سائنس، منهنجي عقيدي کي مضبوط ڪيو : البرٽ ميڪو سڊونچسٽر (ماهر حياتيات)
اڄ مان وڏي مسرت سان چئي سگهان ٿو ته هڪ ڊگهي عرصي تائين سائنس جو مطالعو ڪرڻ ۽ ان ميدان ۾ ڪم ڪرڻ جي باوجود، الله پاڪ تي منهنجو عقيدو، بجاءِ ڪمزور ٿيڻ جي تهائين وڌيڪ پختو ٿيو آهي ۽ ان جا بنياد اڃا وڌيڪ پختا ٿياآهن.
سائنس جو مطالعو، الله پاڪ جي عظمت ۽ ان جي قدرت جي بصيرت پيدا ڪندو آهي ۽ اها بصيرت، هر انڪشاف کان وڌيڪ عميق هوندي آهي. سائنس، مشرڪاڻن وهمن کي، جيڪي اسان جي مذهبي عقيدن ۾ شامل ٿي ويندا آهن، انهن ٺوس حقيقتن سان بدلائي ڇڏيندي آهي، جيڪي اسين مشاهدي جي قابل شاهدين سان ثابت ڪري سگهندا آهيون. جهڙيءَ طرح سائنس، اسان جي طريقئه علاج ۾ ڌاڳي وٽڻ، ڦيڻن پڙهڻ ۽ اگربتين ٻارڻ واري رواج کي ختم ڪري، نئين طريقئه علاج کي هٿي ڏني آهي، اهڙيءَ طرح خدا بابت به اسان جي تصورات کي تبديل ڪري ڇڏيو آهي. انهن انڪشافن خدا ۽ انسان جي تعلق کي هڪ نئين بنياد تي قائم ڪيو آهي. اڄ اسين اهو ڄاڻون ٿا ته بيماري خدا جي طرفان گناهن جي سزا ناهي هوندي، بلڪه ننڍن ننڍن جراثيمن جي حملن سان پيدا ٿيندي آهي.•انهن حقيقتن جي علم سان خدا تي اسان جي عقيدي ۾ ڪنهن قسم جي ڪمزوري پيدا ناهي ٿيندي. بلڪه اسان کي خدا ۽ ان جي جوڙيل ڪائنات جي باري ۾ وڌيڪ معلومات حاصل ٿي وئي آهي.
منهنجي مطالعي جو ميدان، حياتيات جون وسعتون آهن، جنهن کي اسين زندگيءَ جي مطالعي جي سائنس چوندا آهيون. خدا جي تمام شاندار مخلوقات ۾ اسان جي دنيا جي ساهدار شين کان ڪائي شيءِ فوقيت حاصل ڪري نه ٿي سگهي.
ڪنهن زماني ۾ گهڻن ماڻهن جو اهو عقيدو هيو ته اهو خيال ڪرڻ ته خدا پاڪ، جيڪا شيءِ جنهن صورت ۾ جوڙي، هاڻي اها ان صورت ۾ ناهي. بلڪه هاڻي ان ۾ ڪجهه تبديلي ٿي وئي آهي. هڪ قسم جي بي ادبي آهي! پر هاڻي کوڙ مفڪرن اها ڳالهه مڃي ورتي آهي ته ساهدار مادي ۾ تناسل جي پيچيده مشين جي تخليق، جيڪا ماحول جي تبديليءَ سان تغيرات پيدا ڪرڻ جي طاقت رکي ٿي، هڪ زبردست ڪارنامو آهي ۽ اهو ان ڪم کان گهڻو اهم آهي ته ڪا شيءِ هميشه هڪجهڙيون شڪليون پيدا ڪندي رهي.
ايئن ٿو لڳي ته سائنسدان عنقريب هڪ ٻيو انتهائي اهم انڪشاف ڪرڻ واراآهن: ”آزمائشي ٽيوب ۾ تخليقِ حيات“ اهو صحيح آهي ته تجربو اڃا ابتدائي صورت ۾ آهي، پر اهي ڪيمياوي جزن جي اهڙيءَ طرح مناسب طريقي تي آزمائش ۾ ڪامياب ٿي ويا آهن جو ان مان اهو مادو پيدا ٿي پوي ٿو جنهن کي، ”دي سوڪسي ري بونو ڪليڪ ايسڊ“ (ڊي. اين. اي) چئجي ٿو. پهريان اهو ڪيمياوي مرڪب صرف جاندار خلين ۾ ڏسبو هيو، اهو زندگيءَ جو جوهر آهي. هي اهو موروثي مادو آهي، جيڪو نسل درنسل منتقل ٿيندو رهندو آهي ۽ پنهنجو ٺپو هر پيدا ٿيندر زندگيءَ تي هڻندو آهي.
ان ڪيميائي مرڪب کي هڪ قسم جي زندگيءَ جي مادهء اوليٰ مان ٻئي قسم جي زندگيءَ جي مادهء اوليٰ ۾ ڪاميابيءَ سان منتقل ڪيو ويو آهي ۽ ان ريت موروثي خاصيتن کي منتقل ڪرڻ ۾ ڪاميابي حاصل ٿي آهي.
انسان جي ان پيدا ڪيل ڪيمياوي مرڪب (ڊي. اين. اي) لاءِ ڇا چئجي؟ ڇا ان کي به ڪاميابيءَ سان هلائي سگهبو؟ جيڪڏهن ايئن ٿي ويو ته انسان بنيادي زندگي پيدا ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي ويندو.
ان ڪوشش جا آخري نتيجا اڃا تائين ظاهر نه ٿي سگهيا آهن. کوڙ سائنسدانن کي ان جي ڪاميابيءَ ۾ شڪ آهي. ڪي ان کي ناممڪن سمجهن ٿا پر ان ۾ ڪاميابي ملي به پوي ته ان سان ماڻهن جو خدا تان عقيدو ختم ٿي ويندو؟
اها ڪيفيت صرف انهن ماڻهن جي آهي، جن جو عقيدو وسطي هوندو. انهن ماڻهن جي لاءِ، جن جو عقيدو معقول غور فڪر جو نتيجو آهي، اها ان اعليٰ ترين فنڪار جي شاهڪار کي سمجهڻ جي سلسلي ۾ ٻي وک هوندي، جنهن هي سمورا عجائبات پيدا ڪيا آهن ۽ حقيقتن جي تهائين گهري بصيرت سان خدا تي اعتماد اڃا به پختو ٿي ويندو.
****
________
• البت، ڪڏهن ڪڏهن هزار احتياطن جي باوجود به مَ-ڇڏو بيماريون اچي گهر ڪنديون آهن، ايئن اڪثر انهن ماڻهن سان ٿيندو آهي، جيڪي استحصالي ذهنيت ۽ سامراجي وهنوار ڪندي پورهيتن جا گهر لٽيندا آهن، ان کي مڪافات عمل چئبو آهي. اهو به قدرت جو اٽل قانون آهي.(سنڌيڪار)