ننڍڙو چنڊ_ ھڪ پيارو ناول
ٻارن لاءِ لکڻ واري روايت کي برقرار رکندي انور ابڙي ٻارن لاءِ ”ننڍڙو چنڊ“ نالي ناول لکيو آهي جيڪو ڪويتا پبليڪيشن حيدرآباد پاران تازو شايع ڪيو ويو آهي. ھي ناول انور جي اڳ لکيل ناول ’ڀڳل رانديڪو‘ وانگر ٻارن توڙي وڏن لاءِ آهي پر ھن ناول جو اھم ڪردار ھڪ ٻارڙو آهي.
منهنجي خيال ۾ ھي رڳو ھڪ ناول ناهي پر ھي ھڪ پياري ٻار جي ٻالڪپڻ جي ڪھاڻي به آهي ته سندس آتم ڪٿا جو حصو به آهي. ھي ناول سان گڏوگڏ ھڪ ٻار جو سفرنامو به آهي ته ڪيئن ھو سھڻي سنڌ جا تاريخي ماڳ مڪان گھمي ٿو ۽ پوءِ پنهنجي والد ۽ امڙ کان ڪيڏا نه معصوم، پيارا ۽ لاجواب ڪندڙ سوال پڇي ٿو.
ھن ناول جو اھم ڪردار ”عنيق“ نالي ھڪ ڇھن سالن جو ٻارڙو آهي ۽ سرمد ۽ ڪونج نالي ڪردار سندس ابو ۽ امڙ آهن. جن سان ھو انگل آرا ڪري ٿو، معصوم سوال به ڪري ٿو ۽ معصوم حجتون به ڪري ٿو. عنيق، محترم انور ابڙي جو ننڍڙو آهي, جنهن جي ڪھاڻي لکي انور ھڪ عظيم، پيار ۽ پاٻوھ ڪندڙ والد وارو احساس ڏيارو آهي.
ھن ناول ۾ ھڪ ٻار جي ڄمڻ کان وٺي ان جي اسڪول وڃڻ ۽ اسڪول جي شروعاتي ڏينهن ۾ ساڻس ٿيندڙ واقعن ۽ سندس معصوم ادائن جي ڪھاڻي کي چٽيو ويو آهي. ھي ناول پڙهڻ سان اھو احساس ته ليکڪ کي ٻارن ۽ انهن جي سھڻي ۽ بھتر تربيت جو ڪيڏو نه اونو آهي.
جيئن ته عنيق جو والد ڳوٺاڻي ماحول ۾ پيدا ٿي نوجوان ٿيو آهي ته ھن کي اھو احساس شدت سان آهي ته سندس اولاد شھر ۾ رھي ڪري ڳوٺاڻي زندگي وساري نه ويھن. پنهنجي ڳوٺن ۽ سنڌ جي تاريخي ماڳن مڪانن سان پنهنجي ناتي کي مضبوط رکن. ان ڪري عنيق جو والد سرمد ۽ امڙ ڪونج، عنيق کي مھين جي دڙي کان وٺي ڪارونجھر جبل تائين گھمائين ۽ ھن کي سنڌ جي قديم ورثي بابت ڄاڻ ڏين ٿا. کيس منڇر ۽ ڪينجھر جو سير ڪرائي سنڌ جي ڍنڍن بابت ٻڌائين ٿا. مڪلي ۽ بادشاھي مسجد گھمائين ٿا.
ڀٽائي سائين جي روضي تي حاضري ڀري سنڌ جي حقيقي ۽ شعوري رھبر بابت ٻڌائين ٿا. کيس ڳوٺ جون ٻنيون ٻارا گھمائين ٿا ته جيئن سندس فطرت سان پيار اڃا به وڌي. ڳوٺ ۾ موجود جانور ڏسين ٿا ۽ انهن بابت ٻڌائين ٿا ته جييئن ھو جانورن سان پيار ڪري ۽ انهن جو خيال رکي.
