ٽيڪساس يونيورسٽي
ٽيڪساس يونيورسٽي
جتي 50 هزار شاگرد پڙهن ٿا
[/b]
ٽيڪساس يونيورسٽي تي لکڻ لاءِ مان جڏهن هن درسگاهه بابت حقيقتون ڳولهي رهيو هيس ته هن يونيورسٽي جي هڪ شاگردياڻي جي حوالي سان تازو عالمي ميڊيا ۾ آيل هڪڙي خبر پڙهي مون کي کوڙ سارو اتساهه به مليو ته تعجب به ٿيو. خبر هيءَ هئي ته ڏهين جولاءِ تي آمريڪي صدر بارڪ اوباما جڏهن پنهنجي سرڪاري دوري جي سلسلي ۾ آمريڪا جي رياست ٽيڪساس جي شهر آسٽن ۾ پهتو جتي ٽيڪساس يونيورسٽي به واقع آهي، اتي هن آسٽن شهر ۾ سندس تقرير لاءِ مخصوص ٿيل اٽڪل هڪ صدي پراڻي ”پئرامائونٽ ٿيٽر“ جي پنڊال ۾ وڃڻ کان پهريائين اتان جي هڪ هوٽل ”منگوليا ريسٽورينٽ“ ۾ پهچي اتي ٽيڪساس يونيورسٽي جي هڪ شاگردياڻي ”ڪينسي بٽن“ سان ملاقات ڪئي، ان کان حال احوال ورتا ۽ ان سان گڏ ڪافي جو ڪپ پڻ پيتو.
اهو واقعو نه رڳو ٽيڪساس جي هن شاگردياڻي لاءِ اتساهيندڙ هيو جو سندس ملڪ جي صدر سندس هڪڙي خط جي عيوض ساڻس ملاقات ڪئي پر اسان جهڙي ملڪ جي ماڻهن لاءِ اها ڳالهه تعجب ۾ وجهندڙ آهي ڇو ته اسان وٽ ڪنهن به حڪمران پاران ڪنهن عام ماڻهو سان ائين ملي ۽ سندس ڏک سور ٻڌڻ ناممڪن آهي جنهن لاءِ يونيورسٽي جو شاگرد ته تصور به نٿو ڪري سگهي.
قصو هيئن آهي ته ٽيڪساس يونيورسٽي جي هن شاگردياڻي صدر اوباما کي خط لکيو هيو ته سندس والدين بي روزگار هجڻ ڪري پريشان آهن. اهو خط جڏهن صدر پڙهيو ته هن کين نه رڳو روزگار سان لڳائڻ ۾ مدد ڪئي پر جڏهن هو ٽيڪساس ۾ آيو ته هن شاگردياڻي جي همٿ افزائي ۽ دلجوئي لاءِ ساڻس ملاقات به ڪئي ۽ هڪ عام ماڻهوءَ جيان هڪ ننڍڙي ريسٽورنٽ ۾ ويهي هن سان گڏ ڪافي به پيتي.
والدين لاءِ فڪرمند رهندڙ ان شاگردياڻي ”ڪينسي بٽن“ ۽ هن کان اڳ پڙهي نڪتل دنيا جي ٻين مشهور شخصيتن جي مادر علمي يونيورسٽي آف ٽيڪساس جي تاريخي حقيقت ۽ سندس نمايان تدريسي ۽ تحقيقي ڪارڪردگي جو سرسري جائزو به دلچسپي کان خالي نه آهي جيڪو هن طرح آهي.
يونيورسٽي آف ٽيڪساس، آمريڪا جي رياست ٽيڪساس جي خوبصورت شهر آسٽن ۾ واقع آهي. هن درسگاهه کي عام طور تي ٽيڪساس يونيورسٽي يا صرف ”يو ٽي“ پڻ سڏيو ويندو آهي. آسٽن شهر واري هن يونيورسٽيءَ جي ڪئمپس نه رڳو ”ٽيڪساس يونيورسٽي سسٽم“ جو حصو آهي پر هيءَ فلئگشپ ڪئمپس پڻ آهي. ”ٽيڪساس يونيورسٽي سسٽم“ جي نالي سان ٽيڪساس جو هي اعليٰ درسگاهه 1883ع ۾ قائم ڪيوويو هيو.
