ائٽلانٽڪ سٽي: جوئا خانن جو شهر
ائٽلانٽڪ سٽي (Atlantic City) نيو جرسي ۾ هڪ تفريح گاهه ۽ ماڻهن جي کيسن تي ڌاڙو هڻڻ جو خودڪار ۽ خوبصورت طريقو آهي، جتي دنيا جي هر شيءِ وافر مقدار ۾ ملندي آهي، جنهن ۾ هر عمر جو ماڻهو اتي خوب لٽجي ۽ وندر وٺي ٿو. هي شهر ائٽلانٽڪ اوشن (Atlantic Ocean) جي ڪناري تي وڏي مهارت ۽ خوبصورتي سان اڏيو ويو آهي. سمنڊ جي ڪناري تي تقريباً 50-60 فوٽ ويڪرو خوبصورت ڪاٺ سان ٺهيل رستو جنهن کي اتي ائٽلانٽڪ سٽي براڊ وي (Atlantic City Broadway) چون پيا، جيڪو پنج ست ميل ڊگهو ٿيندو، جيڪو پوري دنيا ۾ ڊگهو چيو وڃي ٿو، ان تي خاص ڪري صبح ۽ شام عوام جا لشڪر جوڙو جوڙو ٿي هٿ هٿ ۾ جهليندي مختلف پوزيشن ۾ گهمندي ڦرندي نظر ايندا. هن شهر جي خصوصيت يا شهرت ڪسينوز (Casinos) جي ڪري آهي، تنهنڪري انهن ڪسينوز کي خوبصورتي سان سينگاريو ويو آهي.
جنهن ڪسينو ۾ اسان وڃي روزو افطار ڪيو، انجو نالو هيو هارڊ راڪ ڪسينو ۽ هوٽل (Hard Rock Casino and Hotel). هي ڪسينو پهريون صدر ٽرمپ جو هيو، جنهن بعد ۾ وڪرو ڪري هارڊ راڪ ڪمپني کي ڏنو. جنهن وقت ٽرمپ جي ملڪيت ۾ هيو ته انوقت ان ڪسينو جو نالو تاج محل هيو. جنهن وقت اسان ڪسينو ۾ اندر پير رکيو ته اندر جوا هلي رهي هئي، جنهن جون اڻکٽ ٽڪريون لڳل هيون. جوا کيڏڻ ۾ گهڻائي وڏي عمر جي مرد ۽ عورتن جي هئي، جيڪي اتي پنهنجي لاءِ وندر طور اچي گڏ ٿيندا آهن ۽ وقت پاس ڪندا آهن. اسان انهيءَ منظر کي ڏسندا اڳتي وڌندا وياسين ۽ وڃي ٻي منزل تي کائڻ پيئڻ جا اسٽال نما ڪيفي ٺهيل هيا، جيڪي تمام صاف سٿرا هيا. انهن ڪيفي تي وڃي افطاري لاءِ آرڊر ڪيو ۽ روزو افطار ڪيو ۽ ڪُنڊ ۾ وڃي نماز پڙهي، سائين علي حسن ڀٽو صاحب جي ڳوٺ ڏانهن راهي ٿياسين. ائٽلانٽڪ سٽي ۾ اسان صرف روزو افطار ڪيو، ڇوته رات جي ماني ڀٽو صاحب جي سالي صاحب ڪئي هئي. ائٽلانٽڪ سٽي کان واپس اچڻ ۾ تقريباً ڏيڍ ڪلاڪ جو وقت لڳو.
علي حسن ڀٽو صاحب جا ساهرا جوڻيجا ذات جا آهن، جيڪي اتي تقريباً چئن ڏهاڪن کان رهائش پذير آهن. رات جي ماني تي تمام گهڻو انتظام ٿيل هيو ۽ خوب ڪچهري ٿي. رات جي ماني کان بعد ڀٽو صاحب جي گهر ووڊ برج (Wood Bridge) ڏانهن ويندي رستي ۾ هڪ جاءِ تي بيٺاسين، جتي دنيا ۾ پهريون دفعو بجلي تي ٻرڻ وارو بلب ٻريو هيو. جنهن جاءِ تي بلب ايجاد ٿيو، اها ليبارٽري ۽ انجي ايريا گهمي ڏٺي، انهيءَ جاءِ يا محلي کي ايڊيسن (Edison) جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي، پروفيسر ايڊيسن نيو جرسي جي مشهور پرنسٽن يونيورسٽي (University of Princeton) ۾ پڙهائيندو هيو. پروفيسر ايڊيسن جو پورو نالو ٿامس الوا ايڊيسن (Thomas Alva Edison) هيو، 11 فيبروري 1847ع ۾ مِلان، اوهايو رياست (Milan, Ohio State) ۾ ڄائو، 18 آڪٽوبر 1931ع تي 84 سالن جي عمر ۾ نيو جرسي ۾ وفات ڪئي. سندس ٻين ڪارنامن مان بجلي وارو بلب ايجاد ڪرڻ، جيڪا هڪ اهم ايجاد آهي، جنهن پوري دنيا کي روشن ڪري ڇڏيو. سائين ڀٽو صاحب جو گهر اتان سڏ پنڌ تي آهي، تنهنڪري گهر پهچڻ ۾ ڪا دير ڪانه ٿي.
