مئريلئنڊ يونيورسٽي
مئريلئنڊ يونيورسٽي
جتي هزارين شاگرد پڙهي رهيا آهن[/b]
لاڙڪاڻي جي هڪ ننڍڙي ڳوٺ ”پٺاڻ“ سان تعلق رکندڙ منهنجو دوست الطاف سيال مئريلئنڊ يونيورسٽي آمريڪا مان ”اسپيس ٽيڪنالاجيءَ ذريعي فصلن جي مانيٽرنگ ڪرڻ“ بابت ٻن مهينن جي ٽريننگ حاصل ڪري، جيئن ئي سنڌ پهتو ته مان کيس فون ڪري مبارڪ به ڏني ۽ سندس ان ٽريننگ ۽ ان کان اڳ سندس تعليمي سفر ۾ حاصل ڪيل نمايان ڪاميابين ۽ مئريلئنڊ يونيورسٽي بابت معلومات ورتي ته جيئن ان معلومات کي هن مضمون ۾ شامل ڪري سنڌ جي نوجوانن کي دنيا جي هڪ وڌيڪ درسگاهه بابت آگاهي به ڏيان ۽ سنڌ جي ٻهراڙيءَ سان تعلق رکندڙ هن ڪامياب ماڻهوءَ سان روشناس ڪرائي کين به اڳتي وڌڻ جو اتساهه ڏيان. آمريڪا جي بورلاگ فيلوشپ جي مالي سهڪار سان مئريلئنڊ يونيورسٽي مان اسپيس ٽيڪنالاجي ۽ زراعت ۾ تربيت حاصل ڪري آيل الطاف سيال ضلعي لاڙڪاڻي جي باقراڻي تعلقي جي هڪ ننڍڙي ڳوٺ ”پٺاڻ“ ۾ هڪ هاريءَ جي گھر ۾ جنم ورتو. هن پنهنجي ڳوٺ مان ئي بنيادي تعليم حاصل ڪري سنڌ زرعي يونيورسٽيءَ ٽنڊوڄام مان انجنيئرنگ ۾ ايم ايس س جي ڊگري ورتي ۽ پوءِ پنهنجي ذهانت ۽ صلاحيت جي بنياد تي پاڪستان سرڪار جي تعليم کاتي وٽان قائداعظم ميرٽ اسڪالرشپ حاصل ڪري پهريان برطانيا جي ڪرئنفيلڊ يونيورسٽيءَ جي سِلسو ڪاليج مان پي ايڇ ڊي جي ڊگري ۽ پوءِ آمريڪا جي فلبرائٽ فائونڊيشن جي فيلوشپ (مالي سهائتا) حاصل ڪري ڪئليفورنيا يونيورسٽيءَ مان پوسٽ ڊاڪٽوريٽ جو اعزاز ماڻيو. هن ٻي پوسٽ ڊاڪٽوريٽ آسٽريليا سرڪار جي اِنڊيوَرفيلوشپ (مالي سهائتا) حاصل ڪري ڪامن ويلٿ سائنٽيفڪ ائنڊ انڊسٽريل ريسرچ آرگنائيزيشن (CSIRO) آسٽريليا مان حاصل ڪئي. ڊاڪٽر الطاف سيال اڄڪلهه زرعي يونيورسٽي جي انجنيئرنگ فئڪلٽيءَ ۾ پروفيسر آهي ( اڄڪلهه ڊاڪٽر سيال مهراڻ يونيورسٽي آف انجنيئرنگ ۽ ٽيڪنالاجي ۾ پروفيسر جي حيثيت سان خدمتون سرانجام ڏئي رهيو آهي.) مئريلئنڊ يونيورسٽيءَ بابت ٻين ذريعن سميت ڊاڪٽر سيال کان مليل معلومات کي هن مضمون جو حصو بڻائي اوهان کي پڙهڻ لاءِ پيش ڪريان ٿو.
