27
ڪارتڪ نوڪري بدلائي هئي. نئين نوڪريءَ ۾ پگھار وڌيڪ هئي.هن رهائش واري جڳهه به بدلائي هئي. آفيس جي نزديڪ واري علائقي ۾ پيئينگ گيسٽ طور رهڻ جو انتظام ڪيو هئائين. ڪنچن سوچيو هڪ ته پگھار وڌي ۽ ٻيو گاڏيءَ ڀاڙو به بچندو. هن سڀ کان پهرين ڪارتڪ جي نئين آفيس جو سرنامو لکي ورتو.
لفافو هٿ ۾ کڻندي ڪنچن کي ٿيو ڪنهن جو هوندو؟ ڪو سرڪاري ڪاڳر ته ناهي؟ ڪراچيءَ کان ڀڄي آيا هئا تڏهن ماڻهن چيو هئو ته توهان ضلعي جي آفيس ۾ وڃي پاڻ جو نالو پناهگيرن ۾ لکرائي اچو. سرڪار زمين يا مڪان ڏيڻ لاءِ سوچيو آهي. احمدآباد ۾ سڄي ٺڪرباپا نگر ۽ آس پاس واري علائقي ۾ هن طرح جا پناهگير ئي رهندا آهن. ڪانپ ۾ به سنڌ گجرات سوسائٽيءَ ۾ گھڻن کي زمينون مليون. ڪيترن ماڻهن ته گھڻيون ئي صحيح غلط ملڪيتون ڏيکاريون ۽ زمينون هٿ ڪيون. ننڍڙي زخم کي وڏو ڪري ڏيکاري ماڻهن لاڀ پرايا. پر ڪنچن چوي اسان ڪهڙا پناهگير آهيون، ڪچو ته ڪچو پر اجھو ته آهي!
ڪنچن ويچار ئي ويچار ۾ لفافو کوليو. انهيءَ ۾ هڪ ٽائيپ ڪيل ڪاڳر هيو، ۽ ٻيو هٿ سان لکيل. ڪنچن کي انگريزي ته ايندي ڪانه هئي. هن کي ٿيو ٿي سگھي ٿو پرديس ۾ رهندڙ امرت جا ڪي سماچار هجن! پر ته پوءِ امرت انگريزيءَ ۾ خط ڇو لکيو آهي؟ هن کي خبر آهي ته مونکي گجراتي به مڏ مڏ ايندي آهي، ته آخر هي ڪنهن جو ڪاڳر ٿي سگھي ٿو؟ گوتم جو؟ هڪ ناممڪن ڪلپنا ڪندي ڪنچن ڪنبي ويئي. امنگل آشنڪا جي ڪري هن جو جيءُ اونهون لهڻ لڳو. هن هٿ مان لفافو هيٺ رکي ڇڏيو. اهو ڄڻ ڪو ڦاٽندڙ پدارٿ هيو. هن چاهيو ته چئن رستن تي منتريل دائرن کان جيئن هوءَ پاسو ڏيئي هلي ويندي هئي تيئن هوءَ هن خط کان به بچي نڪري وڃي. پر انهيءَ ۾ ڇا هوندو؟ هي ڪنهن جو خط هوندو؟ پڙهڻ بنا رهي سگھجي ائين به نه هيو. ڳوٺ ۾ ڪنهن کان ڪاڳر پڙهائجي؟ جسوءَ کي ته چئي نه سگھجي. اهو ته جيئرو جاڳندو ڇاپو آهي. ۽ هن کي انگريزي ڍنگ سان ايندي به نه هوندي. ڀلا ڀائي پڙهي ڏئي ۽ هو اهڙو ڪجھ هجي ته گھر جي خانگي ڳالهه کي به هيٺ لڪائي ڇڏي. ڪنچن گھڙيال ۾ نهاريو. ڀلا ڀائي ته رات جو مانيءَ ٽاڻي بيئٺڪ تان اچي. ڪنچن جيئن تيئن رات جا نو وڄايا.
