اربين زندهه خلين جو پيغام : رسل جارلز آرٽسٽ (ماهر نباتات ۽ حيوانات)
سچ پچ زندگيءَ جو ابتدائي ۽ بنيادي مادوهتي به حرڪت ۾ هوندو آهي. هڪ خاص ٻوٽي ۾ متحرڪ ڪلورو پلاسٽ ڏسي ڪري اسين انهن خاصيتن منجهان هڪ (حرڪت) کي پنهنجي اک سان ڏسي سگهون ٿا، جن جي مدد سان اسين زندگيءَ جي سڃاڻ ڪندا آهيون.
ان مادهء حيات کي ڪهڙي قوت يا قوتون حرڪت ڏينديون آهن؟ اسان کي ان جو علم ڪونهي ۽ نه ڪي اسين سطحي علم جي بنياد تي ان جي وضاحت ڪرڻ جي قابل آهيون. پر ٻوٽن جي خانن ۽ جانورن ۾ اها قوت اسان کي چٽي ڏسڻ ۾ ايندي آهي. ان نظاري کي خاص ڪري (Elodea) ۾ اوجهريءَ جو اڀرڻ يا چڪر ڪاٽڻ چوندا آهن، جنهن جو مادهء حيات سائي رنگ جي ذرڙن جي صورت ۾ خليي جي اندروني ديوار سان گڏ چڪر ڪاٽيندو رهندو آهي.
خلين جا به مختلف قسم ٿا معلوم ٿين. هڪ سائي ٻوٽي ۾ ٻيو هڪ جانور جي حياتيءَ سان ڀرپور خليي ۾. هر هڪ ۾ صرف هڪ خليو يا خانو آهي. حيوانات جا ماهر، اميبا (Amoeba) کي ته سمورن جانورن ۾ سڀ کان پهريون ۽ شروعاتي سمجهن ٿا ۽ ان جي مادهء حيات جي حرڪت سڀ کان وڌيڪ سادي آهي. Elodea اگرچه گل ڏيندڙ هڪ ننڍڙو ٻوٽوآهي، پر انهن منجهان هر هڪ منظم آهي ۽ پنهنجي طور تي زندگي گهارڻ جي لائق ان سان گڏ مادهء حيات جي حرڪت اسان جي آڏو به پيش ڪندو رهندو آهي. هر خاني ۾ اهي ڪم ايتري ته درستگي ۽ صحت سان ٿيندا آهن جو عمدي کان عمدي گهڙيءَ جو ڪم به ان جي ڀيٽ ۾ ايترو باضابطه ناهي لڳندو.
گهڙين جي ڳالهه نڪري پئي ته، ڪجهه گهڙيون صرف هڪ ڀيرو هلائي ڇڏڻ کانپوءِ، پائڻ واري جي هٿ جي چرپر سبب هلنديون آهن ۽ انهن کي چاٻي ڏيڻ جي ضرورت نه رهندي آهي. ڪو به نه ٿو چئي سگهي ته اهڙيون عمديون گهڙيون،گهڙي ساز کانسواءِ ئي وجود ۾ اچي ويون ۽ جڏهن اهو سوال خوردبين سان ڏسجندڙ انهن خانن جي باري ۾ ڪيو ويندو آهي ته انهن جي حرڪت جي ابتدا ڪنهن ڪئي ته، اسين هڪ منجهيل سٽ وانگر چڪرائجي وڃئون ٿا. ان جو جواب ان کانسواءِ ڪو به ڪونهي ته، هڪ ذهن ان کي وجود جي واٽ ڏيکاري ۽ اهوئي ذهن، اهوئي ڏسندڙ ۽ ڄاڻندڙ خدا آهي نه ئي، ڪو بي شعور مادو.
اهو به تسليم ڪرڻ گهرجي ته ماحول جي طاقت به خليي ۾ اوجهل مادهء حيات کي حرڪت ڏيڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندي آهي. ڪجهه محقق انهن حرڪت ڏيندڙن جو پتو لڌو آهي. جيڪي ان زندهه مادي جي حياتيءَ جي تخليق جو باعث آهن. اهي آهن: حرارت، روشني، دٻاءُ وغيره. پر گڏوگڏ انهن محققن اهو به ٻڌايو آهي ته چڪر لڳائيندڙ جو ڪم، ڪنهن بيروني محرڪ کانسواءِ ئي لاڳيتو هلندو رهندو آهي. اها حرڪت گويا مادهء حيات جي پنهنجي قبضي ۾ هوندي آهي ۽ اها بيروني محرڪات کان اثر وٺڻ کانسواءِ ڪي ٻيا ڪم به ڪري سگهي ٿي.
ان سلسلي ۾ اها ڳالهه به دلچسپيءَ کان خالي ڪانهي ته ڪنهن خليي منجهان ان جي مرڪز (Nucleus) کي ڪڍي ڇڏيو ته اهو ترت ئي مريو وڃي ۽ ان کي زندهه رکڻ جون سڀ تدبيرون اجايون وينديون. خليي جو منتظم وڃي چڪو آهي، هاڻي ان ۾ زندگيءَ جي سگهه ڪٿي؟ اهڙيءَ طرح ڪائنات جي خليي جي لاءِ به هڪ منتظم درڪار آهي.
مان صرف ان بنا تي خدا پاڪ جي وجود جو قائل ناهيان ته مون کي مادهءِ حيات جي ان مظهرِ ڪليءَ جو ڪلي علم حاصل ناهي. ڪجهه عالمن اهو دليل پيش ڪيوآهي ته، ڇاڪاڻ جو سائنس نه ٿي ڄاڻي، ان ڪري خدا آهي، پر مان اهو دليل پيش نه ڪندس. جيڪڏهن ڪنهن ڏينهن اسين ان مظهر کي بخوبي سمجهي وٺئون، تڏهن به اسان کي ان عظيم ذهن جو پتو لڳائڻو پوندو، جنهن پهريان پهريان ان کي حرڪت ڏني يا ان کي حرڪت ۾ رکيو.
ڪجهه ماڻهن، بي جان مادي مان جاندار خانن ۽ خلين کي ڪڍڻ جي اجائي ڪوشش ڪئي آهي ۽ ان مادهءِ حيات جي حرڪت کي پروٽين جي ذرڙن ڏانهن منسوب ڪيو آهي، پر اهڙيون سموريون ڪوششون ناڪام ٿي ويون آهن.
خدا پاڪ جي منڪر ۽ مادي جا معتقد به اهو ته مڃين ٿا ته پهريان پهريان ڪو حادثو ظاهر ٿيو، جنهن مان هي شيون وجود ۾ اچي ويون. پر ان ڳالهه جو اعتراف به پنهنجي نوعيت جي لحاظ کان ايمان بالله قسم جي ئي ڪا شيءِ آهي.
منهنجو خيال آهي ته اهڙن کربين پيچيده، نازڪ ۽ منظم خلين منجهان هڪ خليو اهڙي ذات، اهڙن ذهنن ۽ اهڙن خيالن ڏانهن اشارو ڪندو آهي، جنهن کي اسين خدا چوندا آهيون. سائنس به ان کي قبول ڪري ٿي. منهنجو ايمان آهي ته، خدا موجود آهي.
****