ھڪ منفرد ناول
ھي ناول ڪويتا پبليڪيشن پاران خوبصورت ٽايئٽل سان ڇپايو ويو آهي، ڪتاب جي بيڪ ٽائٽل تي ليکڪ بابت ويچار ونڊيندي ناميارو ليکڪ عبدلقادر جوڻيجو لکي ٿو ته
” اڪبر ۾ تخليقي ڌڄو شروع کان يئي موجود آهي. اڪبر سومري جھڙي ليکڪ کي ڪنهن جي به ٺپي جي ضرورت ناھي.“
اڪبر سومرو واقعي ھڪ الڳ رنگ ڍنگ جو ليکڪ آهي، ان جو اندازو مون کي سندس ڪتاب ”ڊسٽ بن“ پڙهڻ سان ٿي ويو ھو.
اڪبر سومري ڪتاب جي ارپنا ۾ لکي ٿو ته منهنجي لايئيف پاٽنر مختيار اڪبر سومرو جي نالي, جنهن جي ساٿ بغير مان جيون جون سموريون مٺيون ۽ ڪڙيون گھڙيون گذارڻ لائق نه ھجان ھا!
کماچ جو تعارف ڪرائيندي اڪبر لکي ٿو ته کماچ راڳ جو ھڪ قسم آهي، جيڪو ننڍي کنڊ جي موسيقي جي ڏھن ٺٺن مان ھڪ آهي. ھي راڳ ڪلاسيڪل اسٽائلز ۾ ڳايو ويندو آهي پر ھن راڳ جو مزاج رومانٽڪ ھئڻ ڪري نيم ڪلاسيڪل ۽ اڃا به ھلڪين اسٽائلز ۾ ڳايو ويندو آهي. اڪثر انڊين فلمي گانا ھن راڳ ۾ ڪمپوز ڪيل ھوندا آهن. ھن راڳ ڳائڻ جو وقت رات جو ٻيون پھر، جيڪڏهن ٺمري ھجي ته پھرين پھر ۾ به ڳائي سگھجي ٿو. ڪجهه راڳي شام جو وقت مناسب سمجھن ٿا. شاهه سائين جي رسالي ۾ ھڪ سر جو نالو کماچ (کنڀات) آهي.
ھي ناول نائن، اليون کان پوءِ جي دور ۾ لکيو ويو. 2001ع کان 2010ع تائين جي وقت، جڏهن NATO فورسز افغانستان ۽ عراق تي حملا پي ڪيا. ان وقت افغانستان جو طالبان سربراھ ملان عمر، القائدہ جو باني اساما بن لادن ۽ عراق جو صدر صدام حسين جيئرا ھئا، ناول ۾ بيان ڪيل منظرن، واقعن ۽ شخصيتن کي ان تناظر ۾ ڏسڻ کپي.
ناول کي 27 سب ٽائٽلز ڏنا ويا آهن ۽ انھن جا عنوان به خوبصورت آهن مثال طور: ھتي جا واسي ڪو به عشق نٿا ڪن، زالن سان گڏ رھڻ خودڪشي برابر آهي، مڇلي جل ڪي راني ھي، ڇوڙو موري ڪلايئي نامارو ڪنڪروا، Sex & the city وغيره وغيره.......
ھن ناول ۾ عماد نالي عاشق مزاج ۽ خوبصورت شخص جو مين ڪردار آهي جنهن جي شادي روميسا نالي خوبصورت عورت سان ٿيل آهي. جنهن مان ھن کي ھڪ ڌي ۽ ھڪ پٽ جو اولاد آهي ۽ روميسا وري پريگننٽ آهي. عماد جنهن کي پاڙيسري سلمان جي زال عتيقا به وڻي ٿي ته ٻي پاڙيسري شعيب جي ڌيءَ فائزا به وڻي ٿي. عماد شادي شدھ ھجڻ باوجود زارا نالي خوبصورت سندس پاڙيسري ڇوڪري سان به پيار ڪري ٿو ۽ ان سان گڏوگڏ ھڪ NGO ۾ ڪم ڪندڙ بيحد دلفريب ڇوڪري رابيعه سان به سندس افيئر آهي. انس نالي کدڙن واري انداز وارو خوبصورت ڇوڪرو ۽ انس جي دوست مونا به عماد جا گھرا دوست ۽ چاھيندڙ آهن. اھي آهن ناول جا خاص ڪردار جن جي چوڌاري ڪھاڻي ڦري ٿي ۽ ليکڪ نھايت يئي ڪاريگري سان انهن ڪردارن ذريعي اسان جي سماجي روين ۽ نفسيات ۽ معاشري جي عڪاسي ڪيئي آهي. وڏي ڪمال سان عماد جي زال ۽ محبوبائن ذريعي زندگي جي خوبصورتين ۽ تلخ تجربن جو اظھار ڪيو ويو آهي. اھڙن فردن ذريعي سماجي سوچ جي اٿل پٿل ڪئي ويئي جيڪو فليٽس ۾ زندگي گذارين ٿا ۽ ھڪٻئي سان ڪھڙو رويو رکن ٿا.
