واشنگٽن ڏانهن واپسي
عيد نماز جي لاءِ آيل دوستن لاءِ کاڌي پيتي جو ڪنهن انتظام ڪيو هيو، انجي مونکي ڄاڻ ناهي پر آمريڪا ۽ ڪيناڊا ۾ اهو عام رواج آهي ته عيد براد تي جيئن معمول مطابق روزو افطار ڪرائڻ جو هڪ بهترين رواج آهي، يعني هر ماڻهو پنهنجي محلي واري مسجد ۾ روز جي بنياد تي ڪوئي نه ڪوئي رضا خوشي ۽ سعادت سمجهي هڪ ڏينهن جي افطار جي ذميواري کڻندو آهي، تهڙي طرح عين ممڪن آهي ته ڪجهه دوستن گڏجي يا مسجد ۾ انهي موقعي لاءِ خاص چندو جمع ڪيو هجين. عيد جي موقعي تي هميشه ننڍا وڏا اچي عيد نماز پڙهڻ خاطر گڏ ٿيندا آهن، جنهنڪري تعداد جي گهڻائي ڪري ڪنهن به مسجد کان وڌي ويندو آهي تنهنڪري اڪثر شهر جو ڪو وڏو هال اڌ ڏينهن لاءِ بوڪ ڪرائيندا آهن. هيگرس ٽائون ۾ به هڪ وڏو هال عيد جي مقصد لاءِ بڪ ڪرايل هيو جنهن لاءِ سڀني گڏجي ضرور پنهنجو خير جي ڪم ۾ حصو ورتو هوندو پر مونکي ڪابه تصديق ناهي.
عيد جي ڏينهن اتي پنهنجن دوستن سان ملڻ وغيره ٿيو تنهنڪري ڪيڏاهن به وڃڻ جو پروگرام ڪونه ٺهيو . ٻئي ڏينهن تي ڊاڪٽرلياقت ڀٽو ۽ ممتاز صاحب ويهي پروگرام ٺاهو ته چارلس ٽائون (Charles Town)، اولهه ورجينيا (West Virginia) جي علائقي ڏانهن گهمڻ هلجي. مونکان به مشورو ورتو ويو ته تنهنجي ڇا راءِ آهي مون پڇيو ته ڪيتري پنڌ تي آهي ۽ اتي جي ڪهڙي شي خاص ڏسڻ واري آهي. ممتاز ٻڌايو ته هيگرس ٽائون کان چاليهه ميل کن پري آهي پر تمام گهڻو سرسبز علائقو آهي باقي ٻيون گهڻيون شيون اتان جون مشهور آهن پر خاص گهوڙن جي ڊوڙ ۽ ڪسينو آهن. چارلس ٽائون (Charles Town) جو مشهور ڪسينو هاليوڊ (Hollywood Casino) آهي. چارلس ٽائون جيفرسن ڪائونٽي (Jefferson County) جو هيڊڪواٽر آهي، جنهن جي آبادي ڏهه هزار مس ٿيندي.
اسان منجهند جي ماني کائي چارلس ٽائون ڏانهن رخ ڪيو هيگرس ٽائون کان واشنگٽن ڏانهن رخ ڪيوسين تقريباً ڏهاڪو ميل پنڌ کان بعد سڄي پاسي مڙي وياسين. تقريباً ست اٺ ميل کان بعد بورڊ نظر آيو جنهن تي لکيل هيو ميريلينڊ (Maryland State) خدا حافظ ۽ اولهه ورجينيا (West Virginia State) خوش آمديد. آمريڪا جا روڊ تقريباً هڪجيترا ويڪرا هوندا آهن تنهنڪري روڊ کان نڪرندي يا داخل ٿيندي محسوس ٿيندو آهي ته مان هن روڊ کان ٻاهر نڪتس پر جيئن نئين روڊ تي اچبو آهي ته معلوم ڪونه ٿيندو ته توهان ڪنهن ٻئي روڊ تي چڙهيا آهيو. ويهارو ميل پنڌ ڪرڻ کان بعد روڊ ۽ ريلوي لائين ڪجهه پنڌ تائين برابر ۾ هلندا رهيا. روڊ جي ٻنهي پاسي ساوڪ ئي ساوڪ هئي جيڪا اکين کي تراوت پئي ڏئي. پندرهن ويهه ميل پنڌ ڪرڻ کان بعد وري سڄي پاسي مڙياسين ڏهاڪو ميل هلندا