اعليٰ تعليم لاءِ بهترين رهنمائي
دنيا جي ترقي يافته ملڪن ۾ هاءِ اسڪول کان يونيورسٽي سطح تائين ڪيريئر ڪائونسلنگ جو باقاعده هڪ ڊپارٽمنٽ موجود هوندو آهي جتي شاگردن کي اعليٰ تعليم لاٰءِ ڪاليج يا يونيورسٽي جي سليڪشن ۾ مدد يا رهنمائي ڪئي ويندي آهي. پاڪستان ۾ اي ۽ او ليول جي اسڪولن ۾ ان سلسلي ۾ ڪا نالي ماتر ٿوري گهڻي ڄاڻ ملي ٿي باقي سرڪاري اسڪولن ۽ ڪاليجن يا اسان جي يونيورسٽين جتي سنڌ جو عام شاگرد پڙهي ٿو اتي ان قسم جي ڪا به ڳالهه نه آهي. آءٌ پاڻ به اهڙي صورتحال مان گذري چڪو آهيان .جڏهن 1997ع ۾ اءٌ برطانيا ۾ پي ايڇ ڊي جي تعليم لاءِ داخلا جي ڪوشش ڪري رهيو هيس، ان وقت ڪنهن به قسم جي ڪا رهنمائي نه هئي ته يورپ يا ٻين ترقي يافته ملڪن جو ڪهڙيون سٺيون يونيورسٽيون آهن يا ڪهڙي سبجيڪٽ لاءِ ڪهڙي يونيورسٽي بهتر رهندي ۽ اتي داخلا جو طريقيڪار ڇا آهي. انهيءَ سلسلي ۾ انتهائي مشڪل صورتحال مان گذرڻو پيو. ان وقت انٽرنيٽ به ايتري عام نه هئي، پر خوشقسمتيءَ سان ان وقت پروفيسر عبدالله آريجو ۽ منهنجا ڪجهه ٻيا يونيورسٽي جا ٽيچر يونيورسٽي آف نارٿ ويلز بينگر ۾ پي ايڇ ڊي ڪري رهيا هئا ۽ عبدالله آريجو صاحب جي مهرباني جنهن منهنجي داخلا ڪرائڻ ۾ مدد ڪئي ۽ مون اتان 2001ع ۾ پي ايڇ ڊي جي تعليم مڪمل ڪئي. پر اڄ سنڌ جو نوجوان خوشنصيب آهن ۽ جيڪڏهن اهي اعليٰ تعليم يورپ ، آمريڪا، ڪئناڊا يا آسٽريليا جي يونيورسٽين مان حاصل ڪرڻ جا خواهشمند آهن ته انهن لاءِ پروفيسر مختيار سمون نه صرف ڪاوش اخبار ۾ هفتيوار الڳ الڳ يونيورسٽين تي لکي معلومات فراهم ڪئي پر ان سڄي معلومات کي ڪتابن جي شڪل ڏئي هڪ هنڌ محفوظ به ڪيو. سمي صاحب جو پهريون ڪتاب ”دنيا جون درسگاهون“ (ڀاڱو پهريون) يورپ جون يونيورسٽين بابت آهي جيڪو 2017ع ۾ ڇپيو. ان سلسلي جو هي ٻيو ڀاڱو ”آمريڪا، ڪئناڊا ۽ آسٽريليا جا اعليٰ تعليمي ادارا “ هن وقت اسان جي هٿن ۾ آهي.