عماد جيڪو زال سان به بيحد پيار ڪري ٿو پر ان ساڳي وقت ھو زارا ۽ رابيعه سان به بيحد عشق ڪري ٿو، ان مان مرد جي بيوفا ۽ خودغرض فطرت کي خوب ظاهر ڪيو ويو آهي. وري زارا ۽ رابيعه عماد کان عمر ۾ به ڪافي ننڍيون آهن ۽ کين خبر آهي ته عماد شادي شدھ آهي، ان باوجود به ھو عماد سان بيحد پيار ڪن ٿيون, انهيَ ذريعي ليکڪ عورت جي نفسيات ۽ عورت جي عورت سان دشمني ۽ ساڙ واري نفسيات کي اجاگر ڪيو آهي.
انسان ٻئي جي جذبن سان ڪيئن کيڏي ٿو ان لاءِ اڪبر، ناول جي ھيرو کان چورائي ٿو ته ”ھر ماڻهو ٻئي ماڻهو جي جذبن سان کيڏي رھيو آهي! ڏينهن رات سڀ ڄڻا ڪوڙ پيا ڳالھائين. ڪورٽن، ڪچھرين ۾، اقتدار جي ايوانن ۾، مارڪيٽن ۾، ھوٽلن ۾، گھرن ۽ گھٽين ۾، اڪثر ماڻهو ڪوڙ جو سھارو وٺي پاڻ کي سچو ثابت پيا ڪن! سڀ رشتا ناتا ھڪٻئي جي اکين ۾ مرچ پيا وجھن ۽ سڀ ماڻهو پنهنجي لاءِ جيڪو بھتر سمجھن ٿا سو ڪن پيا.“
دنيا جي بيحسي ۽ مٿي ذڪر ڪيل وقت ۽ حالتن ۾ ماڻهن جي جذبن ۽ uncertainty کي اڪبر ھن طرح بيان ڪري ٿو، ”دنيا بي پناھي جي برف باري ۾ ٿڙڪي رھي آهي! ...... پناهه ڪٿي به ڪانھي، ڪنهن به جاءِ تي نه! ڪنهن به ملڪ ۽ ڌرتي تي به نه.....! پناهه جو رڳو دلبو آهي؛ ھر ماڻهو جي ھر وک موت طرف کڄي رھي آهي، ماڻهو سڄي عمر بي يقيني جي ڌٻڻ ۾ گذاري ٿو ۽ نيٺ ھڪ ڏينهن پاڻي ۽ گپ سندس قد کان وڏا ٿيو وڃن!...........“
اڪثر شريف سڏائيندڙن جي نفسيات تي لکي ٿو ته ”دنيا ۾ شريف ماڻهو ٿيڻ لاء گھٽ ۾ گھٽ ٽن شادين جي ضرورت پوي ٿي!...... اھا ٻي ڳالهه آهي ته ھر ماڻهو افورڊ ڪري نٿو سگهي! يا ھر ماڻهو کي اھڙا موقعا نٿا ملن. ان ڪري ھر ماڻهو کي شريف سمجهڻ بيوقوفي ٿيندو!.“
زندگي لاءِ لکي ٿو ته ”زندگي کوھ جي نار ۽ لوٽن جيان ماڻهو کي گھمائي ٿي پر اڪثر ان جو ھر لمحو ماڻهو کي خوش رھڻ جا ٻيا ڪئين موقعا مھيا ڪندو ٿو رھي، پوءِ اھو ماڻهو جي مٿان آهي ته ھو انهن لمحن کي ڪيئن ٿو پڪڙي ۽ ان مان ساھس وٺي.“
ماڻهن جا به مختلف قسم آهن ” ڪي ماڻهو اسٽرابيري جھڙا ٿيندا آهن، ڪي وري کجور جھڙا. ڪي ماکي جھڙا ۽ ڪي وري مکڻ جھڙا، ڪي کٽي لسي جھڙا به ٿين؛ ڪي ماڻهو چاڪليٽ جھڙا ٿين پر ڪي ماڻهو ٽوھ جھڙا به ٿيندا آهن زھر....... ڳالھائين ۽ زھر اوڳاڇين......!“
ھن ناول جو ھيرو عماد جڏهن پنهنجي محبوبا زارا جو موت ڏسي ٿو، ان وقت بيوسي جي عالم کي غضب جو چٽيو ويو آهي ۽ وري زخمن تي مرھم رکڻ لاءِ گذرندڙ وقت سان گڏ زارا کي وساري رابيعه سان پيار ڪري ٿو ته انسان جي خودغرضي ۽ فريبي نروار ٿيئي ٿي...
سو ھي ناول انسان جي جذبن ۽ احساسن جي عڪاسي ۽ دنيا جي مخصوص ملڪن ۾ ٿيندڙ دھشتگردي دوران جنم وٺندڙ نفسيات کي ظاهر ڪري ٿو. اھڙي قسم جو ڀرپور ناول اڪبر سومري جھڙو گھڻ پڙھيو ۽ اعليٰ مشاھدو رکندڙ ليکڪ ئي لکي سگهي ٿو. مان کيس خوبصورت ناول تي دلي مبارڪون به ڏيان ٿو ۽ انهن پڙھندڙن کي ھي ناول Suggest ٿو ڪيان ته جيڪي ناول سان چاھ رکن ٿا ۽ ھو نه رڳو ھن کي پنهنجي لائبريري جو سونهن بڻائين پر پڙهي خوب مزو به وٺن.
**