ڪتابِ پيدائش جو پهريون باب (جديد فلڪيات جي روشنيءَ ۾) : بيٽر ڊبليو. اسٽونر (ماهر رياضي ۽ فلڪيات)
منهنجي سامهون سڀ کان پهريان اهو سوال هيو ته اهڙن طالبن کي سيکاريو ڪيئن وڃي؟ ڇاڪاڻ جو انهن ڇوڪرن جو انجيل مقدس تي ايمان نه هيو، تنهن ڪري انجيل مقدس جي تدريس بيڪار هئي. مون گريجوئيٽ ٿيڻ کان اڳ سائنس ۽ انجيل جي ”ڪتاب تخليق“ ۾ ڪجهه مناسبت محسوس ڪئي هئي. تنهن ڪري مون اهو فيصلو ڪري ورتو ته اهو تصور ۽ تصوير، انهن چيني طالبن جي آڏو پيش ڪندس.
مان ۽ طالب، ان ڳالهه کان واقف هياسون ته اهو ڪتاب، تخليق ڪائنات جي متعلق سائنس جي موجوده علم ۽ نظرين دريافت ٿيڻ کان هزارين سال اڳ لکيو ويو هو. اسان کي اهو به احساس هيو ته عهد موسويءَ جي تعليمات، جديد تعليمات جي مقابلي ۾ بنهه بي معنيٰ پئي محسوس ٿئي. تڏهن به اسين سڀني اهو موضوع ارادتاً اختيار ڪيو. سڄو سارو سيارو ڪتاب تخليق، پڙهڻ پڙهائڻ ۾گذاريو. شاگرد ڪم وٺي يونيورسٽيءَ جي لائبريرين ۾ هليا ويندا هئا ۽ وڏي محنت سان جواب تيار ڪندا هئا. سياري گذرڻ کانپوءِ پادريءَ مون کي پنهنجي دفتر ۾ سڏايو ۽ ٻڌايو ته اهي سمورا شاگرد وٽس اهو چوڻ لاءِ آيا هيا ته هو عيسائي ٿيڻ چاهين ٿا. انهن، پادريءَ کي ٻڌايو ته انجيل مقدس، خدا جو ڪلام آهي ۽ انهن جا پنهنجا مذهبي ڪتاب اها حيثيت نه ٿا رکن.
هاڻي، مان کليل لفظن ۾ ٿو ڳالهه ڪرڻ چاهيان. مان پاڻ، ان وقت تائين عيسائي ته هيس، پر کوڙ ٻين ماڻهن وانگر منهنجو به اهو خيال هيو ته انجيل مقدس، رڳو نجات حاصل ڪرڻ جون تدبيرون ۽ ڪجهه ضروري روحاني ڳالهيون ٻڌائي ٿو ۽ ان جا کوڙ حصا، اعتبار جوڳا ڪونهن. 1910ع کان، مون سائنس جو ويجهڙائيءَ کان مطالعو ڪيو ۽ پوءِ ان کي ڪتاب تخليق سان ڀيٽيم. ڪتاب تخليق جي پهرين آيت کي وٺو:
”شروعات ۾ خدا، آسمانن ۽ زمين کي پيدا ڪيو“
جڏهن مون چيني شاگردن کي پڙهائڻ شروع ڪيو، ان وقت اسان جو اهوئي خيال هو ته مادو فنا ٿي نه ٿو سگهي. اسين ان جي شڪل بدلائي سگهون ٿا، پر پوءِ به اهو مادو ئي رهندو آهي ۽ اوتري ئي مقدار ۾ رهندو آهي. اسان جي ذهنن ۾ اهو خيال چڱيءَ طرح راسخ ٿي چڪو هيو ته: ”هن ڪائنات جو نه ته ڪو نقطئه آغاز آهي نه ئي ان جو ڪو انجام ٿيندو.“ اسين ڪتاب تخليق جي بيان سان ايتري تائين ته متفق ٿي پئي سگهياسين ته، جيڪڏهن ان جو به ڪو آغاز ٿيو هوندو ته اهو يقيناً خدا جي هٿان ٿيو هوندو. ڇاڪاڻ جو ٻي ڪا طاقت، اهو ڪم سرانجام ڏئي نه ٿي سگهي.
پر هاڻي ايٽمي طاقت وجود ۾ اچي چڪي آهي ۽ اسين سڀ ڄاڻون ٿا ته مادي کي هڪ خوفناڪ قوت ۾ تبديل ڪري سگهجي ٿو ۽ طاقت کي وري مادي جو هڪ ڍير بڻائي سگهجي ٿو. هاڻي تخليق جو خيال تهائين وڌيڪ قابل يقين معلوم ٿيڻ لڳو آهي. سائنس ڪجهه دور مقرر ڪري ڇڏيا آهن جن منجهان ڪجهه هي آهن:
• ڌرتيءَ جو دؤر.
• سَيارن جو دؤر.
• چنڊ ۽ ڌرتيءَ جو دؤر.
• ڪهڪشائن جو دؤر.
• ڪائنات جو دؤر.