سرڪاري سرپرستيءَ هيٺ هلندڙ هيءَ يونيورسٽي ٽيڪساس سان گڏ آمريڪا جي ٻين رياستن ۽ دنيا جي ٻين ملڪن مان ايندڙ نوجوانن کي علم ۽ شعور جي زيور سان آراسته ڪندي رهي ٿي. ٽيڪساس يونيورسٽي جي آسٽن شهر واري ڪئمپس آمريڪا جي پنجون نمبر وڏي يونيورسٽي ڪئمپس ليکي وڃي ٿي جٿي اٽڪل 50 هزار شاگرد 24 هزار استادن، انتظامي ۽ مددي عملي جي رهنمائي ۾ تعليم حاصل ڪري رهيا آهن.
ٽيڪساسس يونيورسٽي جي سٺي تحقيقي ۽ تدريسي ڪارڪردگيءَ جي پيش نظر هن کي 1929ع ۾ ”آمريڪن ايسوسيئيشن آف يونيورسٽيز“ جو ميمبر بڻايو ويو. هي ايسوسيئيشن آمريڪا ۽ ڪئناڊا جي 62 معياري يونيورسٽين جو هڪ گڏيل پليٽفارم آهي جنهن جي بنياد ته هن جون ميمبر يونيورسٽيون هڪ ٻئي سان تحقيقن، دريافتن، پراجيڪٽن ۽ تدريسي سرگرمين ۾ سهڪاري ٿينديون آهن.
ٽيڪساس يونيورسٽي کي ”پبلڪ آئوِيز“ (Public Ivies) جي ميمبر هجڻ جو اعزاز پڻ آهي. ”پبلڪ آئويز“ آمريڪا جي اهڙين معياري تعليمي ادارن کي سڏجي ٿو جيڪي آمريڪا جي هڪ ٻئي اداري ”آئوِي ليگ“ جي ميمبر تعليمي ادارن سان پڙهائي، تحقيق ۽ راندين وارين سرگرمين واري حوالي سان مقابلو ڪري سگهندا هجن. اهي ٻئي، يعني ”پبلڪ آئويز“ ۽ ”آئوي ليگ“ (Ivy League) آمريڪا جي سڀ کان وڌيڪ معياري يونيورسٽين ۽ ٻين درسگاهن جي شناخت بڻيل آهن.
حقيقت ۾ ”پبلڪ آئويز“ وارو اصطلاح تڏهن مشهور ٿيو جڏهن هڪ تعليم دوست شخصيت ”رچرڊ مول“ جيڪو يئل يونيورسٽي، بائوڊين ڪاليج يونيورسٽي آف ڪئليفورنيا سانتا ڪروز ۽ واسر ڪاليج جو ڊائريڪٽر ايڊميشنس طور خدمتون سر انجام ڏيندو هيو، تنهن آمريڪا جي ڪيترين ئي تعليمي ادارن جو دورو ڪري انهن مان معياري ادارن جي ڪٿ ڪري 1985ع ۾ هڪ ڪتاب ” Public Ivies: A guide to best public colleges and universities“ لکيو هيو.
بهرحال ٽيڪساس يونيورسٽي آسٽن، آمريڪا جي اها نامياري يونيورسٽي آهي جتي تعليم حاصل ڪندڙ نوجوانن کي پنهنجو مستقبل چوڏهينءَ جي چنڊ جيان روشن ۽ شاندار نطر ايندو آهي. هن يونيورسٽي جي تاريخي حقيقيت ۽ سندس موجوده صورتحال هيٺينءَ ريت آهي.
ٽيڪساس رياست اڃا جڏهن آمريڪا جو حصو ڪو نه بڻي هئي ۽ اها اڃا ميڪسيڪو ملڪ جو علائقو ئي هئي تڏهن 1927ع ۾ ميڪسيڪو جي قانون ساز اسيمبلي ٽيڪساس ۾ اعليٰ تعليم جي سهوليتن جي پورائي لاءِ اتي هڪ يونيورسٽي ٺاهڻ جو ٺهراءُ پاس ڪيو هيو پر ان تي عملي طور تي ڪا پيش رفت ڪونه ٿي هئي ۽ اهو ٺهراءُ ڪاغذن جو ئي حصو بڻيو رهيو. بهرحال 1836ع ۾ ٽيڪساس ميڪسيڪو کان علحدگي اختيار ڪري هڪ آزاد رياست بڻيو ۽ پوءِ 1845ع ۾ ٽيڪساس آمريڪا سان الحاق ۾ اچي ان جي هڪ رياست بڻيو.
