ميلبورن يونيورسٽي
University of Melbourne
ميلبورن يونيورسٽي
جتان جي ستن استادن ۽ اڳوڻن شاگردن نوبيل انعام حاصل ڪيا[/b]
آسٽريليا جي رياست ”وڪٽوريا“ جي گادي واري شهر ”ميلبورن“ ۾ 1853ع ۾ قائم ڪيل هن درسگاهه جو پورو نالو ”يونيورسٽي آف ميلبورن“ آهي. هيءَ آسٽريليا جي ٻيو نمبر پراڻي يونيورسٽي آهي، جڏهن ته هن جي سڀ کان پراڻي يونيورسٽي ”سڊني يونيورسٽي“ آهي. ٽائيمز ايجوڪيشن ورلڊ يونيورسٽيز رئنڪنگ جي 2013ع واري سروي مطابق ميلبورن يونيورسٽي دنيا جي اٺوَنجاهون نمبر ٽاپ معياري يونيورسٽي آهي.
هتان جي ستن اڳوڻن شاگردن ۽ استادن پنهنجي ڪارڪردگي جي عيوض نوبيل انعام حاصل ڪيا آهن. آسٽريليا جا چار اڳوڻا وزير اعظم جوليا گلرڊ، هرالڊ هالٽ، سر رابرٽ مينزيز ۽ الفرڊ ڊيڪن، اڳوڻو نائب وزير اعظم ڊاڪٽر جم ڪيرن، پنج اڳوڻن گورنر جرنلن رچرڊ ڪيسي، سر ڊيلمن ڪائون، پيٽرهالنگورٿ، سر آئزڪ ۽ سر نينيان اسٽيفن ۽ ملائيشيا جي اڳوڻي نائب وزيراعظم اسماعيل عبدالرحمان سميت ٻين شعبن جون ڪيتريون ئي نامياريون شخصيتون هن يونيورسٽي ۾ شاگرد رهي چڪيون آهن.
هن يونيورسٽي ۾ اٽڪل 47 هزار شاگرد زيرِتعليم آهن جن ۾ هڪ سئو کان وڌيڪ ملڪن سان تعلق رکندڙ 12 هزار انٽرنيشنل شاگرد پڻ شامل آهن ان حوالي سان هيءَ يونيورسٽي گھڻ ثقافتي ۽ گھڻ رنگي آبادي واري هڪ شهر جو ڏيک ڏئي ٿي. هن ۾ اٽڪل ستن هزارن تي مشتمل تدريسي ۽ انتظامي عملو هر وقت پنهجا منصبي فرض ادا ڪندو رهي ٿو.
ميلبورن يونيورسٽي جي قيام اعلان آسٽريليا جي ان وقت واري مالياتي وزير هگ چائيلڊرس چوٿين نومبر 1852ع تي ملڪي بجيٽ واري تقرير ۾ مختلف شعبن لاءِ مخصوص ٿيندڙ رقم بابت ڳالهائيندي ڪيو. ان مقصد لاءِ بجيٽ ۾ 10 هزار آسٽريلوي پائونڊن جي خطير رقم ۽ 20 هزار پائونڊن جي اسپيشل گرانٽ مخصوص ڪرڻ جو اعلان پڻ ڪيو. اڄ کان اٽڪل اڍائي سئو سال اڳ اها رقم وڏي اهميت جي حامل هئي. مالياتي وزير هگ چائيلڊرس جي ان تقرير جي پيروي ۾ 22 نومبر 1853ع تي ”يونيورسٽي آف ميلبورن“ جي قيام لاءِ ”ايڪٽ آف انڪارپرويشن“ پيش ڪيو ويو جنهن تحت 3 جولاءِ 1854ع تي يونيورسٽي جو قيام عمل ۾ آيو.