ڪنچن ٺاڪر صاحب جي حويليءَ تي پهتي تڏهن جيوو بيئٺڪ جو دروازو بند ڪري رهيو هو. وچ وارو چونڪ لنگھي ڪنچن هري پريا واري ڪمري ڏانهن مڙي. ورانڊي ۾ پئٽروميڪس ٻري رهي هئي. ڪيسر سامهون ملي. هوءَ جوٺي ٿالهي چوڪڙيءَ ۾ رکڻ وڃي رهي هئي. ڪنچن پڇي ان کان اڳ چيائين “ ڀاڀي ۽ ادا اندر ويٺا آهن. وڃو. ” فانوس جي روشني ۾ هري پريا وڃڻو هڻندي ويٺي هئي ۽ آسن تي ويٺل ڀلاڀائي سُئڙي سان سوپاري ڪُتري رهيو هئو. سامهو صندلي ۽ آسن پيا هئا. ڪنچن کي ڏسي هري پريا اٿي ڀليڪار ڪئي. ۽ هٿ کان جھلي پاڻ وٽ غاليچي تي وهاريندي چيو:
“ سکي، توکي احمدآباد ۾ لڳي ٿو ته ڏاڍي موج اچي ويئي هئي.”
“ نه، ادي تو بنا نه سري تڏهن ته موٽي آيس.”
“ موٽي وڃن تنهنجا دشمن. ائين اهڙا ڪڌا اکر ڇو پيئي ڳالهائين. اڃا ته چندرڪانت جي لاڏي جو وٺي اچڻي آهي. ناٺي نبيرڻو آهي. ائين ڪو موٽبو.
آسن تان اٿندي ڀلا ڀائيءَ چيو:
“ جيه نارا'ڻ.”
ڪنچن مٿي تان اوڍيل سريکو ڪيو ۽ چيو “ جيه نارا'ڻ.” ۽ هٿ ۾ جھليل لفافو هن طرف ڊگھيڙيو.
“ ڇا آهي؟” هري پريا پڇيو.
“ مان احمدآباد هيس تڏهن ٽپال ۾ آيو آهي. انگريزيءَ ۾ آهي.”
“ جيوا ذرا پئٽروميڪس ته کڻي اچ.” چئي ڀلا ڀائي ڪمري ۾ پيل پاٽ تي ويٺو.
لفافي مٿي يوگانڊا جي ٽڪلي ۽ ڪمپالا جو سڪو هو. ڀلا ڀائي کي خبر هئي ته ڪنچن جو گھروارو ڪمپالا ڌنڌو ڪرڻ ويو آهي. پر هو انگريزيءَ ۾ خط ڇو لکي؟ هن سوچيو ڪو دفتري معاملو به ٿي سگھي ٿو. من ۾ ٿورو کٽڪو به ٿيس. ڪا آفت ته ڪانه هوندي نه؟ هو ڪاڳر پڙهڻ لڳو. ڪنچن ۽ هري پريان سامهون ويٺيون ڪاڳر پڙهندڙ ڀلا ڀائي ءَ کي ڏسي رهيو هيون. شروعات ۾ ڀلاڀائيءَ جو چهرو ڪجھ سامانيه هيو. جيئن جيئن پتر اڳتي پڙهندو ٿي ويو چهري جا ڀاوَ بدلجندا پئي ويا. بند ٿيندڙ چپ، اونچيون ٿيندڙ اکيون، ڪنڊن کان جھيڻيون ٿيندڙ اکيون ـــ ڪنچن ۽ هري پريا جا چهرا ڀلاڀائيءَ جو آئينو بڻجي ويا. نه آئينا نه. انهيءَ ۾ استري سهج اڻتڻ به شامل ٿي رهي هئي. پتر جو انت ڀاڳ پڙهندي ڀلا ڀائي من ئي من ڪٿي ڪٿي رڪجيو، مُنجھيو، ساهه کنيو ۽ خط ويڙهي ڇڏيو. ڀلا ڀائي خط پڙهي پورو ڪيو تڏهن ڪنچن کي ياد آيو ته ساهه به کڻبو آهي.
ڪجھ وقت لاءِ ڪمري ۾ خاموشي ڇانئجي ويئي. ٽنهي مان ڪو به ان ايڪانت ۾ پن اڇلڻ لائي به تيار نه هو. ٽنهي کي خبر هئي ته نه ٿيڻ جهڙو ڪجھ ٿي ويو آهي. ٽنهي ڄاتو ٿي ته جيڪو ڪجھ ٿيو آهي ان بابت ڄاڻڻ بنا ڇوٽڪارو به نه آهي. پر انهي ڀڙ ڀڙ ڪندڙ آگ ۾ هٿ ڪير وجھي اهو سوال هيو. ڀلاڀائي ڄاڻندو هئو، پر ڪڏهن ڪڏهن ماڻهو ٻئي کي نه چئي به سچائيءَ کي پاڻ کان به لڪائي سگھندو آهي. پر هڪ ڀيرو جو ظاهر ٿي وڃي ته پوءِ ان جو مقابلو ڪرڻ ڏاڍو ڏکيو ٿي پوندو آهي.