ٻئي ڏينهن جمعي جو ڏينهن هيو، تنهنڪري ڀٽو صاحب جي محلي ۾ جمعي نماز ادا ڪئي. مسجد ۾ جماعت ڪافي چڱي هئي، مسجد جي پسگردائي ۾ تقريباً ڏيڍ ٻه سئو گهر مسلمانن جا آهن. مسجد ۾ محسوس ٿيو پئي ته واقعي هتي مسلمان رهن ٿا. اسان جي پياري ملڪ پاڪستان ۾ مسلمان تمام ٿورا پر مسلڪ گهڻا آهن، جن جو فلسفو آهي ته انهن جو مسلڪ صحيح آهي، باقي سڀ ڪٽڙو ۽ خارجي آهن. تنهنڪري هر فقه ۽ مسلڪ وارا ٻئي کي اسلام مان خارج ڪري پاڻ کي صحيح ثابت ڪرڻ ۾ ڏينهن رات هڪ ڪري ڇڏيندا آهن. پاڪستان ۾ جنهن به مسجد ۾ وڃبو ته ممبر تي ويٺل مولانا ٻئي مسلڪ کي خراب ۽ خارجي ڪرڻ لاءِ پيو دليل پيش ڪندو. اسلام جو ذڪر ڪٿي به ڪونه هوندو.
اسلام جي تعليم لاءِ ڪابه تقرير يا تحرير نظر ڪانه ايندي. اسلام ۾ حقوق الله کان وڌيڪ زور حقوق العباد تي آهي پر انهيءَ موضوع تي ڪڏهن به ڪوئي مولوي صاحبان خطبي ۾ ذڪر ڪونه ڪندا آهن.
اسانجو مولوي صاحب اسلام تي هلڻ جي ڳالهه ڪڏهن به ڪونه ڪندو ته جيئن اسين اسلام جي اصولن تي هلي زندگي گذاريون. مولوي صاحب معاشري کي ته خراب ضرور چوندو پر انکي اسلام جي روح مطابق صحيح ڪرڻ جي ڳالهه ڪونه ڪندو. مثال طور اسلام ڪوڙ، ناانصافي، حق کائڻ، ظلم ۽ زيادتي، گلا، چغلخوري، ملاوٽ، ماپ ۽ تور ۾ ڦيرڦار، ناپاڪي، نفرت، ٺڳي ۽ دولاب وغيره کان منع ٿو ڪري پر اسانجا مولوي صاحبان ان تي ڪڏهن به ڪونه ڳالهائيندا يعني اسلام ۾ سڀني عملن ۾ وزندار شيءِ سهڻن اخلاقن متعلق ذڪر ڪڏهن به ڪونه ڪندا.
اسلام جي ڏسيل ڳالهين تي اسان مسلمانن عمل ڪرڻ ڇڏي ڏنو آهي ۽ غير مسلمانن اسلام جي اصولن تي هلي ترقي ڪئي آهي. اسان جا مولوي صاحب وڏي زور سان تقرير ڪندا پر زور صرف انهيءَ ڳالهه تي هوندو ته اسان جا مخالف صحيح ناهن، اسان صحيح آهيون.
آمريڪا ۽ ڪيناڊا جي مسجدن ۾ علماءِ حضرات اسلام جي روح يعني اخلاقيات ۽ حقوق العباد جنهن ۾ ڀائيچاري جي فضا پيدا ٿئي انهيءَ تي زور پيا ڏين. مون ڪٿي به ڪنهن مولوي صاحب کان اهو ڪونه ٻڌو ته هي فلاڻو مسلڪ سٺو آهي يا خراب. انهيءَ ڪري اتي عالمن کي سڀ ڪو عزت جي نگاهه سان ڏسي ٿو. سڀني مسلڪن جا ماڻهو گڏ نماز پڙهن ۽ روزا به گڏ افطار ڪن پيا.
اسان جي مولوي صاحبن تي صرف پنهنجو پنهنجو مسلڪ هر وقت ذهن تي سوار هوندو آهي، اسلام سان ڪو واسطو ناهي، روز قيامت الله جي ذات بابرڪات جا ملائڪه قبر ۾ پهريون سوال دين متعلق ڪندا، نڪي مسلڪ جو پڇندا ته تون ڪهڙي مسلڪ جو مسلمان آهين؟
سوال هوندو: وَمَا دِيْنُکَ؟ يعني تنهنجو دين ڪهڙو آهي؟
پاڪستان ۾ افرا تفري ۽ نفرت پيدا ڪرڻ وارن ذميوارن ۾ گهڻو حصو اسانجا مولوي آهن، جن پاڪستان جي اٻوجهه عوام کي پنهنجي پنهنجي مسلڪ ڏانهن گهلڻ ۽ انهن ۾ ٻين مسلڪن جي پوئلڳن خلاف نفرت پيدا ڪرڻ ۾ ڪابه ڪَسر ناهي ڇڏي، جنهنڪري اسان جي ملڪ جو عوام هڪٻئي خلاف مورچابند ٿي ترقيءَ جون راهون بند ڪري ڇڏيون آهن.
اسلام ۾ صفائي نصف ايمان آهي، پر جيڪڏهن توهان ڪنهن به مسجد جي باٿ روم ڏانهن پير پائيندا ته سڀ کان پهريان توهان هٿ پنهنجي نڪ تي وجهي پوءِ داخل ٿيندا، عام طور تي مولوي صاحب بيان ڪڏهن ڪڏهن اهڙو ڪندو آهي ۽ اها حديث مبارڪ به مسجد جي ٻاهران لکي رکندا آهن ته جيئن عوام ان کي پڙهي ۽ عمل ڪري، پر جڏهن مسجد جي احاطي ۾ داخل ٿي باٿ روم ڏانهن وڃو ته اتي صفائي جي بجاءِ گند پيو هوندو. جڏهن پرچار ڪرڻ وارو عمل نه ڪندو ته ٻيا ان مان ڇا سبق حاصل ڪندا؟
ll