• ارتقا، ترقي ۽ تقسيم جو دؤر.
اهي دؤر، لڳ ڀڳ سٺ کرب سالن جا ٿين ٿا. اها صورتحال ايتري خيالي آهي جو کوڙ سائسندان به تخليق جي ڏينهن جو اقرار ڪرڻ لڳا آهن ۽ اهو ڏينهن سٺ کرب سال پهريان ٻڌائين ٿا. چيني شاگردن ۽ انهن جي استاد کي ان ڳالهه جي خبر ان وقت تائين نه هئي.
[b]ڪتاب تخليق جي ٻي آيت ڏاڍي مشڪل آهي:
[/b]”زمين بي ڍنگي ۽ خالي هئي ۽ گهراين ۾ انڌيرو ڇانيل هيو“
1910ع ۾ سائنسدانن جي ذهنن تي ”سديمي مفروضي“ جو ڀوت سوار هيو، جنهن جي روءِ سان، شمسي نظام جي شڪل ٿالهيءَ وانگر سمجهي ويندي هئي. ان جي برعڪس ڪتاب تخليق جو فيصلو هيو ته ان جي ڪا شڪل آهي ئي ڪا نه. سائنس جي دعويٰ اها هئي ته شمسي نظام، ڌنڌ جي حيثيت ٿو رکي، پر ڪتاب تخليق ۾ اهو هيو ته: ”اهو هڪ خلا آهي.“ سائنس چيو پئي ته ان منجهان اڻ ڪٿ حرارت ۽ روشني ڦٽي ٿي، پر ڪتاب تخليق جي ارشاد مطابق اهو اونداهو هو. 1910ع ۾ اسين ان کان وڌيڪ نه چئي سگهياسون ته اسان کي ان اختلاف جو ڪارڻ معلوم ڪونهي. ممڪن آهي ته هڪ ڏينهن اهو اختلاف دور ٿي وڃي.
ڪائنات بابت نظرين ۾ تبديلي اسان جي متوقع وقت کان اڳ واقع ٿي چڪي. جڏهن سوا انچ جي دوربيني ڪم ڏيڻ لڳي ته ڊاڪٽر اي. پي ڪبل، چڪردار مخروطي ڪڪرن تي ڪم شروع ڪيو. ان وقت تائين اسان کي يقين هيو ته چڪردار مخروطي ڪڪر ڌنڌ وانگر آهن ۽ ٿالهيءَ جي شڪل وانگر گرم ٻاڦ جا ٺهيل آهن جيڪي لاڳيتو چڪر ڪاٽيندا رهن ٿا. انهن جا بيروني جُزا ملي ڪري ستارا ٺهي پون ٿا ۽ وچان حصا سج بڻجي وڃن ٿا.
ڊاڪٽر هبل، تصويرن جي مدد سان اهو معلوم ڪري ورتو ته، اهي ڪڪر گرم ٻاڦ مان ٺهيل ناهن، بلڪه اهي ستارن جو جهرمٽ آهن. فضا ۾ تمام پري واقع هئڻ ڪري انهن جي شڪل ٿالهيءَ جهڙي ٿي محسوس ٿئي. ڊاڪٽر هبل جي دريافت، سديمي مفروضي کي چٿي ڇڏيو. بنهه ٿوري عرصي کان پوءِ اهو معلوم ٿي رهيو ته، جيڪڏهن ٻاڦ ٿالهيءَ نما گرم ۽ چڪر ڪاٽيندڙ ڪا شيءِ به هجي ها ته اها شمسي نطام جي ساخت جو ڪارڻ نه بڻجي سگهي ها، بلڪه صرف ٻن حصن ۾ تقسيم ٿي وڃي ها. سمورن سيارن کي پاڻ ۾ ملائي ڪري به سج جو 10/1 حصو به نٿو جوڙي سگهجي. ”هنري نورس رسل“ پهرين مفروضي جي خلاف کوڙ دليل پنهنجي ڪتاب ”نظام شمسي ۽ ان جو بنياد“ ۾ لکيا. تنهن ڪري اهو مفروضو پنهنجي موت پاڻ مري ويو. ان کان پوءِ ٻه ٻيا نظريا وجود ۾ آيا، پر اهي به تڪڙو ئي مٽجي ويا.
اڃا تائين اهو سوال پنهنجيءَ جاءِ تي موجود هيو ته ڪتاب تخليق جي ٻي آيت ۾ ڪهڙي ڳالهه جو ذڪر ڪيو ويو آهي؟ ڇا اڄ به ڪا شيءِ آسمانن ۾ اهڙي موجود آهي، جيڪا اڻ گهڙي ۽ اونداهي هجي؟ علم هيئت جي ڪنهن به ماهر وٽ ان جو ڪوئي جواب نه هيو. اسان کي به اهڙي ڪنهن وجود جو علم نه هيو. آسمانن ۾ به ڪجهه اونداها ڌُٻا ڏسبا هيا. اسان جو خيال هو ته اتي ڪوئي ستارو نه هوندو ۽ جيڪو ڪجهه نظر جي سامهون آهي سو خلا آهي.