آمريڪا جي رياست بڻجڻ کان پوءِ حڪومت پاران ڪوششون ورتيون ويون ته جيئن هتي ٽيڪساس يونيورسٽي جي نالي سان هڪ اعليٰ درسگاهه قائم ڪجي. انهيءَ رٿ کي سنجيندگيءَ سان عملي جامو پارائڻ لاءِ 1881ع کان تڪڙيون ڪوششون وٺي ٽيڪساس جي سڀ کان وڏي ۽ گادي واري شهر آسٽن کي چونڊيو ويو جتي يونيورسٽي جي عمارتن جو ڪم تيزي سان شروع ڪيو ويو ۽ آخرڪار ٽيڪساس رياست جي تاريخ ۾ اهو مبارڪ ۽ سدورو ڏينهن آيو جڏهن ٽيڪساس يونيورسٽي جڙي راس ٿي شاگردن جي تعليم ۽ تربيت لاءِ 15 سيپٽمبر 1883ع تي پنهنجا دروازا کوليا.
شروعات ۾ آسٽن واري شهر ۾ صرف 40 ايڪڙن تي قائم ٿيندڙ هيءَ يونيورسٽي اڄڪلهه اٽڪل 1500 ايڪڙن تي ڦهلجي چڪي آهي. هن جي مکيه ڪئمپس آسٽن جي مرڪزي علائقي ۾ آهي جيڪا ڏيڍ سئو عمارتن تي مشتمل آهي. يونيورسٽي جي ٻي ڪئمپس جيڪا ”جَي جَي پِڪل ريسرچ ڪئمپس“ سڏجي ٿي سا اتر آسٽن ۾ واقع آهي ۽ هن يونيورسٽي جون ڪجهه ٻيون ملڪتيون ۽ حصا ٽيڪساس جي ٻين شهرن ۾ واقع آهن.
ٽيڪساس يونيورسٽي ۾ ڪل 18 ڪاليج ۽ اسڪول آهن جن ۾ 100 کان وڌيڪ تدريسي ۽ تحقيقي شعبا آهن جيڪي هر سال مختلف ڊگرين لاءِ ڪورس متعارف ڪرائيندا رهن ٿا. ان کان علاوه هن يونيورسٽيءَ جي سائنس، آرٽس، انجنيئرنگ، لائيف سائنس ۽ ڪلچر متعلق ستن ميوزمن، 17 لائبريرين ۽ وڏي تعداد ۾ ريسرچ لئبارٽرين کان علاوه به ڪي ئي ٻيون سهوليتون موجود آهن جيڪي شاگردن جي تعليم ۽ تحقيق واري حوالي سان سندن وڏي معاونت ڪنديون رهن ٿيون.
ٽيڪساس يونيورسٽي جا ڪاليج ۽ اسڪول هن ريت آهن، جهڙوڪ؛ ڪاليج آف فارميسي، ڪاليج آف نيچرل سائنسز، ڪاليج آف ايجوڪيشن، ڪاليج آف ڪميونيڪيشن، ڪاليج آف لبرل آرٽس، ڪاليج آف فائين آرٽس، ڪاڪريل اسڪول آف انجنيئرنگ، ڊيل ميڊيڪل اسڪول، مئڪومڪس اسڪول آف بزنس، جيڪسن اسڪول آف جيو سائنسز، اسڪول آف پبلڪ افيئرس، اسڪول آف آرڪيٽيڪچر، اسڪول آف انفارميشن، اسڪول آف نرسنگ، اسڪول آف سوشل ورڪس ۽ اسڪول آف انڊرگريجوئيٽ اسٽڊي وغيره.
ٽيڪساس يونيورسٽي پنهنجي انهن مٿي ڄاڻايل ڪاليجن ۽ اسڪولن ۾ واقع هڪ سئو کان وڌيڪ جديد علمن جي شعبن ۾ هر سال هڪ انڊرگريجوئيٽ ۽ 170 گريجوئيٽ پروگرامن ۾ شاگردن کي داخلائون ڏيندي آهي. سال 10-2009ع ۾ ٽيڪساس يونيورسٽيءَ مختلف تدريسي شعبن جون اٽڪل ساڍا تيرهن هزار ڊگريون جاري ڪيون جن ۾ 67 سيڪڙو بيچلر، 22 سيڪڙو ماسٽرس، 7 سيڪڙو ڊاڪٽوريٽ ۽ 4 سيڪڙو پروفيشنل ڊگريون هيون.
