پَينسِلوَينيا اسٽيٽ يونيورسٽي
پَينسِلوَينيا اسٽيٽ يونيورسٽي
جيڪا ڪنهن خوبصورت خواب جهڙي آهي
[/b]
درسگاهن جي دنيا به ڏاڍي دلچسپ، دلڪش، دلپذير، دلربا ۽ دل لُڀائيندڙ هجي ٿي. هن روشن دنيا سان جيڪڏهن ڪو هيڪر چڱي طريقي سان روشناس ٿي وڃي ته پوءِ هو ان کان ڪڏهن به ڌار ٿيڻ لاءِ راضي نه ٿيندو آهي. حقيقت به هي آهي ته درسگاهون متحرڪ زندگي جي علامت هونديون آهن. هي شعور ۽ ساڃاهه جون اهڙيون جڳهون هونديون آهن جتي ماڻهوءَ جو ذهنُ علمَ، عقلَ ۽ ڦهمَ جي روشني سان منوَر ٿي دنيا جهان جا وڏا وڏا اسرار پسي وٺندو آهي. درسگاهون ننڍپڻ ۽ نوجواني جي نعمتن سان سرشار شاگردن لاءِ اهڙو ذريعو هونديون آهن جن جي مدد سان هو روشن مستقبل جا دڳ تلاش ڪري نه رڳو پنهنجي والدين جي خواهشن کي شرف بخشڻ جي ڪوشش ڪندا آهن پر هو انهن رستن تي هلي پنهنجي امنگن ۽ خوابن کي به تعبير بخشيندا آهن ته وري پنهنجي قوم ۽ ملڪ جي توقعات تي لهي هميشه لاءِ سرخروبه ٿي ويندا آهن. توڙي جو ڪو به ماڻهو پنهنجي حياتيءَ دوران درسگاهن ۾ طالبعلم جي حيثيت سان ننڍپڻ ۽ جوانيءَ جا صرف چند سال ئي گذاري ٿو پر اهي چند سال سموري زندگي ان ماڻهوءَ جي حيثيت، حالت، ڪردار۽ ڪارڪردگي مان پيا جهلڪندا رهندا آهن. درسگاهن مان پڙهي فارغ ٿيندڙ ماڻهوءَ جي هَردي ۾ اها خواهش به هميشه پئي هُرندي رهندي آهي ته ڪاش وري ننڍپڻ جا بي فڪري وارا ۽ جوانيءَ جا حسين ڏينهن واپس ورن ته وري اسڪول وڃي بينچ تي ويهجي ۽ قلم ڪتاب کڻي سائين کان الف بي سکجي يا ڪاليجي ڪورس پڙهي وڃي اهڙين يونيورسٽين ۾ پهچجي جتي علم جا اٿاهه بحر ڇوليون هڻندا هجن ۽ جتي جوماحول پُرعزم جذبي، همٿ، حوصلي، جستجو ۽ جدوجهد وارن رنگن ۾ رڱيل به هجي ته وري ساڳئي وقت جوانيءَ جي بي فڪر چلولاين جو آئينه دار به هجي. اهو ئي سبب آهي جو درسگاهن سان نيهن جو ناتو ڳنڍي ويهڻ وارن ماڻهن جي وات تي سدائين هيءَ وائي هوندي آهي ته
درسگاهن سان دل منهنجي، ڪتب خانو وطن منهنجو،
ڪـتـابـن ۾ دفـن ٿـيـنـدس، ورق ٿـيـنـدا ڪـفـن مـنـهنجو.
بهرحال اها ته هئي درسگاهن سان دل لڳيءَ جي ڳالهه، جيڪا دل چاهيو ته هتي شيئر ڪجي، پر هن مضمون ۾ اڳتي هڪ اهڙي درسگاهه جي ڳالهه ڪنداسين جتي جيڪڏهن اوهان پهچي وڃڻ ۾ ڪامياب ٿي وڃو ته شايد اوهان به ان کي پنهنجن ٻين تعليمي ادارن جيان سموري زندگي وساري نه سگهو ۽ اها درسگاهه آهي ”پينسلوينيا اسٽيٽ يونيورسٽي“.
