دل جي ڳالهه ( مهاڳ)
۾ 2010ع کان2014ع جي وچ ۾ لکيا هئا، سواءِ ٻن جي، جيڪي روزانه
”عوامي آواز“ ۾ ڇپيا هئا. 1974ع ۾ ”رهبر ڊائجيسٽ“ ۾ پهرين ڪهاڻي ڇپجڻ کان 2010ع تائين منهنجي لڳاتار لکڻ جا ستٽيهه سال گذري چڪا هئا، پر انهن سمورن سالن ۾ مون ڪڏهن به ڪالم لکڻ لاءِ نه سوچيو هو. انهيءَ وچ ۾ جڏهن مون عبرت گروپ پاران ڇپجڻ لاءِ ڪجهه ڪتابن کي سهيڙيو هو ، تڏهن 1994ع ۾ اتي موجود غفور ڪريمي (مرحوم ) مون کي عبرت اخبار لاءِ ڪالم لکڻ لاءِ چيو هو پر مون هڪڙي منٽ اندر ئي انڪار ڪري ڇڏيو هو. منهنجي انڪار کان پوءِ به ڪريمي صاحب منهنجي پَچر نه ڇڏي ۽ هن ڪيترائي ڀيرا مون کي ڪالم لکڻ لاءِ چيو. غفور ڪريمي قربائتو ۽ پيار ڪندڙ انسان هو، سو هر دفعي انڪار ڪرڻ بجاءِ مون هڪ اٽڪل سوچي ورتي. انهن ڏينهن ۾ عبرت اخبار ۾ هڪڙا ڪالم روزانو ڇپبا هئا ۽ ٻيا هفتيوار. انهن ڪالمن مٿان لکيل هوندو هو ”روزانو ڪالم“ يا ”هفتيوار ڪالم“. مون هڪڙو ڪالم لکي ڪريمي صاحب جي حوالي ڪيو ۽ انهيءَ ڪالم جي مٿان لکيم ”ڪڏهن ڪڏهن ڪالم“! ڪريمي صاحب مرڪي، پنهنجي نڪ تي رکيل چشمي مٿان مون ڏانهن گـُهوريندي پڇيو هو، ”ٻيو ڪالم ڪڏهن لکندين؟“ مون بي فڪريءَ سان چيو هو، ”جڏهن دل چوندي.“ غفور ڪريمي ڪجهه چوڻ بجاءِ مرڪي پيو هو. ”ڪڏهن ڪڏهن ڪالم“ جي عنوان سان منهنجو اهو پهريون ڪالم روزانه ”عبرت“ ۾ ، سومر پهرين آگسٽ 1994ع جي شماري ۾ ڇپيو هو، جنهن جي پڄاڻي مون هنن لفظن سان ڪئي هئي، ”منهنجي ڪالم جو توهان انتظار نه ڪجو، ڇوته هي نه روزانو ڪالم آهي ۽ نه ئي هفتيوار ڪالم، پر هي ڪڏهن ڪڏهن ڪالم آهي، جيڪو مان ڪڏهن ڪڏهن ئي لکندس !“ ڪنهن منهنجي ڪالم جو انتظار ڪيو يا نه، پر اُها ڪڏهن، وري ڪڏهن نه ٿي ۽ مون انهيءَ سلسلي جو ٻيو ڪالم ڪڏهن به نه لکيو.
مون 1974ع ۾ پهرين ڪهاڻي لکڻ کان وٺي، پنهنجي اندر جي اظهار لاءِ ڪهاڻيءَ سان پاڻ کي سدائين هنڌائتو پئي محسوس ڪيو.1986ع کان ٽي وي ڊراما به لکڻ شروع ڪيم. ٽي وي ڊرامي کان پوءِ افسانوي ادب (Fiction) جي سڀ کان اهم صنف ناول لکي رهيو هئس. انهيءَ ناول (سيتا زيب) لکڻ دوران منهنجي قلم ۽ ڪاغذ جي وچ ۾ ڪيترا وقفا به آيا. هڪ ڏينهن پڪو ارادو ڪيم ته هاڻي اهو ناول مڪمل ڪرڻ کان پهرين ٻيو ڪجهه به نه لکندس. پاڻ تي اها پابندي مڙهي ناول لکي رهيو هئس ته 2010ع جي ٻوڏ اچي وئي ۽ سنڌ جي ڪيترن ڀوتارن پنهنجن مخصوص مفادن خاطر پاڻيءَ جا رُخَ پئي مَٽايا ۽ موڙيا، جنهن جي نتيجي ۾ سڄي سنڌ لڙهي وئي. سنڌ لُڙهي ته هن فقير جي دل به ڪَڙهي ۽ منهنجو قلم ناول کي مڪمل ڪرڻ کان نابري واري بيٺو! ناول کي اڌورو ڇڏي ڪاوش لاءِ هڪ آرٽيڪل لکي پنهنجي ڪڙهندڙ دل کي ٿڌو ڪرڻ جي ڪوشش ڪيم پر اندر ۾ ڀڙڪنڙ باهه تي ڇنڊو نه پيو. ٻوڏ جي پاڻيءَ سان هن بندي جي دل ڪَڙهندي ۽ سَڙندي رهي. هڪ ٻئي پويان ڪجهه آرٽيڪل لکيم ۽ ارادو اهو ئي هو ته دل جي باهه ڪڍي، اخباري آرٽيڪل لکڻ بند ڪري پنهنجو ناول مڪمل ڪندس ۽ ڪهاڻيون لکندس، پر ڪجهه آرٽيڪل لکڻ کان پوءِ ريگيولر ڪالم ”دل جي ڳالهه“ ڇو لکڻ شروع ڪيم، هتي انهيءَ ڳالهه جي تفصيل ۾ ويندس ته ورجاءُ ٿي پوندو. اهو سڄو تفصيل هن ڪتاب ۾ شامل منهنجي پهرين ڪالم ”سنڌ فقط منهنجي آهي“ ۾ موجود آهي، جيڪو ڄڻ ته هن ڪتاب جو اصل مهاڳ آهي.
حيدرآباد زيب سنڌي
14 فيبروري 2015ع zaibsindhi@hotmail.com