ڀلاڀائي اڻتڻ ۾ هئو. ڪنچن خط بابت ئي ڄاڻڻ آئي هئي. عام طور سان هوءَ رات جو ڪڏهن به ڪنهن جي گھر نه ويندي هئي. هن لاءِ اهو خط جيئڻ مرڻ جو سوال هو انهيءَ ڪري ته هوءَ آئي هئي. هن کي ٿيو خط جي ڳالهه اڄ ئي ڪرڻي پوندي. سڀاڻي صبح تائين هوءَ ڪيئن صبر ڪري سگھندي؟ وري ٿيو هينئر چوندس ته هيءَ رات ڪيئن ڪاٽي سگھندي؟ هن وچون رستو ويچاريو. ڪنچن کي چوان ٻارن کي گھرائي وٺي. ڀلا ڀائي گلو صاف ڪيو.
“ مونکي لڳي ٿو سڀاڻي ٻارن کي گھرائي وٺو.”
“ ضرورت پوندي ته ٻارن کي به گھرائي وٺنديس. منهنجي چنتا نه ڪريو. مان ڪو به صدمو سهي وينديس. مونکي خبر آهي منهنجي ڀاڳ ۾ آيل بار مونکي ئي کڻڻو آهي. توهان هينئر ئي مونکي جيڪا سچي حقيقت هجي سا چئي ٻڌايو.”
ڀلا ڀائي هڪ کڻ ڳالهائيندڙ ڪنچن کي ڏسندو رهيو. ۽ هڪ پل لاءِ اک بند ڪئي. ڄڻ هڪ ديپ شيکا کي انتر ۾ نهاري ڏٺو. اک کولي هري پريا سامهون نهاريو. هن جي نظر ۾ به انهيءَ ديپ شيکا کي ڏسي خط جو گجراتيءَ ۾ ترجمو ڪندي چوڻ لڳو:
پريه ڪنچن،
اسان هڪ ٻئي کي سڃاڻو نٿا، پر اسان جو ڏاڍو نزديڪيءَ وارو ناتو آهي. کڻي چوان ته هڪ ئي مارگ جا مسافر آهيون.
منهنجو نالو اِيو آهي. منهنجي پيءَ جي ڪمپالا ۾ وڏي اسٽيٽ آهي. مان هن جو هڪ ئي سنتان آهيان. اڄ کان پندرهن سال پهريان اسان جي اسٽيٽ ۾ امرت لال بطور مئنيجر جڙيو. تمام گٽ عرصي ۾ هو منهنجي پتا جو ساڄو هٿ هٿ ٿي ويو.
ڌنڌي ۾ ڪجھ مشڪل حالتون اڀيون ٿيڻ جي ڪري منهنجي پتا منهنجي شادي امرت سان ڪئي. مونکي ڌيءَ طور ۽ امرت کي وفادار نوڪر طور هيءَ شادي قبولڻ کان سوائي ٻيو ڪو ڇوٽڪو نه هيو. هن خط ۾ ان ڪشمڪش جو ذڪر ڪرڻ واجب ناهي، پر مونکي چوڻ گھرجي ته اسا جي شادي ڀلي حالتن پٽاندر ٿي پر اسان ٻئي هڪ ٻئي کي حاصل ڪرڻ ۾ نصيب وارا رهياسين. شاديءَ جي ٽئين سال اسان کي هڪ پٽ به ڄائو. جنهن جو نالو آهي ڪيوون آهي.'
ڄڻ ڏونگر جي ڪنهن چوٽيءَ تي پهتو هجي تيئن ڀلا ڀائي اٽڪيو. هن ڏٺو ڪنچن ڦاٽل اکين سان سڀ ڪجھ ٻڌي رهي هئي. هري پريا ڪنچن جي ساڄي هٿ جي تري پنهنجي هٿن جي ٻنهي ترين ۾ جھلي ويٺي هئي.