وياسين ته اڳيان چارلس ٽائون جو ايگزٽ آيو جتان وري به سڄي پاسي مڙياسين اتفاق سان ويندي هاليوڊ ڪسينو تائين جيڪي موڙ ڪٽيا اهي سڀئي سڄي پاسي جا هيا. سامهون هڪ ڊگهي ۽ ويڪري عمارت نظر آئي جيڪو هاليوڊ ڪسينو جي نالي سان مشهور آهي. اتي به گاڏي کي پارڪ ڪرڻ وارو آخري موڙ به سڄي پاسي وارو هيو. پارڪنگ لاٽ ۾ هزار ٻارهن سئو گاڏيون پارڪ ٿيل هيون پر تنهن هوندي به پارڪ ۾ ججهي جاءِ خالي پئي هئي. ممتاز صاحب جي هڪ خوبي آهي ته گاڏي هلائڻ وقت ٻين کي ڪجهه دير لاءِ ڳالهائڻ جو موقعو ڏيندو آهي پر شرط انهي تي ته اهي ڳالهائن جيئن پوئين سيٽ وارو ڳالهائي ته اڳئين سيٽ تائين آواز گهڻو نه وڃي. ڇو ته عموماً ممتاز کان هلندي هلندي رستو ڀلجي ويندو آهي. جڏهن رستو ڀلجي ويندو آهي ته هڪدم الزام انهن تي هڻندو آهي ته توهانجي ڳالهائڻ ڪري مونکان رستو ڀلجي ويو. انڌي واري لٺ کي جيڪڏهن پنهنجو موڊ هوندس ته سهارو وٺندو نه ته ٻئي جي چوڻ سان هميشه ايئن چوندو ته ڄٽ توکي ڪهڙي خبر مونکي رستن جي سڀ خبر آهي پر وري ڀلبو ضرور آهي.
خير اسان سڀئي وڃي هال جي اندر داخل ٿياسين ته ايتري خاص خلق جي ڀيڙ ڪانه هئي پر تنهن هوندي به اندر هزار ٻارهن سئو جي لڳ ڀڳ زالي مردين اتي موجود هيا تنهنجي باوجود به هال ۾ ماڻهن جي گهٽتائي محسوس ٿئي پئي ڇو ته ڪيتريون ئي هال جون ٽڪريون بيڪار خالي پيون هيون، جيڪي آدم بوءِ جي سدائون پيون لڳائن. منهنجو هي ٻيو دفعو تجربو هيو ڪنهن ڪسينو ۾ وڃڻ جو هن کان اڳ ۾ نيو جرسي (New Jersey) جي ائٽلانٽڪ سٽي (Atlantic City) ۽ ٻيو هي چارلس ٽائون. هڪڙي شيءِ مونکي ٻنهي ڪسينو ۾ ساڳي نظر آئي ته ٻنهي جاين تي گهڻائي سينيئر سٽيزن مرد چاهي عورتن جي هئي. انهي جو سبب ڇا آهي انهي لاءِ ته مان ڪوئي حتمي طور تي ڪجهه چئي نٿو سگها پر منهنجو ذاتي طور تي اهو خيال آهي ته شايد اهي سينئر سٽيزن شهري پنهنجي گهرن ۾ پاڻ کي اڪيلائپ واري ماحول مان نڪري ٻاهر اچي ڪجهه هم خيال دوستن سان گڏجي ڪي گهڙيون گذارڻ لاءِ اچي اتي مڙندا آهن پوءِ اڪيلائپ جي درد جي دوا ۽ درمل شايد انهن کي اهڙين جاين تي نصيب ٿيندو هجي.
انهيءَ ۾ ڪو به شڪ ناهي ته آمريڪا چاهي ٻين ترقي يافته ملڪن ۾ ڀڄ ۽ ڊوڙ وارو ماحول آهي، جو اتي ڪنهن کي ڪنهن جي لاءِ ڪوئي وقت ميسر ناهي. تنهن ڪري اهڙي ماحول ۾ سڀ کان وڌيڪ جيڪو توجهه جو حقدار آهي يعني سينيئر سٽيزن ليڪن اهو سڀ کان توجع ۾ هٽي پوءِ تي ٿي ويو آهي ۽ انهن کي تمام گهٽ توجهه نصيب ٿئي ٿي جنهنڪري اهي سينيئر سٽيزن پاڻ کي اڪيلو ۽ بي توجهه سمجهن ٿا. ضروري ناهي ته منهنجي انهي خيال سان ٻيا به متفق ٿين.