پروفيسر سمي صاحب جنهن ڪمال ۽ جهڙي طرح يونيورسٽين جي هسٽري، جيوگرافيڪل لوڪيشن، ان شهر ۽ يونيورسٽي جو ماحول، اتان جي رهڻي ڪهڻي، پڙهڻ کان علاوه ٻيون سرگرميون ۽ منظر بيان ڪيو آهي ته ان کي پڙهڻ سان ائين محسوس پيو ٿئي ته ڄڻ ماڻهو پاڻ اتي موجود هجي. ان کان علاوه هر يونيورسٽي جي داخلا پاليسي، اسڪالرشپ، ڊپارٽمنٽس ۽ سبجيڪٽس، لوڪل ۽ انٽرنيشنل شاگردن جو تعداد، سائنس ۽ آرٽس جي ريسرچ جا ادارا ۽ سينٽر، ليبارٽريز جو تعداد، يونيورسٽي جي ملڪي ۽ عالمي رينڪنگ وغيره بابت معلومات تفصيلي ۽ جامع انداز ۾ پيش ڪئي آهي. اها ئي معلومات هڪ سٺي يونيورسٽي جي سليڪشن لاءِ ضروري هوندي آهي. اڄ جو نوجوان خوشنصيب آهي ڇو ته هاڻي انهن کي انٽرنيٽ يا هِتان هُتان وقت ضايع ڪرڻ کان بغير اهڙن ملڪن جي بهترين يونيوسٽين جي گهربل سڀ معلومات هڪ هنڌ ئي هڪ ڪتاب جي شڪل ۾ ميسر آهي. پروفيسر سمون جس لهڻي جنهن اڻٿڪ محنت ۽ ريسرچ ڪري دنيا جي بهترين تعليمي ادارن جي ايڏي معلومات اسان کي هڪ ڪتاب جي شڪل ۾ فراهم ڪئي آهي.
ٻلهڙيجي کان پوءِ ٽورنٽو کي آءٌ پنهنجو ٻيو گهر سمجهندو آهيان جتي مون زندگي جا ڏهه ٻارنهن سال گذاريا، منهنجا ٻار به اتي پيدا ٿيا. يونيورسٽي آف ٽورنٽو جنهن کي يو آف ٽي به سڏيو ويندو آهي جيڪا ٽورنٽو جي وچ شهر ۾ موجود آهي ان تي جڏهن آءٌ سمون صاحب جي ڪتاب ۾ پڙهي رهيو هيس ته نه صرف يونيورسٽي پر سمون صاحب جڏهن ان جي تاريخ بيان ڪري ٿو ته ان ۾ پوري ڪئناڊا جي هسٽري سمايل آهي ۽ ايترن سالن ۾ ٽورنٽو ۾ رهڻ جي باوجو مون کي ڪا خبر نه هئي. جنهن طرح سمون صاحب ان يونيورسٽي تي لکيو آهي ته ائين محسوس ٿي رهيو هو ته ڄڻ ڪو هڪ خوبصورت ناول پڙهيو پيو وڃي ۽ دل چوي پئي جلدي جلدي ۾ سڄو ڪتاب پڙهي پورو ڪجي.
منهنجي نطر ۾ مختيار سمون صاحب جا ٻئي ڪتاب يعني ” دنيا جون درسگاهون“ ڀاڱو پهريون ۽ ڀاڱو ٻيو سنڌ جي هر هاءِ اسڪول، ڪاليج ۽ يونيورسٽيز جي هر فيڪلٽي، لئبريري ۽ سنڌ جي هر لئبريري ۾ هجڻ کپي ته سنڌ جا نوجوان جيڪي دنيا جي بهترين ادارن مان اعليٰ تعليم حاصل ڪرڻ جي خواهش رکن ٿا انهن کي سموري معلومات هنن ٻن ڪتابن جي صورت ۾ ميسر هجي ۽ پروفيسر سمون صاحب جو، سنڌ جي نوجوانن کي اعليٰ تعليم جي حاصلات ۾ ڪيل رات ڏينهن جو هي پورهيو لاڀائتو ٿئي. آءٌ ذاتي طور تي سمجهان ٿو ته پروفيسر سمون صاحب جو سنڌ جي نوجوانن مٿان هي هڪ اهڙو احسان آهي جنهن جي جيتري به تعريف ڪجي اها گهٽ آهي ۽ اهو احسان شايد ڪير به لاهي نه سگهندو.
ڊاڪٽر راشد پيرزادو