سنفرڊ جي مشهور جامعه مسجد
گهر موٽي اچي صبح جي هلڻ لاءِ پلان تيار ڪيوسين ته سڀاڻي سڀ کان پهريان شهر جو جائزو وٺي انهيءَ کان بعد شهر جي پاسي ۾ ٽي چار پاڻي سان ٽٻٽار ڍنڍن جو سير ڪرڻ ۽ بوٽنگ ڪرڻ هلنداسين. اهي سڀئي ڍنڍون مصنوعي طريقي سان هڪٻئي سان نيويگيشن (Navigation) خاطر ملائي ڏسندڙن لاءِ بهترين ۽ دلفريب نظارو ٺاهيو ويو آهي.
رات جو آرام ڪرڻ خاطر وڃي کٽ جو پاسو ورتو ۽ سوير نور سائين اطلاع ڏنو ته سائين سحري تيار آهي،صرف توهان جو انتظار ٿي ڪري ۽ روزي رکڻ لاءِ صرف 40 منٽ بچيا آهن. منهن تي پاڻي جا ڇنڊا هڻي اچي ڊائننگ ٽيبل جو پاسو ورتو ۽ ڌنئوري جي وڏي گلاس کي پورو ڪري ٽائيم جي اندر روزو رکيو. سنفرڊ جي گرمي ۽ سنڌ جي گرمي ۾ ڪوئي فرق ڪونه هيو، تنهنڪري اسان اهڙي موسم ۾ روزا رکڻ جا عادي آهيون. هيگرس ٽائون ۽ سنفرڊ جي گرمي جو ايترو خاص فرق ڪونه هيو، صرف ايئن کڻي چئجي ته ڪوهه مري ۽ دادو جي موسم جو مئي ۽ جون جي مهيني ۾ فرق هوندو آهي، انهيءَ کان وڌيڪ فرق ڪونه هيو. مينٽگومري ميريلينڊ ۾ منجهند جي وقت گرمي ۽ سنفرڊ جي صبح جو اٺ وڳي جي گرمي ساڳي هئي. سنفرڊ ماشاءَ الله منجهند جي وقت ٻاهر نڪرڻ سان جان تي پگهر گهڻو ڪونه بيهندو هيو، صرف پير جي کڙي وٽ جمع ٿيندو هيو.
اسان صبح جو تقريباً نائين وڳي گاڏي ۾ ويهي شهر جو ٽرڙو چڪر ڏيڻ لاءِ نڪتاسين، تقريباً ڏيڍ ڪلاڪ شهر جي مختلف مقامن کان ٿيندا اچي ڍنڍ تي سير ڪرڻ خاطر آياسين جو انهن جو سير لاءِ ٽائيم صبح جي 10 وڳي کان پوءِ شروع ٿيندو آهي. گاڏي پارڪ ڪري وڃي ٽڪيٽ وٺڻ لاءِ قطار ۾ بيٺاسين، اسان جو وارو جلدي اچي ويو، ڇاڪاڻ ته اسان کان اڳ ۾ هڪ ٻه ماڻهو بيٺا هيا. ٽڪيٽ وٺي اسان وڃي انتظارگاهه ۾ ويٺاسين، ٿوري دير ۾ هڪ موٽربوٽ اچي لنگرانداز ٿي، جنهن ۾ تقريباً ٽيهارو کن سياح اچي لٿا. جڏهن سڀ سواريون لهي ويون ته ٽڪيٽ نمبر مطابق اسان کي قطار ۾ بيهاري ٻيڙي تي سوار ڪرائيندا ويا. اتفاق سان مون کي پهرين قطار ۾ سيٽ ملي، جنهن ڪري منهنجي اڳيان ڪا به اڙ ڪانه هئي. جيڪڏهن مون کي وچ ۾ سيٽ ملي ها ته شايد مان ڍنڍن جو صحيح نظارو ڪري نه سگهان ها، ڇو ته منهنجو قد پورو پنو جيڪڏهن اڳيان ڪا ڇپ اچي ويهي ها ته مان رڳو نرن کڻڻ ۾ پورو هجان ها. بهرحال موٽربوٽ تي چڙهي ويهڻ کان بعد پاڻي تي سير ڪرڻ جو سفر شروع ٿيو. پائلٽ موٽربوٽ هلائڻ سان گڏوگڏ مختلف ماڳن تي موٽربوٽ کي آهستي ڪندي اسان کي انهن ماڳن جو مختصر تعارف ڪرائيندو ويو. ڪيترائي اهڙا گهر ۽ ماڳ هيا، جتي اتان جون مقامي روايتون ۽ ڪهاڻيون مشهور هيون. هڪ ٻه اهڙا گهر هئا، جيڪي هينئر ويران پر صاف سٿرا هيا، انهن لاءِ اهو مشهور هيو ته هتي فلاڻو شهزادو ڪنهن جي عشق ۾ هتي اچي رهيو ته وري ڪٿي اهو ٻڌايائين ته ان سامهون واري گهر ۾ فلاڻو شاعر اچي رهيو. وغيره وغيره، مڙئي افساني واريون ڪهاڻيون جام هيون. جنهن جاءِ کان موٽربوٽ ۾ چڙهياسين، ان ڍنڍ ۾ تقريباً ڏهه منٽ اهي ڪهاڻيون ٻڌائيندو هليو، آخرڪار سڄي