هن يونيورسٽيون جون چار ڪئمپسون آهن جيڪي شهر جي مختلف علائقن جهڙوڪ برنلَي، سائوٿ بئنڪ، هاٿارن ۽ ويريبي ۾ واقع آهن. برنلي ڪئمپس ۾ هارٽيڪلچر، سائوٿ بئنڪ ڪئمپس ۾ پرفارمنس آرٽس، هاٿارن ڪئمپس ۾ ڪامرس ۽ وريبي ڪئمپس ۾ وٽرنري سائنس وارين تدريسي فيلڊس جا مختلف ۽ جديد شعبا واقع آهن. ٻين علائقن ۾ قائم ڪريسوِڪ ڪئمپس ۾ فاريسٽري، ڊوڪي ڪئمپس ۾ ائگريڪلچر، ۽ شيپرٽن ڪئمپس ۾ ريورل هيلٿ جا شعبا ۽ اڪيڊمڪ سينٽر فار فئملي ميڊيسن، ڊينٽرسٽري ۽ هيلٿ سائنسز واقع آهن. يونيورسٽيءَ ۾ 22 گريجوئيٽ اسڪولن، 12 ريزيڊينشل ڪاليجن، 100 کان وڌيڪ تحقيقي سينٽرن ۽ انسٽيٽيوٽن کان علاوه جديد لائبريري سسٽم پڻ قائم آهي جنهن ۾ 12 کان وڌيڪ لائيبريريون شامل آهن. هن لائبريري سسٽم ۾ اٽڪل 50 لک ڪتابن، تحقيقي جرنلن ۽ 32 هزار اليڪٽرانڪس بوڪ پڻ موجود آهن
ميلبورن يونيورسٽي ۾ جن تدريسي ۽ تحقيقي شعبن ۾انڊر گريجوئيشن، گريجوئيش ۽ ڊاڪٽوريٽ جا ڊگري ڪورس پڙهايا وڃن ٿا انهن ۾ اينيمل هسبنڊري، انجنيرنگ، فزيوٿراپي، ميڊيسن، آرڪيٽيڪچر، بايوٽيڪنالاجي، نرسنگ سائنس، پبلڪ پاليسي ائنڊ مئنيجمنٽ، پراپرٽي ۽ ڪنسِٽرڪشن، ايجوڪيشن، پرفارمنگ آرٽ، فاريسٽ سائنس، اربن پلاننگ، اربن ڊزائين، آرٽس، سوشل سائنسز، ايڪنامڪس، فوڊ سائنس ۽ ٽيچنگ وغيره شامل آهن.
هتي ادبي، ثقافتي ۽ تفريحي سرگرميون به باقاعدگيءَ سان ٿينديون رهن ٿيون. هتي اسپورٽس ڪلب، سائيڪلنگ ڪلب، ڊبيٽس سوسائٽيون، ادبي سرڪلس ۽ انٽرٽينمنٽ گروپس شاگردن جي ذهني، جسماني ۽ سماجي اوثر ۾ اهم ڪردار ادا ڪندا رهن ٿا.
ميلبورن شهر ۾ سنڌي ڪٽنب پڻ آباد آهن. خاص طور تي سنڌ جي روهڙي شهر جي قاضي خاندان جا ڪيترائي فرد پنهنجن ٻارن ٻچن سميت هتي مستقل طور آباد آهن. انهن مان ڊاڪٽر الطاف قاضي ۽ ڊاڪٽر روبينا قاضي ميلبورن جي سٺن ڊاڪٽرن طور سڃاتا وڃن ٿا. لاڙڪاڻي جو قدير شيخ ميلبورن جي سيون اليون اسٽورس جو انچارج آهي ۽ حميره چانڊيو ميلبورن جي سٽي بئنڪ ۾ نوڪري ڪري ٿي. لاڙڪاڻي جو ڊاڪٽر عبدالرئوف سومرو آسٽريليا ۾ پنهنجي ڪلينڪ هلائي ٿو ۽ لاڙڪاڻي جي کنڊو شهر جي ابڙا خاندان جا ڪافي فرد پڻ آسٽريليا ۾ مستقل طور آباد آهن. ميلبورن ۾ هندو سنڌين جو پڻ وڏو تعداد آباد آهي جيڪي اتي سماجي ۽ ثقافتي سرگرميون پڻ منعقد ڪندا رهن ٿا.
