سامين سمر سُور
سو محمد علي صاحب جو ھي ڪتاب اھي سموريون يادون تازيون ڪري ويو آهي. ھن ڊرامي ذريعي ليکڪ وڏي ڪاريگري سان اسان جي سماج جي ڪيترن يئي پاسن کي ڇُھڻ جي ڪوشش ڪئي آٓهي. جنهن ۾ غربت، لالچ، بيروزگاري، ناانصافي، رشوت، وڏيرا شاھي، جھالت جھڙن مرضن کي ظاهر ڪرڻ جي ڪوشش ڪيئي آهي. وڏي ڳالهه ته ڊرامي جي پڇاڙي وري به سچ جي فتح سان ٿئي ٿي.
ھن ڊرامي جا اھم ڪردار رمو جوڳي ۽ ليمون فقير آهن. جڏهن ته ھن ڊرامي جا ٻيا ڪردار نوري (ليمي فقير جي زال)، کاتو (رمو جوڳي جي زال)، سجني (رمو جوڳي جي ماءُ)، ٻه ٻار (رمو جوڳي جا)، وڏيرو امام بخش، ڪمدار نورل، سردار جوڳي، پوليس جمعدار، ٻه سپاهي ۽ ڪجهه ماڻهو آهن.
ھي ڊرامو پنجن قسطن تي مشتمل آهي، جنهن ۾ اھو ڏسيو ويو آهي ته ھڪ جوڳي جنهن جي گذرسفر جو واحد ذريعو ھڪ نانگ آهي. سو ھڪ موالي چوري ڪري ٿو وڃي ۽ اھو نانگ چوري ٿيڻ سان جوڳي بيچين ۽ بيروزگار ٿي ٿو پوي. اھو نانگ وري ھڪ موالي ٿو چوري ڪري جيڪو پڻ بيروزگار آهي ۽ کيس نشي خريد ڪرڻ جا جڏهن ڪٿان پيئسا نٿا ملن ته ھو پئسن جي لالچ ۾ جوڳي جو نانگ چوري ڪري ٿو جيڪو پوءِ سندس مٿي جو سور بڻجي پوي ٿو. موالي جي زال موالي کي سمجهائيندي رھي ٿي ته چوري ڪيل نانگ واپس ڪر پر ھو پنهنجي زال جي ڳالهه نٿو مڃي. جيئن اسان جي سماج ۾ روايتي طور تي ٿيندو آهي ته عورت ڪيڏي به سٺي ڳالهه ڪري پر ان جي ناهي ٻڌڻي. سو موالي به ائين ڪري ٿو.
چوري واپس ڪرائڻ لاءِ جوڳي جڏهن وڏيري وٽ ٿو وڃي ته وڏيرو روايتي فيصلو ڪندي موالي کي بيقصور قرار ٿو ڏي ۽ جوڳي کي انصاف نٿو ملي. پوليس به کيس تڏهن انصاف ڏياري ٿي جڏهن ھو ان کي رشوت ڏي ٿو.
ھن ڊرامي جي ھڪ نرالي ڳالهه اھا به آهي ته ھن ۾ جوڳي انهن جي پنهنجي ٻولي ۾ ھڪٻئي سان مخاطب ٿين ٿا. جيڪا ٻولي پڙھندڙ کي ڪافي مزو ڏي ٿي. ڊرامو پڙھندي توهان کي ايئين محسوس ٿيندو ته ڄڻ توهان ڊرامو سامهون ڏسي رھيا آھيو. جيئن ته ھي ھڪ پنجن ڏينهن جي مني ڊراما سيريل آهي جيڪا اڃا ٽيليڪاسٽ ناهي ٿيل پر ھي ڪتاب ڇپجڻ کانپوءِ يقينن ڪو پروڊيوسر ھن کي ٽيليڪاسٽ ڪندو.
اسان وٽ ڊرامن کي ڪتابي صورت ۾ آڻڻ جي روايت تمام گھٽ آهي. پر اتي اھو سوال به جنم وٺي ٿو ته اڄڪلهه اسان وٽ ڊرامو رڳو ڌاڙيلن جي ويڙهه، ڪاروڪاري ۽ سس ننھن جي جھيڙي تائين محدود ٿي ويو. ته اھو ڊرامو ڪتابي صورت ۾ آڻڻ جھڙو يئي ناهي ۽ ٻيو ته اڄ جا اڪثر ڊراما لکندڙ ڪي اديب يا ليکڪ ناھن جو اھڙا ڊراما لکن. اتي محمد علي پٺاڻ جھڙا ليکڪ وري به ھن قسم جي شاندار ڪوشش ڪري سنڌي ڊرامي کي نواڻ بخشين ٿا.
ڪجهه سال اڳ طارق عالم ابڙي صاحب جي به يادگار ڊرامن کي چنڊ رھين ٿو دور جي نالي سان ڪتابي شڪل ڏيئي شايع ڪرايو ويو آهي جيڪا ھڪ بھترين ڪوشش آهي. ان سان ڊرامي سان چاھ رکندڙ ماڻهن کي سٺو مواد ملي ٿو وڃي ۽ اھي ڊراما تاريخ جو حصو ٿي ٿا وڃن. جن جا ڪردار اسان جي سماج ۾ ئي موجود آهن. سو محمد علي پٺاڻ به ان نرالي ڪم کي اڳتي وڌايو آهي.
**