دِي پينسلوينيا اسٽيٽ يونيورسٽي( The Pennsylvania State University ) ، آمريڪا جي رياست ڪامن ويلٿ آف پينسلوينيا، جنهنکي صرف پينسلوينيا به سڏيندا آهن، جي شهر ”سينٽر ڪائونٽي“ جي ”اسٽيٽ ڪاليج بارو“ ۾ واقع آهي. سرڪاري سرپرستي ۾هلندڙ هن يونيورسٽي جي قيام جي تاريخ جو قصو 1855ع کان شروع ٿئي ٿو جنهن جو تفصيل هيٺ هن مضمون ۾ ايندو. پينسولينيا اسٽيٽ يونيورسٽي کي آسانيءَ خاطر ”پين اسٽيٽ“ (Penn State) يا صرف ”پِي ايس يو“به سڏيندا آهن. اعليٰ معيار جي تدريس، وقتائتي تحقيق، سماجي ۽ انساني ڀلائي لاءِ سرگرميون ۽ اهڙا ئي ٻيا ڪارج ڀريا پروگرام ۽ پرجيڪٽ هن يونيورسٽي جا خاص حوالا آهن. پينسلوينيا رياست جي هڪ ٻئي شهر فليڊيلفيا (Philadelphia) ۾ به ”يونيورسٽي آف پينسلوينيا“ جي نالي سان هڪ الڳ ۽ خودمختيار يونيورسٽي آهي جيڪا 1740ع ۾ قائم ڪئي وئي آهي جنهن جو ذڪر ڪنهن ٻئي دفعي ڪبو پر هن مضممون ۾”سينٽر ڪائونٽي“ واري ”دِي پينسلوينيا اسٽيٽ يونيورسٽي“ جو احوال ڪيون ٿا.
دِي پينسلوينيا اسٽيٽ يونيورسٽي جي تاريخ به دنيا ٻين سڀني ناميارن درسگاهن وانگر دلچسپ ۽ ڪارڪردگي جي بنياد تي ڪيل ترقي جي واقعن سان ڀري پئي آهي. هي درسگاهه يونيورسٽي جي حيثيت ۾ ته اڄ کان صرف ٻاهٺ سال اڳ يعني 1953ع ۾ نروار ٿي پر هن اداري جي شروعات 1855ع ۾ هڪ اسڪول جي حيثيت سان ان وقت ٿي جڏهن آمريڪا جي هڪ نامياري رياست ”ڪامن ويلٿ آف پينسلوينيا“ جي قانونساز ”جنرل اسيمبلي آف پينسلوينيا“ ۾ زرعي تعليم جي ترقي لاءِ ”فارمرز اسڪول آف پينسلوينيا“ قائم ڪرڻ جو هڪ ٺهراءُ پيش ڪيو. ان ٺهراءَ ايندي ئي سينٽر ڪائونٽي شهر جي هڪ تعليم دوست زرعي آبادگار ۽ مخير شخصيت ”جيمس اِروِن آف بيليفونٽ“ (James Irvin of Bellefonte)پنهنجي 200 ايڪڙ زرعي زمين اسڪول جي قيام لاءِ عطئي طور پيش ڪئي جنهن جي نتيجي ۾ سنيٽر ڪائونٽي ۾ ”فارمرز اسڪول آف پينسلوينيا“ جو قيام عمل ۾ آيو. هن اسڪول جي زرعي تعليم ۾ وڌندڙ مقبوليت جي پيش نظر 1862ع ۾ هن کي ترقي ڏئي هن جو نالو ”ائگريڪلچر ڪاليج آف پينسلوينيا“ رکيو ويو. ان کان پوءِ به هن ڪاليج جي ارتقا جو عمل جاري رهيو ۽ 1874ع ۾ هن کي اڃا به اڳتي وڌائي هن جو نالو ”پينسلوينيا اسٽيٽ ڪاليج“ ڪيو ويو.