ميلبورن شهر دنيا ۾ هڪ نمايان حيثيت رکي ٿو. آباديءَ جي لحاظ کان هي آسٽريليا جو ٻيو نمبر وڏو ۽ وڪٽوريا رياست جي حڪومتي گادي وارو شهر آهي. ميلبورن يونيورسٽي کان سواءِ هن شهر جون ٻيون يونيورسٽيون جهڙوڪ وڪٽوريا يونيورسٽي، مونيش يونيورسٽي، سِوِنبرن يونيورسٽي آف ٽيڪنالاجي، لا ٽروب يونيورسٽي، آر ايم ٽي يونيورسٽي پڻ هن شهر کي علم ادب جي سونهن ۽ سينگار سان آراسته ڪنديون رهن ٿيون. ميلبورن کي آسٽريليا جو اهم اقتصادي مرڪز هجڻ سان گڏ هتان جو ثقافتي مرڪز هجڻ جو اعزاز به حاصل آهي. هتان جي درسگاهن سان گڏ جيڪي ٻيون خصوصيتون هن شهر جي سڃاڻپ ليکجن ٿيون انهن ۾ ميلبورن ڪرڪيٽ گرائونڊ، نيشنل گيلري آف وڪٽوريا، رايل ايگزيبيشن بلڊنگ، اسٽريٽ آرٽ، ميلبورن ميوزم ۽ ميلبورن زو شامل آهن. هن شهر کي ”يونيسڪو سِٽي آف لٽريچر“ پڻ سڏيو ويندو آهي. آسٽريليا جنهن کي يورپ جي ڊچ قوم سان تعلق رکندڙ هڪ کاهوڙيءَ ڳولهي لڌو هو سو ارڙهين صدي دوران برطانوي انگريزن جي راڄ هيٺ اچي ويو، جنهنڪري هن ملڪ جي ڪيترن ئي شهرن، رياستن ۽ جاين جا نالا برطانوي شهرن، رياستن ۽ مشهور شخصيتن جي نالن جهڙا آهن. هتان جي اصلوڪي رهاڪن کي ”آسٽريلين اباريجينس“ جي نالي سان سڃاتا وڃي ٿو. هتي يورپين ۽ انگريزن جي قبضي کان پهريائين اصلوڪي رهاڪن جون ڪي ئي ٻوليون ڳالهايون وينديو هيون، پر اڄڪلهه انگريزي ٻولي آسٽريليا جي هڪ مکيه ۽ سرڪاري ٻولي ليکي وڃي ٿي. آسٽريليا جي درسگاهن ۾ به انگريزي ٻوليءَ ۾ تدريس وارو عمل سرانجام ڏنو وڃي ٿو. ميلبورن يونيورسٽي جي مکيه تدريسي ٻولي پڻ انگريزي ئي آهي.
آسٽريليا جي سفر جا سانباها ڪندڙن جي ڄاڻ لاءِ اهو ٻڌائڻ ضروري آهي ته آسٽريليا پڻ سماج جي تقريبن هر شعبي ۾ يورپ ۽ آمريڪا جيان ترقيءَ جي مٿائين سطح تي هلندڙ ملڪ آهي. جيتوڻيڪ هي ملڪ زميني طور ڪنهن ٻئي ملڪ سان ڳنڍيل ڪو نه آهي پر هن جا پاڙيسري ملڪ انڊونيشيا، اِيسٽ تيمور، پپوا نيو گني ۽ نيوزيلينڊ وغيره آهن، جن سان اچ وڃ جو سلسلو پاڻي يا هوائي سفر ذريعي ممڪن هوندو آهي. هن جو سرڪاري طرح پور نالو ”ڪامن ويلٿ آف آسٽريليا“ آهي. هي ملڪ ڇهن رياستن ۽ ٻن ٽيريٽريز تي مشتمل آهي. هن جي ڇهن رياستن ۾وِڪٽوريا اسٽيٽ، نيو سائوٿ ويلز اسٽيٽ، ڪوئينس لئنڊ اسٽيٽ، تسمانيا اسٽيٽ، وَيسٽرن آسٽريليا اسٽيٽ ۽ سائوٿ آسٽريليا اسٽيٽ ۽ ان کان علاوه ٻه ٽيريٽريون جهڙوڪ آسٽريلين ٽيريٽري ۽ ناردرن ٽيريٽري شامل آهن.
(ڪاوش مڊويڪ مئگزين، 4 جون 2014ع)