچرو پاڻ کڻي ويندي. ريل گاڏي ۾ مون ڏٺو ته ٽڪيٽ چيڪر ٽڪيٽ چيڪ ڪرڻ کان بعد پاڻ ٻي اسٽيشن جي اچڻ کان اڳ جيڪڏهن توهان کاڌي پيتي جي شيءِ ساڻ کڻي ويا آهيو ته ڪچري کي رکڻ لاءِ هڪ ٿيلهي ڏئي ويندي ۽ اسٽيشن جي اچڻ کان اڳ اهو سڄو ڪچرو پاڻ کڻي ويندي. ريل گاڏي هجي چاهي بس گاڏي ۾ ايترا ماڻهو کڻندا جيتريون سيٽون هونديون. هر معاملي ۾ ايمانداري هتان جي ماڻهن جي عادت آهي.
مٿي بيان ڪيل ڳالهيون سڀ عين اسلام جو عملي جُز آهن. اسلام ۾ سچ، ايمانداري، صفائي، صبر ۽ شڪر، اخلاق، انصاف، هڪٻئي جي مدد ڪرڻ، ٻئي لاءِ اهو سوچڻ جيڪو پنهنجي لاءِ سوچجي، ڪوڙ ۽ فريب کان پاسو ڪرڻ، جيڪڏهن اسان انهن مٿين ڳالهين کي ذهن ۾ رکي اهو سوچيون ته آيا سچا مسلمان اسان آهيون يا اسلام جي اصل روح تي ٻيا عمل ڪري رهيا آهن.
ll