سنڌ جي ڏاھپ کان انٽرويو
ھن ڪتاب ۾ ٽوٽل 26 انٽرويوز شامل آھن جن جي شروعات سائين جي ايم سيد جي انٽرويو سان ٿئي ٿي. ھن ڪتاب ۾ جتي پليجي صاحب، شيخ اياز، امر جليل، سوڀي گيانچنداڻي جا انٽرويو آھن، اتي عبدالقادر جوڻيجي، شمشيرالحيدري ۽ مھتاب اڪبر راشدي جا انٽرويو به آھن. انٽرويو ته سڀ ڪمال جا آھن پر مون کي عبدلواحد آريسر، سراج، علي احمد بروھي، ڊاڪٽر اياز قادري، ايم ايڇ پنھور، شيخ عزيز، انيتا غلام علي، نجم عباسي، آغا سليم ۽ علي بابا جا انٽرويو بيحد وڻيا.
ھي ڪتاب جو ٻيو ايڊيشن آھي، جيڪو پيڪاڪ پبلشر پاران شايع ڪيو ويو آٓهي، جنھن جو مھاڳ شيخ عزيز صاحب لکيو آهي ۽ پھرئين ايڊيشن جو مھاڳ علي احمد بروھي صاحب لکيو ھو، جيڪو پڻ ھن ڪتاب جو حصو آهي.
ھن ڪتاب ۾ شامل ھر انٽرويو ۾ انٽرويو وٺندڙن سوالن جي چونڊ ايڏي ڀرپور نموني سان ڪئي آھي جو ان ۾ سياست، تاريخ، ادب، ادارا، تعليم، زراعت، آرٽ ۽ فن سميت ڪافي موضوع بحث ھيٺ اچن ٿا ۽ انٽرويو ڏيندڙ انهن سوالن جا پرمعز جواب به ڏين ٿا
انھن سڀني انٽرويوز ۾ تقريبن سنڌ جي ڏاھپ اھو اعتراف ڪندي رھي ته سنڌ جي سياست تباهه آھي، سنڌ جي تعليم تباهه آھي، سنڌي ادب عالمي معيار جو ناھي، سنڌي ٻولي جو بااختيار ادارو تباهه آھي، سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن تباهه آھي، ثقافت کاتو تباهه آھي، سنڌي ادبي بورڊ تباهه آھي، سنڌيالاجي تباهه آھي، سنڌ يونيورسٽي تباهه آھي، صحت تباھ آھي، ٻولي خطري ۾ آھي، زراعت تباھ آھي، پاڻي جي صورتحال تباهه آھي، سنڌ ھن وقت سياسي، ادبي، علمي، عملي ۽ فڪري بحران مان گذري رھي آھي وغيره وغيره........ سوچيان ٿو ته ڇا ھر تباهي ۽ بُرائي جو ٺيڪو سنڌ کنيو آ ڇا؟؟!!
ھي انٽرويو لڳ ڀڳ 30 سال اڳي جا ورتل آھن، اُن وقت به ھي سڀ تباھيون ھيون ۽ اڄ به ڏسون ٿا ته اسان جي حالت ساڳي يا ويتر تباهي طرف آھي. آخر اھو سڀ ڇو آھي؟؟ اِھو ھڪ وڏو سوال آهي جنهن تي سماجي سائنسدانن کي تحقيق ڪرڻ جي ضرورت آهي.
ھنن انٽرويوز پڙهڻ سان اھو بہ محسوس ڪري سگھجي ٿو ته سنڌ جي ڏاھپ ڪنهن ھڪ نقطي تي به پاڻ ۾ متفق ناھي. جيڪو عملي طور اسان ڏسون پيا ته اسان ڪنهن به پارٽي يا تحريڪ ۾ پنج ڏينهن گڏ ھلي پوءِ وري ڌڙن ۾ ورھائجي ٿا وڃون.... اھو به ھڪ اھم ۽ سوچڻ جھڙو سوال آهي.
ھنن انٽرويوز جا سال به ڏنل آھن ته ھي انٽرويو ڪھڙي سال ۾ ورتل آھن پر پوءِ به ڪجهه انٽرويوز ۾ سال ناھي ڏنل ته ھي انٽرويو ڪڏهن ورتا ويا. سو ان ڳالهه جو خيال رکجي ھا ته بھتر ھو.
ھن ڪتاب ۾ موجود ڪجهه انٽرويو ته ھمسفر گاڏھي اڪيلي ورتا آھن پر گھڻن انٽرويوز ۾ ساڻس ٻيا دوست به گڏ آھن. ان ڪري بھتر ائين ٿئي ھا جو سوال جي جڳهه تي ان سوال ڪندڙ جو نالو ڏجي ھا ته اِھا خبر پوي ھا ته ڪھڙو سوال ڪنهن ڪيو آهي. انهن سوالن مان سوال پڇندڙ جي فڪر ۽ سوچ جي خبر پوي ھا. جڏهن ته ڪتاب ۾ رڳو سوال لکيا آھي ۽ سوال ڪندڙ جو نالو ناھي.
ھن ڪتاب ۾ ھي به ڏاڍي سٺي ڳالهه آهي جو ھر انٽرويو کان پھرين ليکڪ پاران ان شخصيت جو پروفائل به جامع انداز ۾ ڏنل آھي. جيڪا پڙھندڙن جي دلچسپي کي ويتر وڌائي ٿي.
ڪتاب ۾ سنڌ جي ڏاھپ ۾ مردن سان گڏ عورتن کي به جڳهه ڏني وئي جنهن جون ھو حقدار آھن. اھو به ڪتاب جي سونھن ۾ اضافي آھي.
ھي ڪتاب نون صحافين ۽ انٽرويو وٺندڙ نوجوانن لاءِ گائيڊ طور استعمال ٿي سگھي ٿو ۽ ان کانسواءِ سياست ۽ تاريخ سان دلچسپي رکندڙ دوستن لاءِ به نھايت اھميت وارو آھي. ھمسفر صاحب تي ھن محنت تي مبارڪون ۽ جس ھجي.
**