( و )
1. وات-ڏاڙهئي کان، ٽنگ-ڏاڙهيو چڱو. (پھاڪو)
ٽنگ-ڏاڙهيو يعني ڪتو وغيره اِهو سٺو اُنهيءَ وات ڏاڙهئي اِنسان کان.
2. وات شيري، ملڪ جاگيري. (پھاڪو)
3. وات کائي، اکيون لڄائين. (چوڻي)
4. واتون خرار کاڄن، نڪئون ڪڻو به نه کاڄي. (پھاڪو)
5. وات؛ يا ته محل، يا ته مصيبت. (چوڻي)
6. واپاري ته نرم، حاڪم ته گرم،
وئيشا ته بي شرم، استري ته شرم. (چوڻي)
7. واپاري وڪڻندو ڀلو، جواري کيڏيندو ڀلو. (چوڻي)
8. وارا، ڄمارا آهن. (چوڻي)
9. وارن ڪترڻ سان، مردو هلڪو ڪو نه ٿي پوندو. (پھاڪو)
10. واريءَ جي مٺ، جيڪو جهليس زور سان، تنھن سان ڪري جٺ. (چوڻي)
11. واريءَ کي به، وارو آهي. (چوڻي)
12. واڙيءَ ٻارهه، هٽ اَٺارهه، گهر ويٺي چوويهه. (چوڻي)
زمين ۾ پوکيل اَن جي قيمت ٻارنهن، هٽ تي قيمت ارڙھن، گهر ويٺي چوويھ.
13. واڱڻ؛ ڪِن کي وائي، ڪِن کي بادي. (پھاڪو)
14. واندامل! چي؛ پالهومل ٿو سڏيئي! (چوڻي)
15. واڻيو؛ پنج نه سهي، پنجاهه سهي. (چوڻي)
16. واڻيو کَٽي، اوگهه سوگهه ۾. (چوڻي)
17. واڻيو وڙهي، ويسيءَ سان. (چوڻي)
18. واڻيي جو وڙهڻ وقت، ڌوتي ٻڌڻ تي زور. (پھاڪو)
19. واڻيي جي وهي به کوٽي، ته وٽ به کوٽا. (چوڻي)
وهي: بنديون. وٽ: تورڻ ۽ ماپڻ جون شيون.
20. واهه ڙي دال، تنھنجي ڪھڙي ڪجي ڳالهه! (گفتار)
ڀيٽيو؛ دال، ٻچڙي پال.
21. واهه مالڪ تنھنجي مايا؛ ڪٿي ڌوپ، ڪٿي ڇايا. (چوڻي)
ڌوپ: اُس. ڇايا: ڇانوَ.
22. واهڻ جو واڻيو، تھڙو ڍوري جو پاتڻي. (چوڻي)
23. وٺڻيءَ شاهه، ڏيڻيءَ گداھ. (ورجيس)
وٺڻ وقت شهنشاهه وانگر وٺندو، باقي ڏيڻ وقت ائين هلندو جيئن بيکاري آهي.
24. وَٿُ نه کٽي، وَٿ جو ويٺڻ کٽي. (چوڻي)
وٿ: شي، شڪل، وستو.
25. وٽو هڪڙو کڻي، ٺڪر گهڻن کي اَچي. (پھاڪو)
وٽو: ٿانءُ. ۲. هڪ ڄڻو ٿانءُ چوري ڪري ته الزام گهڻن کي اچي.
26. وٺو ته ٿَـرُ، نه ته بَـرُ. (چوڻي)
27. وڇ ڪُڏي، ڪلي آهر. (پھاڪو)
وڇير کي ڪلي سان ٻڌي ڇڏبو ته اُنهيءَ حد اَندر ئي پئي نچندي ڪڏندي.
28. وڇ کير ڏئي، ته مينهن ڇو ڌارجي؟ (پھاڪو)
وڇير کير ڏئي ته مينهن ڌارڻ جو ڪھڙو ضرور آهي؟
29. وڇونءَ کي هڻجي پادر، نانگ کي هڻجي لٺ. (پھاڪو)
30. وڏن گهرن، وڏا وياءَ. (چوڻي)
وياءُ: ويم.