وري ڊاڪٽر هبل، ٻيهر ڪم شروع ڪيو. هن سوراخن بابت تحقيق جو آغاز ڪيو ۽ تصويرن جي مدد سان انسانن کي ٻڌايو ته اهي سوراخ نه هيا. بلڪه اونداها ڪڪر هيا، صفا اونداها ۽ سنهڙا. اهي بي حد اونداها هيا ۽ انهن جون شڪليون ايترا قسم هيون، جيڪي عام طور تي گرميءَ جي مند ۾ هوا جي ڪلهي تي سوار ٿي فضا جي وسعتن ۾ ترندا رهندا آهن. هاڻي ڳجهارت ڀڄي پئي. ڪتاب تخليق جي ٻيون نمبر آيت، اونداهن ڪڪرن بابت آهي.
علم هيئت جي مروج نظرين جي حوالي سان کنڊڙيل ڪڪر، شمسي نظام جو ڪارڻ خيال ڪيا ويندا آهن ۽ اهي کنڊڙيل ڪڪر، گهڻي ڀاڱي ڪارا هوندا آهن. اونداهن ڪڪرن جي آس پاس ۾ ڪوئي چمڪندڙ تارو ٽمڪي رهيو هوندو آهي. تنهن ڪري اهي به چمڪندڙ لڳندا آهن.
ٻي آيت هينئر وڏي خيال انگيز بڻجي وئي. سائنس جي انڪشافن کان هزارين سال اڳ، حضرت موسيٰ عليهه السلام کي اونداهن ڪڪرن جي پروڙ ڪيئن پئي؟ ۽ کيس اهو پتو ڪيئن پيو ته زمين اهڙن ئي ڪڪرن مان جڙي آهي؟
ڪتاب تخليق جي اڳئين آيتن ۾ بيان ڪيو ويو آهي ته، ڪڪرن مان نظام شمسي ڪيئن جڙيو؟ تمام وڏي حصي سان ملي ڪري اهو سج ڪيئن بڻيو، جيڪو هاڻي زمين جي حصي تي چمڪي پيو، جو زمين ايتري ننڍڙي آهي جو ڪڏهن به ستارو بڻجي نه ٿي سگهي. ڇو جو اهو سج جو 333000/1 حصو آهي. سڀ کان ننڍو ستارو به سج جي 100/1 کان وڌيڪ وڏو آهي.
تڏهن به اسان کي معلوم آهي ته زمين سخت گرم هوندي پاڻي، بخارات بڻجي اڏامي ويو هوندو ۽ فضا ۾ ٻوسٽ جي جهڙي ڪيفيت پيدا ٿي پئي هوندي. زمين جڏهن نسبتاً ٿڌي ٿيندي هوندي ته آلاڻ جو هڪڙو غلاف نما زمين تي حاوي ٿيو هوندو ۽ ان ريت، زمين کي پاڻيءَ ڍڪي ورتو ۽ پوءِ پاڻيءَ جي اندران زمين ظاهر ٿيڻ شروع ٿي وئي.
ڪتاب تخليق جو بيان جديد سائنس سان هم آهنگ آهي. آيت نمبر 14 کان 18 تائين ۾ بادلن جو ذڪر عين ان موقعي تي آيو آهي،جنهن موقعي تي علم طبقات الارض ۾ ايندو آهي. يعني ٻوٽن کانپوءِ ۽ مڇين کان اڳ، سائنس زمين تي زندگيءَ جي ترتيب هيئن بيان ڪئي آهي:
• ٻوٽا
• مڇيون
• پکي
• ٿڻن وارا جانور، ۽ پوءِ
• انسان
جيڪڏهن موسيٰ عليه السلام پاڻ يا ڪو ٻيو شخص ان ابتدائي دور ۾ تخليق ڪائنات جي تاريخ لکڻ جي ڪوشش ڪري ها ته، اها غلطين سان ڀريل هجي ها. پر اسين ڏسون ٿا ته ڪتاب تخليق ۾ معلومات جو مستند ذخيرو آهي ۽ ڪا هڪ ٻه ڳالهه به اهڙي ناهي جيڪا مروج سائنس سان متفق نه هجي. مون ٻوليءَ جي ماهرن کان ان ڳالهه جا بهترين ترجما حاصل ڪيا ۽ اهو اتفاق وڌيڪ واضح ٿي ويو آهي.
مون خداءِ واحد جي حقانيت ۽ ڪتاب مقدس جي برحق هجڻ جو اهو صرف هڪ ثبوت مهيا ڪيو آهي. حالانڪه اهڙا بي شمار ثبوت ڏئي سگهجن ٿا. خدا جي منڪرن، ڪتاب تخليق تي هر دور ۾ اعتراض ڪيا آهن، پر پوءِ به ان جي شان شوڪت ۽ عظمت ۾ ڪوئي فرق ناهي آيو ۽ مون کي يقين آهي ته مستقبل ۾ به ڪتاب مقدس گمراهه نظريه سازن سان مقابلو ڪندو رهندو.
****