وِنـزَر يونيورسٽي
وِنـزَر يونيورسٽي
جيڪا ڪئناڊا جي گلن واري شهر ۾ قائم آهي
[/b]
وِنزَر (Windsor) جي نالي سان دنيا ۾ ٻه شهر آهن، هڪڙو يورپ کنڊ جي ملڪ برطانيا جي صوبي انگلينڊ ۾ لنڊن کان اٽڪل چوٽيهه ڪلوميٽر ڏکڻ طرف برڪشائير ڪائونٽي (Berkshire County) ۾، ۽ ٻيو اتر آمريڪا کنڊ جي مشهور ملڪ ڪئناڊا جي صوبي اونٽاريو جي ايسِڪس ڪائونٽي (Essex County). ياد رهي ته برطانيا آمريڪا يا ڪئناڊا ۾ ”ڪائونٽي“ جي حيثيت ٿوري گهڻي فرق سان اسان واري ملڪ جي ڪنهن ڊويزن واري ئي هجي ٿي.
برطانيا واري وِنزر شهر جي مقبوليت جو گهڻو سبب اتي واقع شاهي محل آهي جيڪو ”ونزر ڪئسل“ (Windsor Castle) جي نالي سان مشهور آهي. ونزر ڪئسل جيڪو برطانيا جي شاهي گهراڻي جي ذاتي رهائشگاهه آهي، اهو يارهين عيسوي صدي دوران انگلينڊ جي فاتح بادشاهه وليم پهرئين (جنهن کي وليم دِي ڪانڪيورر William the Conqueror به چوند آهن) جوڙايو هو. هن محل ۾ انهن ڏينهن کان وٺي اڄ تائين برطانيا جا ڪي ئي بادشاهه، راڻيون، راڻا، شهزادا ۽ شهزاديون، موجوده راڻي ايلزبيٿ-ٻيءَ سميت، سڪون پذير رهيا آهن. هن ونزر شهر ۾ ”فردر ايجوڪيشن“ (Further Education) (جنهن کي پاڪستان ۾ پاڻ هائير سيڪنڊري ايجوڪيشن سڏيندا آهيون) جي هڪ نامياري درسگاهه ”اِيسٽ برڪشائئر ڪاليج“ پڻ آهي جيڪا هتان جي هائير ايجوڪيشن واري سطح جي تعليم ۾ وڏي ناماچاري رکي ٿي. هن ڪاليج جون شاخون وِنزَر کان علاوه برڪشائر ڪائونٽي جي ٻين شهرن جهڙوڪ ”لئنگلي“ ۽ سلو (Slough) ۾ به آهن. بهرحال اهو ته برطانيا جي وِنزر جو ڪاليج پر هن مضمون ۾ پاڻ ڪئناڊا واري ونزر شهر ۽ ان ۾ واقع ”ونزر يونيورسٽي“ جوذڪر ڪريون ٿا.
هي شهر ڪئناڊا جي صوبي ڏکڻ اولهه اونٽاريو جي ”ايسڪس ڪائونٽي“ (Essex County) ۾ واقع آهي. شهر جي خوبصورتي جو اندازو ان ڳالهه مان به لڳائي سگهجي ٿو ته هن کي سندس رهاڪو ”سِٽي آف روزِز“ يعني ”گلن وارو شهر“ پڻ سڏيندا آهن. ونزر يونيورسٽي جنهن هن شهر جي حسانڪين ۾ اضافو ڪرڻ سان گڏ هتان جي علمي ميدان ۾ جيڪي شعور جا ڦلدار شجر لڳايا آهن انهن جو ثمر نه رڳو ڪئناڊا جي نوجوانن پر دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ کان ايندڙ علم جي متلاشين جي پلئه پڻ پوندو رهي ٿو.