دي يونيورسٽي آف مئريلئنڊ جنهن کي عام طور تي مئريلئنڊ يونيورسٽي يا صرف ”ايم يو“ به سڏيو وڃي ٿو سا آمريڪا جي مئريلئنڊ رياست ۾ ”پرنس جارج ڪائونٽي“ جي هڪ مشهور شهر ”ڪاليج پارڪ“ ۾ قائم آهي. ڪاليج پارڪ شهر آمريڪا جي گادي واري شهر واشنگٽن کان اٽڪل 13 ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي واقع آهي. جهڙي طرح هن شهر جو نالو يعني ”ڪاليج پارڪ“ منفرد آهي اهڙي طرح هن شهر ۾ 1856ع ۾ قائم ڪيل مئريلئنڊ ائگريڪلچر ڪاليج مان جنم وٺندڙ مئريلئنڊ يونيورسٽي پڻ پنهنجي بهترين ڪارڪردگيءَ جي ڪري تعليمي دنيا ۾ هڪ منفرد حيثيت جي مالڪ بڻي آهي. ٽائيمز هائير ايجوڪيشن ورلڊ يونيورسٽيز رئڪنگ جي سال 2013ع واري رپورٽ مطابق مئريلئنڊ يونيورسٽي دنيا جي هزارن يونيورسٽين ۾ معيار جي حوالي سان 108 نمبر تي آهي. هيءَ يونيورسٽي هتان جي ”يونيورسٽي سسٽم آف مئريلئنڊ“ جي هڪ فلئگشپ اداري جي حيثيت رکي ٿي. اهو واضع هجي ته ڪنهن تعليمي سسٽم يا آرگنائيزيشن جي هڪ کان وڌيڪ ڪئپمسن تي مشتمل ڪنهن يونيورسٽي يا ٻئي تعليمي اداري ۾ بنيادي، خاص ۽ اڳواڻيءَ وارو ڪردار ادا ڪندڙ ڪئمپس کي فلئگشپ ڪئمپس سڏبو آهي. مئريلئنڊ رياست ۾ ڪاليج پارڪ شهر واري مئريلئنڊ يونيورسٽي کان علاوه هن رياست جي هڪ ٻئي شهر ”بالٽيمور“ ۾ پڻ ساڳئي نالي واري ”مئريلئنڊ يونيورسٽي“ موجود آهي جيڪا ڪاليج پارڪ شهر واري مئريلئنڊ يونيورسٽي کان اڻونجاهه سال اڳ يعني 1807ع ۾ قائم ڪئي وئي هئي. ڪاليج پارڪ شهر واري ”مئريلئنڊ يونيورسٽي“ کي ”ايم يو سي بي“ ۽ بالٽيمور شهر واري ”مئريلئنڊ يونيورسٽي“ کي ”ايم يو بي“ پڻ سڏيو ويندو آهي. مئريلئنڊ يونيورسٽي جي نالي سان هن رياست جي مٿي ڄاڻايل ٻنهي شهرن جون اهي ٻئي يونيورسٽيون سرڪاري سرپرستي هيٺ ساڳئي نالي جي سڃاڻپ سان خودمختيار اعلي تعليمي ادارن جي حيثيت ۾ ڪم ڪنديون رهن ٿيون. اهي ٻئي يونيورسٽيون ”يونيورسٽي سسٽم آف مئريلئنڊ“ جو حصو آهن.
مئريلئنڊ يونيورسٽي ڪاليج پارڪ مئريلئنڊ رياست جي سڀ کان وڏي سرڪاري يونيورسٽي آهي جيڪا تدريس سان گڏ تحقيق ۾ پڻ اڳڀري آهي. هن يونيورسٽي ۾ 40 هزار شاگرد انڊرگريجوئشن، گريجوئيشن ۽ ڊاڪٽوريٽ وارن 100 کان وڌيڪ جديد تدريسي ڪورسن ۾ داخل آهن. مئريلئنڊ يونيورسٽي آمريڪا جي وفاقي گادي واري شهر واشنگٽن جي ويجهو هجڻ ڪري هن کي تعليم توڙي تحقيق واري ڪم لاءِ آمريڪا جي وفاقي حڪومت جو ڀرپور سهڪار حاصل آهي. آمريڪا جا جڳ مشهور ادارا جهڙوڪ نيشنل ائرو ناٽيڪل ائنڊ اسپيس ائڊمنسٽريشن، جيڪو عام طور تي ناسا (NASA) جي مختصر نالي سان دنيا ۾ سڃاتو وڃي ٿو، اهو ۽ ڊپارٽمنٽ آف هوم لئنڊ سڪيورٽي، نيشنل انسٽيٽيوٽ آف اسٽنڊرڊس ائنڊ ٽيڪنالاجي ۽ نيشنل انسٽيٽيوٽ آف هيلٿ هن يونيورسٽي جي استادن ۽ محققن کي تحقيق واري شعبي ۾ اداراتي سهڪار سان گڏ مالي سهائتا به ڪندا رهن ٿا جنهنڪري مئريلئنڊ يونيورسٽي ۾ معياري تدريسي عمل سان گڏ تحقيق جو ڪم پڻ معياري طريقي سان ٿيندو رهي ٿو.
