ناول

اَڻکُٽ پيالو

ناول ”اَڻکُٽ پيالو“ هند جي ليکڪا بندو ڀٽ جو لکيل آهي. هن ناول جو سنڌيڪار ڪڇ- ڀُڄ هندستان جي علائقي ”ٻني“ جي ڳوٺ پناهواري جي سنڌي دوست ڪلاڌر مُتوا ڪيو آهي.
Title Cover of book اَڻکُٽ پيالو

گذارش

منهنجو پهريون ننڍڙو ناول ”ميران ياگنڪ جي ڊائري“ 1992 ۾ شايع ٿيو. گجراتي ساهتيه جي نئين جھوني پيڙهيءَ جي انيڪ ودوانن انهيءَ کي ساراهيو ۽ مخلاصانه رايا به ڏنا. اخبارن سيمينارن ۾ ان بابت بحث مباحثه به هلندا رهيا. ان کان پوءِ به ساهتيه سرجن ته جاري ئي رهيو. پر الڳ الڳ سوَروپن ۾. ناول بابت هيڏو لمبو وقفو روا نه هو. ميران ياگنڪ جي ڊائريءَ بابت ”سنديش“ ۾ رگھووير ڀائي لکيو تڏهن ان جي ڪلاتمڪتا ۽ سوَروپ بابت نوٽس وٺندي آخر ۾ چهنڊڙي پاتائين ته ' ميران ياگنڪ کي اڳتي وڌڻو پوندو.'
هنن جو اهو جملو منهنجي لاءِ هڪ نئين ڏِس ڳولهڻ جو پريرڪ بڻجي ويو! رچنا پرڪريا جي حساب سان بلڪل الڳ ڇيڙي تي وڃي ساماجڪ واستَو جي پس منظر (پرشٺ ڀوميءَ) تي ڪنچن با جي ڪردار کي مرڪز ۾ رکي هيءُ ناول لکڻ لاءِ سوچيم. هتي به مرڪز ۾ هڪ استري آهي. جنهنجو دائرو سماج جي مختلف ڪُنڊن تائين ڦهلجي اهڙي ڪوشش ڪئي اٿم.
منهنجي ستاسي سالن جي ڏاڏي ڀوتڪال اوريندي هجي جنهن کي ٻڌي ائين ٿئي ته هڪ ئي جنم ۾ ماڻهوءَ کي ڪهڙا ڪهڙا نه اوتار وٺڻا ٿا پون! ڀارت جو ورهاڱو ٿيو ان وقت هنن جيڪو ڀوڳيو آهي جنهن جا زخم اڃا ڀريا ڪونه آهن. انهيءَ ۾ به گذريل سال وڏي ڀاءُ جي اوچتي موت جو آگھات هاڻي کيس زمان ــ مڪان ڀلائي ڇڏي ٿو. ماضي حال ۽ هرديه جي اونهي دک جي ڪارڻ هوءَ بار بار ڪراچيءَ وارن ڏينهن ۾ گم ٿي ويندي آهي.
هن ڪٿا جي شروعات وارن بابن وارو ڪافي ڪجھ مصالحو مونکي ڏاڏيءَ وٽان ۽ هنن سان گڏ ڪراچيءَ ۾ رهيل رشتيدارن، پاڙي وارن جي يادن مان مليو آهي. ائين لڳي ٿو ڄڻ ڪنچن با اسان سان هيترو وقت گڏ ئي هئي. ڪنهن سڄڻ جي وڃڻ تي جيئن گھر خالي لڳندو آهي اهڙو ئي محسوس ٿئي ٿو. آخرين باب ڀاءُ جي پهرين ورسيءَ تي لکجيو اهو به هڪ سنجوگ آهي!
هيءُ ناول هونئن ته 95 ۾ لکڻ شروع ڪيو هيم. 97 ۾ گجراتي ساهتيه پريشد جي اڌيويشن ۾ ناول ' سوَروپ ' واري بئٺڪ ۾ هن ناول بابت به ڇڊي پاڊي ڳالهه نڪتي. بئٺڪ ختم ٿيندي ”جنم ڀومي ــ پرواسي“ جي سمپادڪ تروبين ڪجاريا گُھر ڪئي. پر ڪافي عرصو گذري ويو ۽ تروبين بار بار گھرندي رهي. 98 جي نومبر ۾ هُن نئين سال تي هيءَ ڀيٽا ڏيڻ لاءِ مونکي ڄڻ ٻڌي ڇڏيو. سندن اسرار ۽ پيار مونکي لکڻ لاءِ ويهاريو. مان سندن لاءِ دلي آڀاري آهيان.
شرعات وارا ڇهه باب يڪ مشت لکجي ويا ۽ پوءِ وارا باب قسطوار لکندي رهيس. منهنجي لاءِ اهو هڪ طرح جو آزمودو هو، جوکمي به هو! پنهنجي پرڪرتيءَ جي ابتڙ هلڻ وارو اهو آزمودو البت مون لاءِ سڦلو ثابت ٿيو. لکندي لکندي منهنجي سرجڪتا جو، منهنجي ڏات ۽ ذات جو هڪ نئون ئي عڪس ظاهر ٿي بيٺو.
هن سڄي سفر دوران شري ڀولاڀائي پٽيل جا آشيرواد مونکي مسلسل حوصلو ڏيندا رهيا. شري دليپ راڻپورا، ڊاڪٽر ڪنوڀائي جاني، ڪوي شري هري ڪرشن پاٺڪ جهڙن ساهتڪارن جي راين مونکي پروتساهت ڪيو. پياري سکي شريفا بجلي والا پٺاڻي اگھراڻي ڪري قسطون پڙهيون ۽ ضروري لڳن اتي تنقيد به ڪئي. شريمتي پرگيابين انتاڻي، ڀالچندر ترويدي، رسِڪ چنداراڻا ۽ شريمتي ڀارتي اوجھا جهڙا ساهتڪار دلداري ڏيندي هم سفر رهيا. مانواري ڌيروڀائي پٽيل جا اڀينندن ته منهنجي لاءِ موڙيءَ مثل آهن. ناول جي هر هڪ باب جي تعريف ڪندي منهنجي جيون ساٿي هرشد ترويديءَ جي چاهت کي ته ويَڪت ڪندي لفظ ئي ساٿ نه پيا ڏين! هر باب لاءِ منهنجي ڪاليج جي پٽيوال شري شِوا ڀائيءَ جي سائيڪل زيراڪس، ڪُريئر لاءِ ڊوڙندي رهي. سندس آڀار نه مڃان ته ڪيئن هلندو؟ شري چندرڪانت ڀٽ اُلڪو رکي پروف جانچي ڏنا ، ايترو ئي نه اتساهه سان پنهنجا رايا به ڏنا جنهنجي مونکي خوشي آهي.
”اکي پاتر“ (اڻکُٽ پيالو) شايع ڪرڻ جي لاءِ مربي شري ڀڳت ڀائي سيٺ، ۽ ڀائي شري چِنتن جي به شڪرگذار آهيان.

3 اگسٽ 1999