هن جو پورو نالو ”يونيورسٽي آف ونزر“ آهي پر عام طور تي هن کي صرف ”ونزر يونيورسٽي“ يا ”يو آف ڊبليو“ به سڏيو ويندو آهي. هيءَ سرڪاري سرپرستي هيٺ هلندڙ ريسرچ يونيورسٽي آهي جنهن ۾ اڄڪلهه 20 هزارن کان وڌيڪ نوجوان شاگرد پڙهندڙ آهن جن ۾ خاصو تعداد نياڻين ۽ اٽڪل 100 مختلف ملڪن جي شاگردن جو پڻ آهي. جيتوڻيڪ هن درسگاهه کي يونيورسٽيءَ واري حيثيت ۽ موجوده نالو اڄ کان اٽڪلهه 53 سال اڳ مليو پر حقيقت ۾ هن جي قيام جو قصو اڄ کان 158 سال اڳ يعني 1857ع کان شروع ٿئي ٿو.
قصو هن ريت آهي ته ونزر شهر ۾ 1857ع ۾ هڪ ڪاليج قائم ڪيو ويو هو جنهن جو نالو رکيو ويو ”زِمپشن ڪاليج“. هن ۾ شروعاتي طور تي صرف ڇوڪرن کيي تعليم ڏني ويندي هئي. هتي معياري تعليم جي هن ۾ شاگردن جي داخلا وڌڻ لڳي، جنهنڪري ڪاليج کي وسيع بڻائي هن ۾ اَنڊرگريجوئيشن جا تدريسي ڪورس به شروع ڪيا ويا ۽ هن کي ترقي ڏئي 1919ع ۾ ”ويسٽرن يونيورسٽي آف اونٽاريو“ سان سندس الحاق ڪيو ويو. 1950ع ۾ پهريون دفعو هن ڪاليج جي انتظاميا ونزر ۽ ان جي ڀرپاسي وارن علائقن ۽ شهرن جي ڇـوڪـرين لاءِ بـه داخـلائـن جـو اعـلان ڪري هن کي ڪوايجوڪيشن (Co-Education) وارو درسگاهه بڻايو.
ازمپشن ڪاليج جي نيڪنامي ۽ هن شهر ۾ ماسٽرس ۽ انهيءَ کان مٿي وارين ڊگرين واري تعليم جي ضرورت کي محسوس ڪندي اونٽاريو صوبي جي قانون ساز اسيمبلي هڪ ايڪٽ (Act) پاس ڪري هن ڪاليج کي ترقي ڏئي کيس هڪ خودمختيار يونيورسٽي بڻائڻ جو پروانو جاري ڪيو، جنهن جي پيش نظر پهرين جولاءِ 1953ع تي هي ڪاليج ترقي ڪري ”ازمپشن يونيورسٽي“ بڻيو. ستت ئي پوءِ يعني 1963ع ۾ هن کي ”يونيورسٽي آف ونزر“ جو نالو ڏئي هن سان ازمپشن يونيورسٽي سان گڏ ڪجهه ٻيا به ڪاليج جهڙوڪ ايسڪس ڪاليج، ڪئنٽربري ڪاليج، رڊيمر ڪاليج ۽ آئيونا ڪاليج به منسلڪ ڪيا ويا. ونزر يونيورسٽي جي 1913ع ۾ سلور جوبلي ملهائي وئي ڇاڪاڻ ته ان سال هن درسگاهه ”ونز يونيورسٽي“ جي حيثيت سان پنجاهه سالن جو شانائتو سفر پوري ڪري پنهنجا قدم اڳتي ويا هيا.
ونزر يونيورسٽي ۾ ڪل نَوَ فئڪلٽيون آهن جهڙوڪ فئڪلٽي آف انجنيرنگ، فئڪلٽي آف سائنس، فئڪلٽي آف آرٽس، فئڪلٽي آف سوشل سائنسز، فئڪلٽي آف نرسنگ، فئڪلٽي آف هيومنٽيز، فئڪلٽي آف ايجوڪيشن، فئڪلٽي آف لا، فئڪلٽي آف هيومن ڪينيٽڪس، فئڪلٽي آف گريجوئيٽ اسٽڊيز ۽ فئڪلٽي آف بزنس. انهن علاوه هتي ٻيا به ڪي ئي ريسرچ سينٽر، انسٽيٽيوٽ، اسڪول ۽ ادار شامل آهن.