اهو 1882ع وارو سال هيو جو هڪ ناميارو تعليمدان ۽ اعليٰ پائي جو منتظم ”جارج ڊبليو ايٿرٽن“ هن ڪاليج جو پرنسپال مقرر ٿيو جنهن ڪاليج ۾ لبرل آرٽس ۽ انجنيئرنگ سميت ڪجهه ٻيا به شعبا متعارف ڪرايا. آخرڪار هتان جي انجنيئرنگ واري شعبي جي اهڙي ته اعليٰ ڪارڪردگي رهي جو هي ڪاليج آمريڪا جي ڏهن وڏن ۽ ناميارن انجنيئرنگ ڪاليجن مان هڪ ليکجڻ لڳو.
آمريڪا جي اڳوڻي فوجي جنرل ۽ هن جي چوٽيهين صدر ڊي ڊيوڊ آئسنهائور جو ڀاءُ ملٽن آئسنهائور جڏهن هن ڪاليج جو پرنسپال بڻي ته ڪاليج کي يونيورسٽي جو درجو ڏيارڻ لاءِ هُن ڪوششون شروع ڪري ڏنيون جن رنگ لاتو ۽ آخرڪار 1953ع ۾”پينسلوينيا اسٽيٽ ڪاليج“ جو درجو وڌائي کيس ”دِي پينسلوينيا اسٽيٽ يونيورسٽي“ بڻايو ويو، جيڪا پنهنجي قيام کان اڄ تائين آمريڪا جي تعليمي تاريخ ۾ پنهنجي بهترين ڪارڪردگيءَ جا نمايان باب درج ڪري چڪي آهي.
اڄڪلهه پينسلوينيا يونيورسٽيون جو 24 ڪئمپسون آهن جيڪي پينسلوينيا رياست جي مختلف شهرن ۾ واقع آهن. هن جي مکيه ڪئمپس ”يونيورسٽي پارڪ ڪئمپس“ پيننسلوينيا رياست جي ”سينٽر ڪائونٽي“ جي هڪ ننڍڙي پر خوبصورت علائقي ”اسٽيٽ ڪاليج بارو“ ۾ واقع آهي. هن علائقي ۾ زياده تر آبادي هن يونيورسٽي ۽ ٻين ڪاليجن جي شاگردن، استادن ۽ ٻئي مددي عملي تي مشتمل آهي، جنهن ۾ ”ٽائون شپ آف ڪاليج“ به اچي وڃي ٿي. پارڪ ڪئمپس کي پينسلوينيا اسٽيٽ يونيورسٽي جي فلئگشپ ڪئمپس جو درجو حاصل آهي. يونيورسٽي جي صرف هن ڪئمپس ۾ اٽڪل 45 هزار شاگرد زير تعليم آهن جن ۾ وڏو انگ انٽرنيشنل شاگردن جو پڻ شامل آهي. پينسلوينيا اسٽيٽ يونيورسٽي جي سمورين ڪئمپسن ۾ اٽڪل هڪ لک کن شاگرد مختلف ڪورسن ۾ داخل آهن. شاگردن جو خاصو تعداد آن لائين ٽيچنگ ذريعي پڻ هن يونيورسٽي مان اَنڊر گريجوئيشن ۽ گريجوئيشن جا ڪورس ڪندا رهن ٿا.