31. وڏن ويٺي ننڍا، ننڍن ويٺي وڏا. (چوڻي)
ايشور جو نيم عجيب آهي؛ وڏن ويٺي ننڍا، پاڻ گهرايو وٺي.
32. وڏو مائٽ چوندو پر چوائيندو ڪا نه. (چوڻي)
33. وڏي ٻاگهي، ڪي وڏي ڌيڻس؟ (چوڻي)
منجهيل سوال؛ ٻن منجھان وڏو ڪير آھي؟
34. وڏي ٻانهي، ڪي وڏي جوڻس؟ (چوڻي)
35. وڏيون اکيون، اَلک کي. (چوڻي)
اَلک: ايشور.
36. ور کٽيو کائجي، ور ڏٺو نه کائجي. (چوڻي)
ور: مرد، مڙس.
37. وڙهن سپاهي، نالو ٿئي صوبدار جو! (پھاڪو)
38. وڙهن شينھن، لتاڙجن ٻُوڙا. (پھاڪو)
ٻوڙا: وڻ، ٽڻ، ٻوٽيون.
39. وڙهن گهوٽ ڪنوار، مار پڙي وچ وارن تي. (پھاڪو)
40. وسج، وسج، مهر نه مٽج، پر جهولج جهوپڙيءَ آهر. (گفتار)
41. وسي ته به ڏٻري گسي، نه وسي ته به ڏٻري گسي. (پھاڪو)
برسات وسي ته به ڏٻرو ڍور پيو وهندو جي برسات نه پوي ته گاهه ڪو نه ٿئي ته به ڏٻرو ڍور گاهه نه هئڻ ڪري حيران پريشان ٿئي. هيڻن ماڻھن کي سڀني پاسان جٺ ٿئي.
42. وقت تي ماءُ جي يار سان به، گذر ڪرڻ گهرجي. (چوڻي)
43. وقت ڪري واڪا، ته گهوڙو گڏهه کي چوي؛ ڪاڪا. (چوڻي)
44. وڪاڻل گهوڙين جون، ڪھڙيون بھائون. (چوڻي)
جيڪي گهوڙيون وڪامي چڪيون آهن تن جا اگهه پار ڪھڙا پڇبا؟
45. وڪڻي پڇتائجي، پر رکي نه پڇتائجي. (چوڻي)
46. وڪئي چور جو نانءُ، سڻائو. (چوڻي)
47. ولائت جي ڪٻر، هتي جي مئنا. (پھاڪو)
48. وليءَ مان ڀوت، سپوت مان ڪپوت! (چوڻي)
49. وناش ڪال، وپريت ٻڌي. (چوڻي)
50. وندرجي وڃن، سي ٻڌن مَرُ سندرا. (چوڻي)
وندرجي: کل خوشيءَ ۾. مر: هميشه. ۲. جيڪي کل خوشيءَ ۾ سنڀري وڃن سي سندرا (چيلهه کي ڪپڙو ٻڌي) ڪم کي راس ڪن.
51. ونڊي کاءُ، سک پاءِ. (چوڻي)
52. وني کان وڏو، سور ڪني جو. (پھاڪو)
ونو: مڙس. ڪنو: ٺڪر جو ٿانءُ. ۲. مڙس کان به وڌيڪ دک آهن کاڌي پيتي جا.
53. وڻو لهي وڃي، رڻو ڪين لهي. (پھاڪو)
وڻو: زخم. رڻو: زبان جو گهاءُ. هيئن به چيو ويندو آهي؛ ۱. ترار جو ڦٽ ڇٽي وڃي، زبان جو ڦٽ نه ڇٽي. ۲. ترار جي گهاءَ کان، زبان جو گهاءُ بڇڙو.