پاسي سنهو گس جيڪو هٿراڌو ٻن ڍنڍن کي ملائڻ خاطر ٺاهيو ويو هيو، ان مان ٻي ڍنڍ ۾ داخل ٿياسين، تقريباً پندرهن ويهه منٽ گهمائي اچي هڪ قديمي تعليمي اداري جي شاندار عمارت سامهون ٿيندي ٻڌايائين ته اهو ڍنڍ جي ڪناري تي جيڪو وڏو گهر ٺهيل آهي، جنهن ۾ هينئر لائبريري ۽ ميوزم طور استعمال ٿئي ٿي، انهيءَ شخص اها يونيورسٽي ٺهرائي ۽ مرڻ کان بعد ان گهر کي پبلڪ جي استعمال لاءِ لائبريري ۽ ميوزم هال ۾ تبديل ڪئي وئي آهي. يونيورسٽي جون عمارتون تمام خوبصورت ۽ دلڪش هيون. يونيورسٽي کان تقريباً پنج ڇهه منٽ گذرڻ کان بعد چوگرد چڪر پورو ڪري ساڳئي سنهڙي گس وٽ اچي پهتاسين، انهي گس مان گذري ساڳي شروع واري ڍنڍ ۾ داخل ٿياسين. انهي ڍنڍ جي پاسي سان هلندي ڍنڍ جي چوگرد خوبصورت قديمي وڻن ۽ ساوڪ جو نظارو ڪندا تقريباً ويهن منٽن کان بعد وڃي ٽئين ڍنڍ ۾ داخل ٿياسين، انهيءَ ڍنڍ جو ويهه پنجويهه منٽ نظارو ڪندي ڍنڍ جي ٻئي پاسي ٿيندا اچي ساڳي پهرين ڍنڍ ۾ داخل ٿياسين، تقريباً ڏيڍ ڪلاڪ کان بعد اچي ساڳي ماڳ تي لنگرانداز ٿياسين ۽ لهي گهر وڃڻ لاءِ رستو ورتو.
سنڌ جون ڍنڍون ۽ ڍورا ان کان وڏا ۽ خوبصورت ٿي سگهن ٿا، جيڪڏهن سنڌ سرڪار يا گورنمينٽ ۽ پرائيويٽ پارٽنرشپ يا بلڪل ڪنهن پرائيويٽ ڪمپني کي صرف ٺٽي ضلعي جون ڪيتريون ئي ننڍيون وڏيون ڍنڍون ۽ ڍورن کي سياحت لاءِ سڀ سهولتون مهيا ڪري ڏئي ته سنڌ حڪومت ۽ پاڪستان سرڪار کي ڪافي پرڏيهي ناڻو ميسر ٿي سگهندو، انهيءَ کان علاوه مقامي ماڻهن جي لاءِ روزگار ميسر ٿي سگهندو. سياحت جي ڪري هوٽلنگ ۽ ٽرانسپورٽ انڊسٽري کي وڏي هٿي ملي ويندي آهي. انهي سان گڏوگڏ مذهبي رواداري کي فروغيت ملندي آهي. سنڌ جي ڪينجهر ۽ منڇر ڍنڍ ته الائي ڪيتريون ترقي جي لاءِ اتان جي ماڻهن لاءِ راهون کولي سگهن ٿيون. ٻنهي ڍنڍن جي چوڌاري وڻڪار ڪرڻ ۽ سياحت جي تفريح جا ڪيترائي منصوبا ٺاهي بهترين ماحول ۽ دلڪش نظارا پيدا ڪري ملڪي ۽ غيرملڪي ماڻهن جي لاءِ اتي تفريح ۽ وئڪيشن گذارڻ لاءِ سهولتون ڏئي، جنهن ۾ سڀ کان اول امن امان، رستن جون سهولتون، رهائش لاءِ دنيا جي معيار مطابق هوٽل، کائڻ پيئڻ لاءِ ريسٽورنٽس، گهمڻ ڦرڻ لاءِ سٺيون گاڏيون ۽ لکيل پڙهيل ٽوئر گائيڊ، مختلف قسمن جا ننڍا وڏا شاپس جتي دنيا جي هر شيءِ ۽ خاص ڪري ٻهراڙي ۾ هٿ سان ٺهندڙ شيون ۽ گفٽ وغيره اچي وڃن ٿيون.
منجهند جو آرام ڪري سنفرڊ جي هڪ علائقي ۾ مسلمانن شاندار مسجد تيار ڪرائي آهي، جنهن کي ڏسڻ لاءِ ڪافي پري کان ماڻهو ايندا آهن. تقريباً مسجد 15-16 ايڪڙن جي ايراضي تي مشتمل آهي، جنهن ۾ پارڪ ۽ پارڪنگ لاءِ ڪافي وڏي جڳهه مختص ڪئي وئي آهي، جيڪو مون کي ٻڌايو ويو ۽ مون کي ياد اچي ٿو ته گهڻو ڪري هڪ شامي مسلمان انهيءَ مسجد لاءِ 80 لک ڊالر چندو ڏنو هيو، جيڪو پاڪستاني ڪرنسي جي تقريباً هڪ ارب روپيه کان مٿي ٿئي ٿو. مسجد تعمير ڪرائڻ وارا اهل تشيع وارا آهن پر اتي سڀئي فرقه ۽ مسلڪ جا مسلمان گڏجي عبادت ڪندا آهن، مون پاڻ ٽيپهري نماز اتي ادا ڪئي.
ll