ڀلا ڀائي اڳيان پڙهڻ شروع ڪيو
' توکي ٿيندو هوندو ته اهڙو ته ڇا ٿيو جو اڄ، هيترن سالن کان پوءِ هي خط مونکي تو ڏانهن لکڻو پيو. مونکي ڄاڻائيندي ڏاڍو ڏک ٿي رهيو آهي ته ٻه مهنا اڳ هڪ ڪار حادثي ۾ امرت جو دردڀريو موت ٿيو آهي.'
هاڻي اڳيان ڪي ڏاڪڻيون چڙهڻيون نه هيون. جتي پهتا هئا اتان هيٺ نظر ڪرڻ کان سوائي ڇوٽڪو نه هيو. ۽ اتي هئي اونهي ماٿري. ڪنچن جبل جي چوٽيءَ تي بيهي هيٺ پنهنجي نيَتيءَ کي نهاري رهي هئي.
'امرت جي موت بعد مون جڏهن هن جو انگت لاڪر کوليو ته انهيءَ مان هڪ ڊائري ملي. توکي حيرت ٿيندي ته منهنجو پتا ان ڳالهه کان باخبر هئو ته امرت جي هڪ شادي ته ٿيل آهي. مان هڪ اڻ سڃاتل مرد يعني منهنجي پتيءَ دواران ئي نه، پر منهنجي سڳي پيءَ دواران به ٺڳجي هئس. ٿي سگھي ٿو تون منهنجي پيڙا سمجھي سگھندينءَ. ڊائري پڙهي مان اهڙي ته ڀڄي پيس جو ترت توکي خط نه لکي سگھيس. ڪوڙ ڪونه چونديس. مونکي توهان جي ايرکا به ٿي. مان مڃيندي هيس ته منهنجو پتي صرف مونکي ئي چاهي ٿو. پر مون ڏٺو ته هن جي ڊائريءَ ۾ هن جو پنهنجو نِجي ۽ علاحدو جڳت به هو. جتي منهنجو داخلو منع ٿيل هو. خير!
امرت توکي خط لکيو هو پر ان جو جواب هن کي ڪونه مليو. هن توکي مُئل سمجھي ڊائريءَ ۾ روڄ راڙو به ڪيو آهي. پر خبر ناهي ڇو مونکي گذريل مهني کان ائين لڳي رهيوآهي ته تون حيات آهين. تنهنجا ٻار آهن. امرت جي پيار توکي مرڻ نه ڏنو آهي. هو ته ويچارو ڊائريءَ ۾ به پنهنجي من جو مقابلو نه ڪري سگھيوهو. شايد امرت جي اڌوري رهجي ويل ڪم کي پورو ڪرڻ جي مونکي پريرڻا ملي هجي. انهيءَ ڪري هي خط لکي رهي آهيان. ۽ هڪ موقعو وٺان ٿي. مونکي پڪ آهي ته تون اڄ به امرت جي واٽ نهاريندي هوندينءَ.'
هڪ سڏڪو ٻڌڻ ۾ آيو. ۽ ڀلاڀائي ٿنڀي کائي ويو. ڪنچن هري پريا سان چهٽي روئي رهي هئي. هن جو سڄو سرير ساري پيڙا دٻائڻ جي ڪوشش ۾ ڪنبي رهيو هو.
سڄو ڪمرو ڪنچن جي درد ۾ ٻڏي رهيو هو. هري پريا ڇا چوي؟ هوءَ ته روئي رهي هئي. آنسو ڀريل اکين سان پاڻي کڻي آئي. ڀلاڀائيءَ اڳيان پڙهيو:
' هي خط لکڻ جو خاص مقصد هڪ ٻيو به آهي. امرت ڪجھ رقم فِڪس ۾ رکي هئي. جنهن جي وارث طور تنهنجو نالو آهي. هن خط سان گڏ امرت جي موت جو ڊاڪٽري سرٽيفڪيٽ به آهي. ته جيئن توکي منهنجي ڳالهه ۽ منهنجي ارادي بابت ڪو شڪ نه رهي.
خط جو جواب ضرور ڏجو. توهان جو خط ملندو تنهن کان پوءِ توهان جي حصي واري ملڪت توکي ملي تنهن بابت قانوني ڪارروائي ڪري سگھنديس.
تنهنجي ٻارن کي پيار.
ايو.
خط پورو ٿيو. امرت جي جيون جو گرنٿ پورو ٿيو. ۽ ڪنچن جي جيون جو هڪ نئون باب شروع ٿيو.