54. وَهم جي دوا؛ لقمان حڪيم وٽ به ڪانهي. (چوڻي)
55. وهندي پير ٻوڙ به چڱي، بيٺل تار به نه چڱي. (پھاڪو)
پير ٻوڙ: جنھن پاڻيءَ ۾ پير جيترو پاڻي يعني تانگهو پاڻي هجي. بيٺل تار: جنھن ۾ پاڻي بيٺل پر گهڻو هجي.۲. وهندڙ پاڻي ٿورو به چڱو جنھن ۾ بانس ۽ ڪچرو ڪو نه هوندو. بيٺل پاڻيءَ ۾ بانس هوندي ڇاڪاڻ ته وهندڙ ڪونهي.
56. وَهندي درياهه مان، هٿ ڌوئجن. (پھاڪو)
57. وهن ڍڳا، کائن گهوڙا. (پھاڪو)
58. وهڻ مُنڍو ئي ناهه، دلو پڇي نار کي! (چوڻي)
اَڃا پاڻيءَ جو ڪنارو ئي ڪو نه ڏسڻ ۾ آيو آهي ته پنھنجي زال کان سڏ ڪري پيو پڇي.
59. وِهُه وڻجي، سو وهه مان کائي. (چوڻي)
وهه: زهر. وَڻجڻ: واپار ڪندڙ. ۲. زهر وڪڻندڙ، زهر مان کائيندو. جيڪو جھڙو واپار ڪندو، اُنهيءَ جو فائدو کائيندو.
60. وهو ڍڳي تي، هميشه مار. (پھاڪو)
61. وهي نه وهي، وٺ رينگٽ کي. (ورجيس)
62. وياج آهي، صورتي گهوڙو. (چوڻي)
وياج، گهوڙي جي صورت آهي جو تڪڙو تڪڙو هلندو رهي ٿو.
63. وياج، رات جو به پنڌ ڪري. (چوڻي)
64. ويائي نه سيائي، پرائي سورين آئي. (ورجيس)
65. ويٺو کيپ کٽي، سڃ وسنءَ جي وچ ۾! (ورجيسي جملو)
66. ويٺي، ڊڀ به ڄمي وڃن. (چوڻي)
67. ويٺي کان، وَڳندي ڀلي. (چوڻي)
وڳندي: ڪم، نوڪري. ۲. ماٺ ڪري ويهي رهڻ کان ڪرت ڪار ڪرڻ چڱي آهي.
68. ويٺي هئي رُٺي، باقي آيس پيڪاڻو ماڻهو. (ورجيس)
69. ويد ڪري ويدائي، سائين ڪري چڱائي. (چوڻي)
70. ويڏي پيئي پڙهجي، ٻار پيو گهڙجي! (چوڻي)
71. وير وير واڌائي، به ورچائي. (چوڻي)
واڌايون ملن ته سڀڪو خوشي ٿئي پر ساڳي واڌائي گهڙي گهڙي ملي ته ورچائي ڪڪ ڪري ڇڏيندي.
72. ويري هڪڙو به گهڻو، سڄڻ سوين به ٿورا. (چوڻي)
73. ويساهه وارا لنگهيا، اَڻ ويساهن تار. (گفتار)
جن ويساهه ڪيو سي لنگهي پار پيا، هاڻي ايشور ٻين کي به تار. آراڌنا ڪرڻ جو نمونو.
74. ويسهه ته ڀڳوان، نه ته پٿر. (چوڻي)
75. ويسيءَ ۾، گيسي نه ڪجي. (چوڻي)
76. ويو نماز بخشائڻ، پر روزا گلي پئجي ويس. (ورجيس)
77. ويھي درياهه جي ڀَرِ تي، وجهي واگهن سان وير! (پھاڪو)
78. ويئي تٿ، ٻانڀڻ به نه واچي. (پھاڪو)
79. ويئي سڱن کي، پر ڪن به ڪپائي آئي. (ورجيس)
80. ويئي وَٿ جو قدر، پوءِ. (چوڻي)
81. ويئيءَ وهاڻيءَ، دودي ناناڻا آيا! (پھاڪو)
دودي ۽ چنيسر جي لڙائيءَ ۾ دودي جي مارجي وڃڻ کان پوءِ، دودي جي ناناڻيءَ پهر مان سومرا سندس مدد لاءِ آيا. ڪم خلاص ٿيڻ کان پوءِ هٿ ڊگهيڙڻ آيا!
***