چوڌاري چمڪاٽ
ڏاڍي افسوس سان لکڻو ٿو پوي ته اسان جي پرنٽ ميڊيا کان ويندي اليڪٽرانڪ ميڊيا تي ٻارن لاءِ ڪو به خاطر خواھ ۽ معياري مواد نه شايع ڪيو ٿو وڃي ۽ نه وري نشر ڪيو ٿو وڃي. پر ساڳي وقت سنڌ جا ڪجهه اديب جيڪي ٻاراڻي ادب جي اھميت کي سمجھن ٿا ۽ کين خبر آهي ته ٻارن جي تربيت ۾ ڪتابن جو ڪيڏو وڏو ڪردار آهي، سي مسلسل ٻارڙن لاءِ لکندا رھن ٿا. انهن ۾ نامياري ليکڪ انور ابڙي جو نالو نمايان آهي. وقت به وقت انور جو ٻارن لاء ڪتاب ايندو رھي ٿو. انور جي حساس طبيعت ۽ اندر جو ٻار کانئس سدائين ٻارن لاءِ لکرائيندو رھي ٿو. ھونئن به ٻارن لاءِ لکڻ معنى ايندڙ نسلن لاءِ لکڻ آهي.
تازو پوپٽ پبلشنگ ھائوس خيرپور پاران سندس ٻاراڻين تقريرن ۽ خاڪن تي مشتمل ڪتاب ”چوڌاري چمڪاٽ“ ڇپجي پڌرو ٿيو آهي. ھن ڪتاب ۾ اٺ تقريرون ۽ ٽي خاڪا شامل آهن، جيڪي ليکڪ سنڌ مدرسي جي شاگردن کي مختلف موقعن تي لکي ڏنا ھئا. ھن خوبصورت ڪتاب جي بئڪ ٽائٽل تي ليکڪ بابت ناميارو اديب ۽ استاد مختيار سمون لکي ٿو ته ” انور ابڙو ھڪ روايتي ليکڪ نه، پر سنجيده اديب ۽ انسان آهي. جيڪو خاص طور ٻارن جي اندر ۾ پنهنجي لکڻين ذريعي پنهنجي ڌرتي جي شاندار تاريخ ۽ ورثي سان محبت، والدين جي اميدن تي پورو لھڻ، پڙهي ڪامل ٿي قوم، ملڪ ۽ بنا فرق جي دکي انسانيت جي خدمت ڪرڻ جو جذبو پئدا ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو رھي ٿو.“ ھن ڪتاب ڇپائڻ جي بنيادي مقصد بابت ليکڪ پاڻ لکي ٿو ته ”مون ھي تقريرون ۽ خاڪا اھو سوچي به ٻارن کي لکي ڏنا ھئا، جيئن ڪو ڊرامي جو اسڪرپٽ لکندو آهي ۽ اداڪار ان تي پرفارم ڪندا آهن يا ڪو شاعر شاعري ڪندو آهي ۽ فنڪار اھا ڳائيندا آهن. ان طرح ھي تقريرون ۽ خاڪا شايع ڪرائڻ جو بنيادي مقصد به اھو يئي آهي ته جيئن سنڌ جا شاگرد تقرير جي فن ۽ خاڪن جي ويجهو اچن، انهن کي سمجھن ۽ انهن مان ڪو اتساھ، ڪو سبق حاصل ڪري پنهنجي پنهنجي اسڪول ۾اھڙيون تقريبون منعقد ڪن ته جيئن ھن قسم جون صحتمند سرگرميون سنڌ جي، خاص طور تعليمي ادارن ۾ عروج ماڻين. ڇاڪاڻ جو نصابي سرگرمين سان گڏ ھھڙين ھم نصابي سرگرمين ۾ حصو وٺڻ سان به ٻارن جي وڏي تعليم ۽ تربيت ٿيئي ٿي.“ انور ابڙي جي ٻارن لاءِ لکيل ھن تقريرن ۽ خاڪن ۾ اسان جي تاريخ، قومي ڪردارن ۽ معاشرتي حالتن جو ذڪر نظر اچي ٿو. ھي ڪي عام تقريرون ناھن پر ھنن ذريعي ٻارن جي تربيت ٿئي ٿي. ھي عام لفاظي سان ڀرپور تقريرون ناھن پر ھنن تقريرن ۾ تمام ڪارائتا ۽ مقصد ڀريا سبق سمايل آهن. سندس لکيل تقريرن ۾ ٻارن کي اھو درس ڏنو ٿو وڃي ته پڙهي لکي غريبن جا ڀرجھلا ٿيو ۽ انسان دوست بڻجو. فرض شناس ۽ محنتي انسان بڻجو. ھن ڪتاب جو مھاڳ ناليواري شاعر ۽ ٻاراڻي ادب جي به وڏي نالي ادل سومري جو لکيل آهي. مھاڳ ۾ ادل سومرو لکي ٿو ته ”انور ابڙي جا اھي شاعراڻا احساس، اداري جي اھميت کي اجاگر ڪن ٿا. ڪتاب ۾ شامل خاڪن جو موضوع به ٻارن جي تعليم ۽ تربيت آهي.“ ھن ڪتاب ۾ ھڪ خاڪو ”سبق اوندهه“ جي نالي سان به شايع ٿيل آهي جنهن ۾ سنڌ جي خاص طور تي ٻھراڙين جي اڄوڪي تعليمي صورتحال تي تنقيد ڪئي وئي آهي جيڪا حقيقت جي عڪاسي ڪري ٿي ته اسان تعليمي حوالي سان ڪيترو پوئتي آھيون. منهنجي خيال ۾ ھن ڪتاب ۾ اڃا ڪجهه وڌيڪ خاڪا ۽ تقريرون شامل ڪيون وڃن ھا ته بھتر ھو جيڪي مختلف شخصيتن يا ڏينهن جي حوالي سان ھجن ھا. ان باوجود به ھي ڪتاب ٻارڙن ۽ استادن لاءِ تمام بھترين ڪتاب آهي. جيڪو کين مختلف تقريرون ۽ خاڪا تيار ڪرڻ ۾ مدد ڪندو. ان ڪري اھو ضروري آهي ته ھي ڪتاب سنڌ جي ھر اسڪول ۾ ٻارن جي ھٿن تائين پھچي.
**