هن يونيورسٽي جي مٿي ڄاڻايل فئڪلٽين ۽ ٻين ادارن ۾ همعصر دنيا جي سڀني جديد علمن جا تدريسي ۽ تحقيقي شعبا موجود آهن جن مان چند هن ريت آهن جهڙوڪ بايولاجيڪل سائنس، ارٿ ائنڊ انوائرنمنٽل سائنس، ڪمپيوٽر سائنس، مئٿميٽڪس، جنرل سائنس، اليٽريڪل انجنيئرنگ، انوائرنمنٽل انجنيرنگ، انڊسٽريل، مئنيفيوچرنگ ائنڊ سسٽمس انجنيئرنگ، آٽوميٽِوِ، ايرواسپيس ائنڊ مٽيريلس انجنيئرنگ، سِوِل انجنيئرنگ، فزڪس، ڪيمسٽري، اسٽيٽڪس، ايڪنامڪس، اڪائونٽنگ، مارڪيٽنگ، بزنس مئنيجمنٽ، هيومن ريوسرسز، فئنانس ائنڊ اِسٽريٽجي، اِسپورٽس اسٽڊيز، مووِمنٽ سائنس ائنڊ اسپورٽس مئنيجمنٽ، ڪرمنالاجي، لئنگِوِجِز، لٽريچر ائنڊ ڪلچر، اينٿروپالاجي، هِسٽري، ڪميونيڪيشن، ميڊيا ائنڊ فلم، فلاسافي، ڊراميٽيڪ آرٽ، سائيڪالاجي، سوشالاجي، سوشل ورڪ، وومين اسٽڊيز، وزيئل آرٽ وغيره. يونيورسٽي جي ”لا فئڪلٽي“ پڻ باقاعده تدريس ۽ تحقيق واري عمل کي جاري رکڻ سان گڏ هتان جي شهرين جي مسئلن ۽ مشڪلاتن کي حل ڪرڻ لاءِ کين قانوني صلاح مشورا ۽ مدد ڏيڻ واري حوالي سان پڻ متحرڪ ڪردار ادا ڪندي رهي ٿي جنهنڪري هن فئڪلٽي کي پڻ وڏي قدر جي نگاهه سان ڏٺو وڃي ٿو. لا فئڪلٽي جي ماهر پروفيسرن، قانوندانن، شاگردن ۽ سماجي ڪارڪن جي مدد سان ”ڪميونٽي لِيگل ائيڊ“، ”لِيگل اَسسٽنس ونزر“ ۽ ”اسٽوڊنٽس لِيگل ايڊ سروس“ جهڙا قانوني مدد ڏيڻ وارا فلاحي ادارا هلايا وڃن ٿا جيڪي شهرين جي قانوني مدد فراهم ڪن ٿا.
ونزر يونيورسٽيءَ ۾ ويسٽرن اونٽاريو يونيورسٽي به پنهنجو هڪ سيٽلائيٽ اسڪول قائم ڪيو آهي جتي ميڊسن ۽ ڊينٽسٽري وارن شعبن ۾ تدريسي ۽ تحقيقي سرگرميون سر انجام ڏنيون وڃن ٿيون.
مٿي ڄاڻايل سهوليتن سان گڏ يونيورسٽيءَ جي مرڪزي ”لڊي لائبرري“ جيڪا هن يونيورسٽي جي هڪ نامياري صدر ”جان فرانسز لڊي“ جي نالي سان منسوب ٿيل آهي، سا پڻ 24 ڪلاڪ کليل رهي جنهن ۾ اٽڪل 30 لکن کان وڌيڪ ڪتاب، تحقيقي جرنل، مسودا ۽ ڄاڻ جا ٻيا اليڪٽرنڪ ذريعا موجود آهن جن مان به فائدو حاصل ڪري سگهجي ٿو. شاگردن جي رهائش، صحت، ذهني ۽ جسماني چڱ ڀلائي لاءِ ريزيڊنشل هال، ايٿليٽڪس ائنڊ اسپورٽس ڪلب، ڊبيٽنگ سوسائٽيون، انٽرٽينمنٽ ائنڊ ڪلچرل ڪلب، ڪئمپس ريڊيو ۽ ٽيليويزن، يونيورسٽي مئگزين ۽ نيوز پيپرس وغيره موجود آهن.
(ڪاوش مڊويڪ مئگزين، 22 اپريل 2015ع)