دي يونيورسٽي آف مئريلئنڊ ڪاليج پارڪ ۾ مختلف ريسرچ سينٽرن، انسٽيوٽس کان علاوه 13 مختلف اسڪول ۽ ڪاليج آهن جهڙوڪ جئمس ڪلرڪ اسڪول آف انجنيئرنگ، ڪاليج آف ائگريڪلچر ائنڊ نيچرل ريسورسز، ڪاليج آف بِهيورِيَل ائنڊ سوشل سائنسز، فلپ ميرل ڪاليج آف جرنلزم، ڪاليج آف ڪمپيوٽر، مئٿميٽيڪل ائنڊ نيچرل سائنسز، ڪاليج آف آرٽس ائنڊ هيومنٽيز، ڪاليج آف ايجوڪيشن، ڪاليج آف انفرميشن اسٽڊيز، رابرٽ ايڇ سمٿ اسڪول آف بزنس، اسڪول آف آرڪيٽيڪچر، پلاننگ ائنڊ پرزرويشن، اسڪول آف پبلڪ هيلٿ، اسڪول آف ميوزڪ ۽ اسڪول آف پبلڪ پاليسي. هن يونيورسٽيءَ جي انهن اسڪولن ۽ ڪاليجن ۾ قائم 100 کان وڌيڪ تدريسي ۽ تحقيقي شعبا شاگردن جي دلچسپي جو سبب بڻيل آهن. مئريلئنڊ يونيورسٽي ڪاليج پارڪ جي چئن استادن ۽ هتي پڙهي ويل ٻن شاگردن پنهنجي منفرد ڪم ۽ تحقيق جي عيوض نوبيل انعام حاصل ڪيا آهن.
بالٽيمور شهر واري مئريلئنڊ يونيورسٽي زيادهه تر پنهنجي ميڊڪل سائنسز واري تدريسي شعبن جي ڪري مشهور آهي. هن جا ست پروفيشنل اسڪول جهڙوڪ اسڪول آف ميڊيسن، ڊينٽل اسڪول، اسڪول آف فارميسي، نرسنگ اسڪول ۽ اسڪول آف پبلڪ هيلٿ ڏيهي توڙي پرڏيهي شاگردن ۾ وڏي مقبوليت رکن ٿا. ان کان علاوه اسڪول آف لا، گريجوئيٽ اسڪول ۽ اسڪول آف سوشل ورڪ پڻ هن يونيورسٽي جا اهم تدريسي ۽ تحقيقي شعبا ليکجن ٿا.
ٻنهي شهرن يعني ڪاليج پارڪ ۽ بالٽيمور واري مئريلئنڊ يونيورسٽي ۾ تدريس ۽ تحقيق سان گڏ شاگردن جي ذهني ۽ جسماني اوسر ۽ صحت لاءِ انڊور توڙي آئوٽ ڊور تفريحي پروگرامن جو باقاعدگيءَ سان اهتمام ڪيو ويندو آهي. يونيورسٽي جي هاسٽلن ۾ رهندڙ شاگردن جي پرگھور ۽ چڱ ڀلائي جو ڪم يونيورسٽي جو هڪ ادارو ”ڊپارٽمنٽ آف ريزيڊنشل لائيف “ وڏي خبرداريءَ سان ڪندو رهي ٿو. هن اداري پاران رهائشي شاگردن جي تفريح ۽ تدريسي فلاح ۽ واڌاري لاءِ گھڻ ثقافتي پروگرامن سان گڏ فڪري ۽ علمي پختگي لاءِ ”ڪامن گرائونڊ ڊائلاگ“ ۽ ”اڪئڊمڪ ڊيولپمنٽ پروگرام“ جي سري هيٺ تقريبون منعقد ڪيون وڃن ٿيون.
مئريلئنڊ يونيورسٽي ۾ پڙهڻ لاءِ نه رڳو آمريڪا جي مختلف رياستن جا نوجوان اچن ٿا پر دنيا جي 100 کان وڌيڪ ملڪن جا نوجوان اتي اچي تعليم ۽ تربيت به حاصل ڪن ٿا ته آمريڪا جي خوبصورت شهرن ۽ تاريخي جاين کي ڏسڻ سميت يونيورسٽي توڙي شهر ۾ موجود مختلف قومن ۽ ثقافتن جي ماڻهن سان ملي تفريح سان گڏ تجربو به حاصل ڪن ٿا. ان حوالي سان مئريلئنڊ يونيورسٽي وارن ٻن شهرن ڪاليج پارڪ، بالٽيمور ۽ خود مئريلئنڊ رياست جي تاريخ تي سرسري نگاهه پڻ دلچسپي جو سبب آهي. ڪاليج پارڪ شهر صحيح معنيٰ ۾ تڏهن جڙيو جڏهن واشنگٽن کان 13 ڪلوميٽر ٻاهر مئريلئنڊ ائگريڪلچر ڪاليج قائم ڪيو ويو هو جيڪو پوءِ ترقي ڪري مئريلئنڊ يونيورسٽي بڻيو. اهوعلائقو واشنگٽن کي ويجهو هجڻ ڪري اتان جا ڪافي ماڻهو شهري تنگ مزاجي ۽ روايتي زندگيءَ کان بچڻ لاءِ لڏڻ پلاڻ ڪري اچي ڪاليج جي آس پاس ڪشادي علائقي ۾ گھر ٺاهي رهائش اختيار ڪيو ۽ ان رهائشي علائقي کي ڪاليج پارڪ جو نالو ڏنو جيڪو بعد ۾ ترقي ڪندي هڪ خوبصورت شهر جو روپ اختيار ڪيو. ڪاليج پارڪ شهر جي شهرت ۾ مئريلئنڊ يونيورسٽي وڏو اضافو ڪيو. هن وقت هن شهر جي ڪل آبادي اٽڪل 31 هزار ماڻهن تي مشتمل آهي.