عنيق کي ڳوٺ ۾ پنهنجي ڏاڏي ۽ ڏاڏي امان، پڦين، چاچين، چاچن، سئوٽن سان به ملائجي ٿو ته جيئن ننڍپڻ کان کيس رشتن جو احساس ھجي. انهن لاءِ عزت ۽ پيار ھجي.
اسڪول ۾ به عنيق جي پنهنجي استاد سان اٽيجمينٽ کي ڏسيو ويو آهي ته ڪيئن ھڪ ٻار کي جڏهن اسڪول ۾ پيار ملي ٿو ته ھو ڪيئن نه محنت ڪري پڙهي ٿو.
عنيق پنهنجي بابا سان رات جو تارن ڀري آسمان ڏينهن جڏهن سمھي ٿو ته ان کان ڪھاڻيون ٻڌڻ جي فرمائش ڪري ٿو ۽ سندس والد اھو حڪم سمجهي کيس ڪھاڻيون ٻڌايئي ٿو.
عنيق ڪڏهن ڪڏهن اسڪول وڃڻ جي ناهي ڪندو ته سرمد ڪونج کي چوندو آهي ته خير آ ھن تي سختي نه ڪيو پاڻ خوشي سان ويندو. ان ذريعي پڙھندڙن کي اھو پيغام ڏنو ويو آهي ته ڪڏهن به ٻارن تي سختي نه ڪيو پر ھن تي شفقت جو ھٿ رکو ۽ پيار ڏيو.
ھن ناول ۾ ٻارن ۾ جانورن ۽ پکين لاءِ پيار جو جذبو پيدا ڪرڻ جو به سبق ڏنو ويو آهي ته عنيق سرمد کي چوي ٿو ته مون کي طوطا وٺي ڏي ته پڃري به بند ڪيان. سرمد عنيق جي ڳالهه مڃي ٿو ته جييئن ھو ناراض نه ٿئي ۽ طوطا وٺي ڏيڻ کانپوءِ کيس سمجھائي ٿو ته پٽ پکي آزاد سٺا لڳندا آهن ۽ پنڃري ۾ بند سٺا نٿا لڳن. تڏهن سرمد عنيق کي چوي ٿو ته تون پنهنجي ھٿن سان ھنن کي آزاد ڪر ۽ اڏار ته ھي خوش ٿيندا ۽ پوءِ عنيق ائين يئي ڪري ٿو ۽ خوش ٿئي ٿو.
سرمد چاهي ٿو عنيق دنيا جون وڌ ۾ وڌ ٻوليون سکي پر اتي ھو کيس پنهنجي سنڌي ٻولي جي اھميت بابت به ٻڌائي ٿو ۽ سنڌي ثقافت سان به روشناس ڪرائي ٿو. ان ذريعي دنيا جي سڀني ٻولين لاءِ احترام سان گڏوگڏ پنهنجي ٻولي سان پيار جو به احساس ڏياريو ويو آهي جيڪو خاص طور تي اڄ جي ٻارن لاءِ تمام ضروري آهي.
ھن ناول جي ھر ھڪ سٽ ۽ لفظ مان ھڪ والد جو پنهنجي پٽ لاءِ پيار نظر اچي ٿو ۽ اھو سبق به ملي ٿو ته ھر ٻار اھم آهي ۽ بھتر تعليم، تربيت، پيار ۽ عزت ان جو حق آهي.
ھن ناول جي ھي ڳالهه به منفرد آهي ته ان ۾ ٻار ۽ مختلف منظرن جون تصويرون السٽريشنس جي شڪل ۾ ڏنيون ويون آهن جيڪي ھن کي بيحد سھڻو بڻائين ٿيون. سو ناول سان شوق رکندڙ دوستن لاءِ ھي ھڪ سھڻو تحفو آهي.
ھن سھڻي ناول جو مھاڳ نامياري ليکڪ الطاف شيخ لکيو آهي ۽ ڪتاب جو بيڪ ٽائٽل محمد علي پٺاڻ جو لکيل آهي. ناول بابت نامياري ليکڪ رئوف نظاماڻي جو رايو به شامل ڪيو آهي.
**