نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج
نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج
جتي سنڌ جي ڳوٺن جا شاگرد پڻ پڙهن ٿا[/b]
تازو ئي مون جڏهن آمريڪا جي پينسلوينيا رياست ۾ نارٿمپنٽن ڪميونٽي ڪاليج گهمي ڏٺو تڏهن مون کي خبر پئي ته آمريڪا ۾ ڪميونٽي ڪاليجز جو هڪ وڏو نيٽ ورڪ موجود آهي جنهن جي ذريعي هن قسم جا ڪميونٽي ڪاليج جن جو تعداد 1200 کن آهي، نه رڳو آمريڪا جي نوجوانن جي جنرل ۽ پروفيشنل تعليم ۽ تربيت ۾ پنهنجو ڪردار ادا ڪري رهيا آهن پر سنڌ سميت دنيا جي ٻين ملڪن ۽ علائقن جا نوجوان شاگرد پڻ وڏي تعداد ۾هتي پهچي هتان جي معياري تعليم ۽ تربيت جي سهوليتن مان فيضياب ٿين ٿا.
آمريڪا جي ڪميونٽي ڪاليجن ۾ اچڻ جو هڪ فائدو اهو به آهي ته ڪميونٽي ڪاليجز واري تعليم آمريڪا جي يونيورسٽين ۽ انهن سان لاڳاپيل ڪاليجن مان تعليم حاصل ڪرڻ جي مقابلي ۾ سستي ۽ گهٽ خرچ واري آهي، ڇو ته ڪميونٽي ڪاليجن جي فيس ۽ ٻيو خرچ پکو يونيورسٽين جي ڪاليجن ۾ ٿيندڙ خرچ کان گهڻو گهٽ هجي ٿو پر پڙهائي جو معيار ۽ تعليمي ماحول ساڳيو ئي اعليٰ هوندو آهي. ان کان علاوه ڪميونٽي ڪاليجن ۾ آمريڪا جي مستحق شاگردن سميت ترقي پذير ملڪن جي شاگردن لاءِ پڻ بهترين اسڪالرشپس جو بندوبست به ٿيل آهي. هن مضمون ۾ هيٺ اهڙي هڪ اسڪالرشپ جي معلومات پڻ ڏنل آهي. سنڌ جا محنتي نوجوان پڻ وقتاتي ڪوشش ڪري پنهنجي صلاحيتن آڌار اهي اسڪالرشپ حاصل ڪري آمريڪا جي ڪنهن به ڪميونٽي ڪاليج مان تعليم حاصل ڪري سگهن ٿا.
مان جڏهن ”نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج“ پهتو هيس تڏهن مون کي اتي جو تعليمي ماحول، شاگردن جون سرگرميون، ڪاليج ڪئمپس ۽ اتان جو ماحولياتي حسن ڏسي تمام گهڻو اتساهه مليو. ان وقت ته منهنجي خوشي جي حد ئي نه رهي جڏهن آمريڪا جي هن نامياري ڪميونٽي ڪاليج ۾ تعليم حاصل ڪندڙ سنڌ جي تاريخي شهر سن جي هڪ نوجوان رهواسي غلام نبي ڇڇر سان ملاقات ٿي. غلام نبي ڇڇر جيڪو پرائمري استاد جو پٽ آهي تنهن آمريڪا جي اسٽيٽ ڊپارٽمنٽ جي اعلانيل اسڪالرشپ حاصل ڪري آمريڪا جي هن ڪاليج ۾ پنهنجي پهچڻ جو ڏاڍو اتساهيندڙ قصو بيان ڪيو ۽ اهو به ٻڌايو ته سنڌ جا ٻيا به چار نوجوان هُن وانگر ساڳئي اسڪالرشپ حاصل ڪري ٻه مهينا کن اڳ آمريڪا ۾ پهتا آهن جن مان هڪ سنڌ جي شهر خيرپور جو وجيڪمار آهي جيڪو واشنگٽن جي ”ايڊمنڊس ڪميونٽي ڪاليج“ (Edmonds Community College, Lynwood) ۾ پڙهي رهيو آهي ۽ ٻيو ٽنڊوڄام شهر جو نوجوان جيڪمار آهي جيڪو فلوريڊيا رياست ۾ ”ميامي جي ڊئڊ ڪميونٽي ڪاليج“ (Dade Community College) ۾ بزنس ائڊمنسٽريشن جو ڪورس ڪري رهيو آهي. سنڌ جي ضلعي ٿرپارڪر جي شهر مٺيءَ جو نوجوان نرندر ڪمار سوٽهڙ پڻ ان ساڳي ئي ڪاليج ۾ زيرِتعليم آهي. انهن کان علاوه سنڌ جي هڪ ننڌڙي ڳوٺ شيخ ڀرڪيو جو نوجوان احسان ٿهيم پڻ آمريڪا جي اسٽيٽ ڊپارٽمنٽ جي اسڪالرشپ وسيلي ئي آمريڪا جي ڪئليفورنيا رياست ۾ واقع ”سئانتا روز ڪميونٽي ڪاليج“ (Santa Rose Community College) ۾ بزنس مئنيجمنٽ جي سرٽيفڪيٽ ڪورس لاءِ زير تعليم آهي. غلام نبي ڇڇر هڪ محنتڪش ۽ باصلاحيت نوجوان آهي جنهن جي جدوجهد جي اتساهيندڙ ڪهاڻي به هن مضمون ۾ هيٺ بيان ڪبي، پر پهريان اچو ته آمريڪا جي ڪميونيٽي ڪاليج سسٽم خاص طور تي نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج جو جائزو وٺون.
نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج (Northampton Community College) 1967ع ۾ قائم ڪيو ويو جنهن جي مکيه ڪئمپس پينسلوينيا رياست جي ليهاءِ واديءَ ۾ نارٿمپٽن ڪائونٽي جي شهر نارٿمپٽن ٽائون شپ جي پسگردائي واري هڪ خوبصورت علائقي ۾ واقع آهي. هن ڪميونيٽي ڪاليج پنهنجو نالو به ”نارٿمپٽن ڪائونٽي“ کان ئي ورتو آهي جنهنڪري کيس ”نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج“ سڏيو وڃي ٿو. اهڙيءَ طرح آمريڪا جا ٻيا ڪميونٽي ڪاليج مختلف نالن سان سڃاتا وڃن ٿا. حقيقت هي آهي ته هي ڪميونٽي ڪاليج پنهنجي علائقي ۾ وسندڙ ڪميونٽي جي نوجوانن جي تعليمي ۽ تربيتي ضرورتن جي پورائي لاءِ ئي هوندا آهن، جن ۾ دنيا جهان جي ٻين ملڪن جي شاگردن کي به داخلا ڏئي هنن جو اسڪوپ ۽ اهميت وڌائي کين انٽرنيشنل حيثيت جو بڻايو ويو آهي. هن وقت دنيا جي ڪيترن ئي ملڪن جا نوجوان وڏي تعداد ۾ آمريڪا جي مختلف ڪميونٽي ڪاليجن ۾ زيرِ تعليم آهن جن مان خاصو تعداد نارٿمٽن ڪميونٽي ڪاليج بيٿلحم ۾ پڻ تعليم جي بي بها زيور سان آراستا ٿي رهيو آهي.
نارٿمٽن ڪميونٽي ڪاليج جو قيام آمريڪي حڪومت جي ان تعليمي پاليسي جو نتيجو آهي جنهن تحت هن جهڙا ٻيا 1200 ڪاليج آمريڪا جي مختلف رياستن ۾ قائم ڪيا ويا آهن، جيڪي آمريڪا جي مختلف رياستن جي ننڍن وڏن شهرن ۾ واقع آهن. هتان جو ڪو به ڪميوني ڪاليج بنيادي طور تي هائير سيڪنڊري ايجوڪيشن جو اهڙو ادارو هجي ٿو جتي ٻن سالن جي عرصي تي مشتمل ڪورس پڙهائي شاگردن کي گريجوئيشن جي تعليم لاءِ تيار ڪيووڃي ٿو. ڪجهه ڪميونٽي ڪاليجز ۾ تازو ئي چئن سالن جي گريجوئيشن جا ڪورس پڻ شروع ڪيا ويا آهن. ان کان علاوه هنن ڪاليجن ۾ ڊپلوما، ايسوسيئيٽ ڊگري ۽ سرٽيفڪيٽ ڪورسن لاءِ به داخلائون ڏنيون وڃن ٿيون جنهن ۾ ڪو به اهل شخص داخلا وٺي سگهي ٿو.
1970ع کان پهريان هن قسم جي ڪاليجن کي ”جونيئر ڪاليج“ جي نالي سان سڏيو ويندو هو پر بعد ۾ هنن ڪاليجن جي اهميت ۽ ڪميونٽي جي نوجوانن جي تعليم ۽ تربيت ۾ سندن اهم ڪارڪردگي جي پيش نظر کين ڪميونٽي ڪاليجز جو نالو ڏنو ويو.
نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج ”ليهاءِ ويلي“ جي نارٿمپٽن ڪائونٽي ۾ رهائش پذير ڪميونٽي سميت دنيا جي ٻين ملڪن مان ايندڙ شاگردن لاءِ اعليٰ تعليم ۽ پيشيورانه ٽرينگس جا وڏا موقعا پيدا ڪندو رهي ٿو. هن ڪاليج مان هر سال اٽڪل 35 هزار شاگرد هتان جي ”ڪريڊٽ“ ۽ ”نان ڪريڊٽ“ پرگرامن مان مستفيض ٿي سرٽيفڪيٽ ۽ ڊگريون حاصل ڪري نه رڳو پنهنجي اعليٰ تعليم لاءِ يونيورسٽين ۾ پهچن ٿا پر ڪيترا ئي شاگرد هتان حاصل ڪيل تعليم ۽ تربيت جي بنياد تي نيشنل ۽ انٽرنيشنل جاب مارڪيٽ ۾ اچي سٺي روزگار جا ذريعا به تلاش ڪري وٺن ٿا.
نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج ۾ اٽڪل 100 کان وڌيڪ تدريسي ۽ تحقيقي ڪورسن ۾ ڊگري، ڊپلوما ۽ سرٽيفڪيٽ ڪورسن لاءِ پڙهائي وارو عمل ٿيندو رهي ٿو. هتي جا ڪجهه اهم ۽ نمايان تدريسي شعبا هن ريت آهن جهڙوڪ؛ انجنيئرنگ، بزنس مئنيجمنٽ، ميڊيا، ارلي چائيلڊ هوڊ ايجوڪيشن، ۽ پبلڪ سيڦٽي ائنڊ مئنيجمنٽ، ڪمپيوٽر انفارميشن ٽيڪنالاجي، ڪمپيوٽر مينٽيننس ائنڊ سروس ٽيڪنالاجي، اڪائوننٽنگ، ڊائگنوسٽڪ ميڊيڪل سونوگرافي، ڊينٽل هائيجن، ڪنسٽرڪشن مينيجمنٽ، ڪلنري آرٽس، آرڪيٽيڪچر، آٽوميٽو ٽيڪنالاجي، بايولاجيڪل سائنس، ڪميونيڪيشن اسٽڊيز، ڪرمنل جسٽس، اپلائيڊ سائڪولاجي، بايوٽيڪنالاجي، گرافڪ ڊزائين، ايجوڪيشن، اليڪٽرومڪينيڪل ٽيڪنالاجي، انوائنرنمنٽل سائنس، گلوبل اسٽڊيز، انگلش، ڪيميسٽري، ايمرجنسي سروس ايڊمنسٽريشن، فائين آرٽس، هاسپيٽبلٽي مئنيجمنٽ ميٽنگ ائنڊ ايوينٽ پلاننگ، مساج ٿراپي، انٽيريئر ڊزائيننگ، هسٽري، نرسنگ، پوليٽيڪل سائنس، مارڪيٽنگ، فلاسافي، ريڊيو ٽي وي ائنڊ ملٽي ميڊيا ۽ جرنلزم، ويب ڊزائينگ، ويٽرنري سائنس، سوشالاجي، اسپورٽس مئنيجمنٽ، وومين ائنڊ جينڊرس اسٽڊي وغيره قابلِ ذڪر آهن.
نارٿمٽن ڪميونٽي ڪاليج جي وڌندڙ مقبوليت جي پيشِنظر هن ڪاليج جي هڪ ڪئمپس پينسلوينيا جي هڪ ٻي ڪائونٽي ”مونرئو“ (Moroe County) جي هڪ ننڍڙي شهر ”ٽينرسوايل“ (Tannersville) ۾ پڻ 1988ع ۾ قائم ڪئي وئي آهي جتي پڻ شاگردن جو وڏو انگ مختلف شعبن ۾ تعليم حاصل ڪري رهيو آهي.