مئريلئنڊ يونيورسٽيءَ جو ٻيو شهر بالٽيمور هن رياست جو سڀ کان وڏو ۽ آمريڪا جو ڇويهون نمبر وڏو شهر آهي. بالٽيمور شهر جي خوبصورتيءَ جي پيشِ نظر هن کي ”چارم سٽي“ يعني موهيندڙ شهر پڻ چيو ويندو آهي. بالٽيمور شهر جي هڪ تاريخي ۽ نمايان حيثيت ان حوالي سان به آهي ته جڏهن 1812ع واري برطانيا ۽ آمريڪا واري جنگ ۾ برطانوي فوجن آمريڪا جي شهر واشنگٽن ڊي سي کي باهه ڏئي ساڙڻ کان پوءِ ان جي ڀر واري شهر بالٽيمور تي چڙهائي ڪئي ته هڪ وڏي معرڪي جنم ورتو ۽ ان جي نتيجي ۾ حملي آور برطانوي فوج ڪجهه آمريڪي فوجين کي قيدي بڻائي ورتو. بهرحال 13 سيپٽمبر 1812ع واري رات جو مئريلئنڊ جو ناميارو وڪيل ۽ شاعر ”فرانسز اسڪاٽ ڪي“ پنهنجا فوجي ڇڏائڻ لاءِ اتي موجود برطانوي ٻَيڙي (Ship) تي وڃي برطانوي فوجي عملدارن سان ڳالهيون ڪيون صبح ٿيڻ سان هن جيئن ئي ٻَيڙي جي دريءَ ۾ ٻاهر پنهنجي بالٽيمور جي ڌرتي تي نگاهه وڌي ته کيس اتي ڪيترا ئي آمريڪي جهنڊا ڦڙڪندا نظر آيا. ان نظاري کان متاثر ٿي هن هڪڙو نظم لکيو جنهن جو عنوان هيو (The star-spangled banner) يعني ”ستارن سان جڳمڳائيندڙ جهنڊو“ . ان نظم جي من موهيندڙ شاعريءَ کان متاثر ٿي برطانيا جي هڪ موسيقار جان اسٽئفورڊ سمٿ ان کي ڪمپوز ڪيو جيڪو نظم بعد ۾ يعني 1931ع ۾ آمريڪا جو قومي ترانو بڻيو. اهو ”دي اسٽار اسپئنگلڊ بئنر“ وارو ترانو اڄ تائين آمريڪا جي سڃاڻپ ۽ قومي تقريبن جي زينت بڻبو رهي ٿو.
مئريلئنڊ يونيورسٽي پنهنجو نالو مئريلئنڊ رياست کان ئي ورتو آهي. مئريلئنڊ رياست آمريڪا جي پنجاهه رياستن ۾ سڀ کان ننڍي، ڳتيل آباديءَ واري، خوشحال ۽ خوبصورت رياست آهي. هن رياست جي گادي واري شهر جو نال ”ائناولس“ آهي. مئريلئنڊ يونيورسٽي ۾ پڙهڻ جي خواهش رکندڙ سنڌي نوجوان پنهنجي صلاحيتن، ذهانت ۽ ميرٽ جي بنياد تي پنهنجي ملڪ توڙي دنيا جي مختلف ادارن وٽان اسڪالرشپس، فيلوشپس ۽ اهڙي طرح جي ٻي تعيليمي مالي سهائتا حاصل ڪري اعليٰ تعليم ۽ تربيت حاصل ڪري پنهنجي ۽ پنهنجي والدين جي خوابن کي سچي تعبير بخشي سگھن ٿا.
(ڪاوش مڊويڪ مئگزين، 72 نومبر 2013ع)