بهرحال اسان اتي تقريباً هال جي اندر هڪ ڪلاڪ کن هياسين ۽ اتي اسان ويجيٽيبل پيزا (Vegetables Pizza) ۽ انهي کان بعد آئس ڪريم کائي ٻاهر نڪري آياسين. پوءِ موٽ تي سڀ موڙ کٻي پاسي تي گاڏي کي موڙيندا اچي هيگرس ٽائون پهتاسين. ڪجهه دير آرام ڪيوسين. مغرب نماز کان بعد ڊاڪٽر لياقت ڀٽو ممتاز جي گهر هلي آيو ۽ چيائين ته ٻاهر هلو ته ٿورو گهڻو نظارو۽ ڄگهون ڊگهيريون ڪري اچون. اڌ مني ڪلاڪ لاءِ چهل قدمي ڪندا هلندا رهياسين. ممتاز کي ججهڪي اچي وئي ۽ چيائين ته ڇڏيو ان گهمڻ ڦرڻ کي اچو ۽ ويهو گاڏي ۾ ته مان توهان کي زبردست سير ڪرائي ٿو اچان. اسان بغير چون چران جي وڃي گاڏي ۾ ويهي رهياسين، اسان کي سڌو وڃي رات جي وڳڙي ۾ نالو مون کي ياد نٿو اچي پر غالبن گهڻو ڪري هوسٽن بار (Houston Bar) جي نالي سان هيو، مون کي ۽ ڊاڪٽر لياقت کي اندر وٺي هليو. پهريان ته مون کي هچڪچاهٽ ٿي پر جڏهن ممتاز جي رمزن کي ڏٺو ته مان به اندر داخل ٿي ويس. جيئن ته منهنجي لاءِ ڪنهن بار ۾ داخل ٿيڻ جو پهريون موقعو هيو، تنهنڪري منهنجي تخيل ۾ بار لاءِ جيڪا هڪ پڪچر (Picture) ڪيل هئي، اتي انهيءَ جي برعڪس هيو. ميکاني ۾ نظم و ضبط تمام بهترين ۽ ڪنهن کي ڪنهن لاءِ ڪوئي سروڪار ڪونه هر هڪ پنهنجي ڌن ۾ مست. ڪنهن کي اها خبر ڪانه هئي ته منهنجي ڀڪ ۾ ويٺل ڪير آهي ڇاٿو ڪري ڇاٿو کائي پيئي.
ڪي جوڙي ۾ ٽيبل تي ويٺا هيا ته ٽي چار ڄڻا پاڻ ۾ کائڻ پيئڻ ۾ مست هيا، مون ڪنهن به ماڻهو کي مدهوش حالت ۾ ڪونه ڏٺو، جيترو جنهنجو قوت برداشت هئي، انهي کان وڌيڪ ڪونه پئي ٽپيا. آمريڪا ۾ اهو قانون آهي ته مدهوشي واري حالت يا انجي آثار واري ڪيفيت ۾ گاڏي جي ڊرائيونگ سيٽ تي ويهي نٿو ڪري سگهي، جيڪڏهن ٿوري به شڪ واري صورتحال هوندي ته هڪدم پوليس انهيءَ تي قانوني ڪارروائي ڪندي آهي، تنهنڪري اتي آيل مهمانن کي اها ڄاڻ هوندي آهي، تنهنڪري هو پنهنجي سرور واري ڪيفيت کان وڌيڪ ڪونه نڪرندا آهن. انهيءَ جي مقابلي ۾ پاڪستان جا موالي تيستائين گاڏي کي گيڙيندا رهندا، جيستائين گاڏو انهن جي هٿن مان ڪري نه پوي. اسان به انهيءَ بار ويهي سيون اپ جو دور هلايو.
انهي بار ۾ داخل ٿيڻ سان ڪنگ سائيز جون مڱ ڦريون ڳوڻين ۾ منهن کليل پيون هيون، جنهن سان گڏ ڪاغذ جون ٿيلهيون پڻ پيل هيون ۽ تقريباً اتان نڪرڻ مهل ٿيلهي ۾ وجهي نڪري پيو. اسان به هڪ هڪ ٿيلهي جنهن ۾ تقريباً اڌ ڪلو کن وزن ٿي ويندو ڀري نڪتاسين. مڱ ڦريون تمام اعليٰ قسم جون هيون، جيڪي اڄ تائين ناهيان وساري سگهيو.
ll