ٽيڪساس يونيورسٽيءَ مان ڪي ئي اهڙا شاگرد پڙهي نڪتا آهن جن عملي زندگيءَ ۾ پير پائي پنهنجي علم، ڄاڻ، فهم ۽ فراست جي بنياد تي معاشري جي مختلف شعبن ۾ نمايان ڪارڪردگي جي عيوض نه رڳو سماج جي ڀلائي ۽ ترقيءَ ۾ پنهنجو ڀرپور حصو ڳنڍيو آهي پر پنهنجين انهن خدمتن جي اعتراف ۾ عالمي ادارن جا ايوراڊ به ماڻيا آهن. هن يونيورسٽي سان لاڳاپيل اهڙن شخصيتن مان ڏهن ڄڻن نوبيل انعام ۽ ڪيترن ئي پلزر پرائيز، نيشنل ميڊلس آف ٽيڪنالاجي ۽ نيشنل ميڊلس آف سائنس حاصل ڪيا آهن. هن يونيورسٽي جي اڳوڻن شاگردن ۾ چنڊ تي پهچندڙ چوٿون خلاباز الن بين، آمريڪا جي اڳوڻي صدر جارج ڊبيلو بش جي گهر واري لارا بش ۽ سندس ڌيءَ جينا بش، آمريڪا جي هڪ ٻئي اڳوڻي صدرليڊن بي جانسن جي گهرواري ليڊي برڊ جانسن ۽ سندس ڌيءُ لينڊا، پيرو جو اڳوڻو صدر فردنندو بيلندي پيري ايران جو اڳوڻو دفاعي وزير مصطفيٰ چمرن، فلسطين نيشنل اٿارٽي جو اڳوڻو وزير اعظم سلام فياد سميت مختلف شعبن سان تعلق رکندڙ ڪي ئي ٻيون نامياريون شخصيتون شامل آهن.
اهو ممڪن آهي ته اوهان کي به ڪڏهن ٽيڪساس يونيورسٽيءَ ۾ وڃڻ جو اتفاق ٿئي تنهنڪري ان يونيورسٽي سان گڏ ان جي شهر آسٽن ۽ رياست ٽيڪساس جو به سرسري جائزو هيٺيئن ريت پيش ڪجي ٿو.
ٽيڪساس، ايراضي ۽ آبادي جي حوالي سان آمريڪا جي ٻيو نمبر وڏي رياست آهي. جڏهن ته الاسڪا ايراضي جي لحاظ کان آمريڪا جي پهريون نمبر وڏي رياست ۽ ڪئليفورنيا آباديءَ جي لحاظ کان آمريڪا جي سڀ کان وڏي رياست آهي. جيتوڻيڪ ٽيڪساس ايراضي ۾ الاسڪا جي ڪل چاليهه سيڪڙو جيتري آهي پر هي آمريڪا جي ٻيو نمبر وڏي رياست آهي. ٽيڪساس رياست يونائيٽڊ اسٽيٽ آف آمريڪا جي ڏاکڻي مرڪزي حصي ۾ واقع آهي. هن رياست جو سڀ کان وڏو شهر هوسٽن آهي جنهن کي آمريڪا جو چوٿون نمبر وڏو شهر پڻ ليکيو وڃي ٿو.
آسٽن شهر جتان جي ٽيڪساس يونيورسٽي جو ذڪر هن مضمون ۾ مٿي ٿي چڪو آهي سو ٽيڪساس رياست جو گادي وارو شهر آهي. هي شهر ٽيڪساس جو چوٿو نمبر ۽ آمريڪا جو يارهون نمبر وڏو شهر آهي.
هونئن ته ٽيڪساس رياست ۽ آسٽن شهر جا ٻيا به کوڙ سارا حوالا آهن جيڪي دنيا جي سياحن کي هيڏانهن ڇڪي ايندا آهن پر هنن جو هڪ مضبوط حوالو ٽيڪساس يونيورسٽي آهي جيڪو علم جي آسائتن کي پاڻ ڏانهن متوجه ڪندو رهي ٿو. اهو به ممڪن آهي ته هن تعارفي مضمون پڙهڻ کان پوءِ سنڌ جو ڪو نوجوان ٽيڪساس يونيورسٽي جي علم جا جلوا پسڻ لاءِ ڪڏهن آسٽن ڏانهن اسهي پئي.
(ڪاوش مڊويڪ مئگزين، 6 آگسٽ 2014ع)