پينسلوينيا رياست جي مختلف يونيورسٽين ۾ سنڌ جي باصلاحيت نوجوانن جي موجودگي به اسان سڀني لاءِ وڏي اتساهه جي ڳالهه آهي. انهيءَ جو هڪڙو اتساهيندڙ مثال سنڌ جي شهر حيدرآباد سان تعلق رکندڙ ڊاڪٽر زبير واحد بلوچ آهي جيڪو اڄڪلهه ”يونيورسٽي آف پينسلوينيا“ جي پئٿالاجي ائنڊ ليبارٽري ميڊيسن واري شعبي ۾ پروفيسر جي حيثيت سان خدمتون سر انجام ڏئي رهيو آهي. ڊاڪٽر زبير سنڌ جي نامياري اديبه ۽ سنڌ يونيورسٽي جي اڳوڻي پروفيسر ڊاڪٽر قمر واحد جو لائق فرزند آهي. ڊاڪٽر زبير واحد بلوچ لياقت ميڊيڪل ڪاليج ڄامشورو مان ايم بي بي ايس ڪرڻ کان پوءِ پينسلوينيا يونيورسٽي مان ”ٽيومر اميونالاجي“ واري شعبي ۾ پي ايڇ ڊي ڊگري حاصل ڪئي ۽ اتي ئي پروفيسر مقرر ٿيو آهي.
يونيورسٽي پارڪ ڪئمپس چوڏهن ڪاليجن ۽ ڪيترن ئي ٻين شعبن تي مشتمل آهي جن مان ڪجهه هن ريت آهن: ڪاليج آف ايگريڪلچرل سائنسز، ڪاليج آف انجنيئرنگ، ڪاليج آف انفارميشن سائنسز ائنڊ ٽيڪنالاجي، ڪاليج آف هيلٿ ائنڊ هيومن ڊيولپمنٽ، ڪاليج آف آرٽس ائنڊ آرڪيٽيچر، ڪاليج آف بزنس، ڪاليج آف ڪميونيڪيشنز، ڪاليج آف ارٿ ائنڊ منرل سائنسز، ڪاليج آف ايجوڪيشن، ڪاليج آف سائنس، ڪاليج آف نرسنگ ۽ شريئير آنرس ڪاليج وغيره. آسٽريليا، جرمني ۽ چين ۾ به هن يونيورسٽي جون گلوبل ڪئمپسون آهن جن ۾ اتان جي ملڪن جي شاگردن جو خاصو تعداد تعليم حاصل ڪري رهيو آهي.
هن يونيورسٽي ۾ تدريسي ۽ تحقيقي شعبن سان گڏ ريسرچ ليبارٽريون، لئبريريون، رهائشي هاسٽلون ۽ هال به موجود آهن.
هيٺ ٿورو ذڪر پينسلوينيا رياست جو ڪيون ٿا.
پينسلوينيا آمريڪا جي اوتر اولهه واري هڪ خوبصورت رياست آهي جنهن پنهنجو نالي جي اڌ حصو پنهنجي باني کان ئي ورتو آهي. هن رياست جو باني ”وليم پين“ هئو جنهن هن رياست کي پنهنجي پيءَ ”ايڊمرل سَر وليم پين“ جي ياد ۾ پينسلوينيا جو نالو ڏنو. پينسلوينيا يونائيٽيڊ اسٽيٽس آف آمريڪا جي تيرنهن اصلوڪن رياستن مان هڪ آهي. هن جي گادي جو هنڌ هرسبرگ آهي.
پينسلوينيا رياست ۾ ”پينسلوينيا اسٽيٽ يونيورسٽي“سميت هن رياست جون ٽي ٻيون نامياريون يونيورسٽيون پڻ آمريڪا جي معياري ۽ مشهور يونيورسٽين جي تنظيم ”ايسوسيئيشن آف آمريڪن يونيورسٽيز“ جون ميمبر آهن، انهن يونيورسٽين ۾ ڪارنيگي ميلن يونيورسٽي، يونيورسٽي آف پينسلوينيا ۽ يونيورسٽي آف پٽسبرگ شامل آهن.
(ڪاوش مڊويڪ مئگزين، 17 جون 2015ع)