نارٿمٽن ڪميونٽي ڪاليج جي ٻين خوبين کان سواءِ هن جي قابل تعريف سرگرمي ”ڪميونٽي انگيجمنٽ“ آهي. هن پروگرام تحت ڪاليج جا شاگرد توڙي ٽيچنگ اسٽاف پنهنجي علائقي جي ڪميونٽي سان مددگار بڻجي انهن جي ڀلائي ۽ بهتري لاءِ مختلف سرگرميون ڪن ٿا جنهن سان ڪاليج جي استادن شاگردن ۽ ڪميونٽي وچ ۾ هڪ رابطو به بحال رهي ٿو ته ڪميونٽي ڪاليج پنهنجي تعليم ۽ تربيت واري عمل جو ڪارج به حاصل ڪري وٺي ٿو. آمريڪا جي ڪميونٽي ڪاليجن ۾ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ پاڪستان ۾ تقريبن هر سال يونائيٽيڊ اسٽيٽس ايجوڪيشن فائونڊيشن (USEFPakistan) يا وري يوايس ايڊ (USAID) طرفان اخبارن توڙي انٽرنيٽ وسيلي اسڪالرشپ جو اعلان ڪيو ويندو آهي. ان اسڪالرشپ جو نالو ”ڪميونٽي ڪاليجز انيشيٽِو“ (Community College Initiative) آهي. هن مان سنڌي نوجوان به فائدو حاصل ڪري سگهن ٿا. هي اسڪالرشپ آمريڪا جي ڪميونٽي ڪاليجن مان اپلائيڊ انجنيئرنگ، بزنس مينجمنٽ ائنڊ ائڊمنسٽريشن، ميڊيا، ٽوئرازم ائنڊ هاسپيٽيبلٽي مئنيجمنٽ، پبلڪ سيفٽي (ريسڪيو، ڊزازسٽر مئنيجمنٽ سروسز) ۽ ارلي چائيلڊ هوڊ ايجوڪيشن وارن شعبن ۾ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ ڏني ويندي آهي. اسڪالرشپ بابت وڌيڪ معلومات انٽرنيٽ وسيلي هيٺ ڏنل ويب سائيٽ تان حاصل ڪري سگهجي ٿي جهڙوڪ
http://www.usefpakistan.org/Programs/CommunityCollege.cfm?Tab=Programs
نارٿمٽن ڪموينٽي ڪاليج ۾ اهڙي اسڪالرشپ تي سنڌي نوجوان غلام نبي ڇڇر پڻ ”ريڊيو ائنڊ ٽي وي پروڊڪشن“ جو هڪ سال جو ڪورس ڪري رهيو آهي. مون جڏهن هن نوجوان کان سندس ڪاميابي جو ڪهاڻي پچي ته هن ٻڌايو ته ”مان ضلعي ڄامشوري جي تعلقي سن جي مسجد اسڪول مان پرائمري تعليم حاصل ڪئي آهي جتي منهنجو والد به پرائمري استاد هيو. مان گورنمنٽ بوائز سيڪندري اسڪول سن مان مئٽرڪ ۽ انٽرميڊيئيٽ جو امتحان اي گريڊ ۾ پاس ڪري صادقين انسٽيٽيوٽ آف انفارميشن ٽيڪنالاجي ڪراچيءَ مان ”انفارميشن ٽيڪنالاجي“ مان ڊپلوما ڪئي ۽ ان کان پوءِ ڪراچي يونيورسٽي مان ماس ڪميونيڪيشن ۾ گريجوئيشن جي ڊگري حاصل ڪئي.
آمريڪا جي هن ڪاليج ۾ پهچڻ جو قصو ۽ طريقو بيان ڪندي غلام نبي ڇڇر ٻڌايو ته ”مان هڪ ڏينهن انٽرنيٽ ذريعي ڪمپيوٽر تي آمريڪا ۾ تعليم حاصل ڪرڻ جي هڪ اسڪالرشپ جو اشتهار ڏٺو. اها اسڪالرشپ آمريڪا جي اسٽيٽ ڊبارٽمنٽ پاران هيو ۽ ان جو نالو ”ڪميونٽي ڪاليج اِنيشيٽو پروگرام“ (Community College Initiative Program) هيو. مون به ان اسڪالرشپ لاءِ درخواست جمع ڪئي. سڄي ملڪ مان اٽڪل هڪ هزار اميدوار هيا جن مان ڪل 76 اميدوارن کي چونڊيو ويو، جن ۾ اسان چار سنڌي نوجوان به هياسين ۽ اهڙي طرح مان نارٿمپٽن ڪميونٽي ڪاليج ۾ پهتو آهيان جتي اڄڪلهه ”ريڊيو ائنڊ ٽي وي پروڊڪشن“ جو هڪ سال جو پروفيشنل سرٽيفڪيٽ ڪورس ڪري رهيو آهيان.
بهرحال جيڪي نوجوان آمريڪا جي ڪميونٽي ڪاليج ۾ پڙهڻ جي خواهش رکن ٿا انهن کي گهرجي ته هو غلام نبي ڇڇر وانگر انٽرنيٽ ذريعي اسڪالرشپ جي تلاش ڪندا رهن ۽ ان سان گڏ پنهنجي سبيجڪٽن ۾ سٺي ڄاڻ حاصل ڪرڻ سان گڏ انگريزي ٻولي جي مهارت به حاصل ڪن ته جيئن اسڪالرشپ حاصل ڪرڻ لاءِ ٽيسٽ ۾ ڪاميابي حاصل ڪري ڪميونٽي ڪاليج ۾ داخلا حاصل ڪرڻ ۾ سوڀارو ٿي سگهجي.
[b] (ڪاوش مڊويڪ مئگزين، 4 نومبر 2015ع)
[/b]