ڌڻيءَ جي ساراهه
اُن ٻاجهاري جو شڪرانو ٿو ڪريان، جنهن مون کي پڻ اُن ماڻهن ۾ اُپائي، ڪيولرام سلامت راءِ آڏواڻي نالو رکي، حيدرآباد سنڌ ۾ رهاڪو فرمايو.
تنهن اُپائڻهار جي دِڳي/ مھربانيءَ سان ڪي ڏهاڙا مير صاحبن جي راڄ جا، ۽ گهڻا ڏهاڙا سرڪار جهانمدار انگريز صاحب بهادر جي سلطنت جا، ايمان ۽ مانَ سان نوڪري ڪري، تاريخ ۱۶ فيبروري ۱۸۶۴ع کان وٺي سو (۱۰۰) رپين مهيني پينشن ۾ آيو آهيان.
هڪڙيءَ مهل، هڪڙي سردار سنڌي پهاڪن ٻڌڻ جي دل رکي، تڏهن سؤ (۱۰۰) ٻه سؤ (۲۰۰) پهاڪا لکائي پهچايامانس. پر ويچار ڪيم، جو پهاڪن ۾ گهڻو ڪري ملڪ جا اصطلاحي اکر آيا آهن، جن مان ڪي اکر سنڌ جي سڀن ماڻهن کي پڻ سمجهڻ ۾ نه اچن، جن جي ٻولي ماءُ پيٽان آهي، تڏهين ٻين ملڪن جي ماڻهن کي جي پوءِ ٻولي ٿا سکن، سمجهاڻيءَ جي گهرج ڇو نه ٿيندي؟ تنهن خيال تي هن ريت جي ڪتاب جي رٿ ڪيم.
اڳي گهڻن سياڻن سنڌي ٻوليءَ ۾ ڪتاب جوڙيا آهن، پر اُهي عمر جا جوان، ۽ عقل جا تکا، سي وڏن ڪاريگرن وانگي آهن! جهڙا وينجهر، جي موتي ونڌن، يا خاتو-بند، جي ڪاٺ ۽ عاج جا اُچا اُچا ڪم ڪن، يا جَڙيا جي سون ۾ جواهر جي جڙت جوڙن، يا نقاش جي چڱيون صُورتون جوڙن، تن آڏو آءٌ هڪڙو پوڙهو، اياڻو ڌوڙ-ڌوئي جهڙو سادي ڪم وارو آهيان. هن ريت، جو ڌوڙ-ڌوئي جو ڪم هي آهي، جو سونارن جي هٽن جو يا گهٽين جو ٻُهر گڏ ڪري، ڌوئي، منجهانئس مال ڪڍي. تن وانگي مون پڻ گهڻن جا چيل سادا پهاڪا گڏ ڪري، پورهئي سان منجهائن مطلب ڪڍيو آهي. مگر پڙهندڙن جي مهربانيءَ ۾ هيءَ اُميد ٿو رکان، جو جيڪو منجهس ڀولو رولو ڏسن، تنهن جي ڏڏائيءَ (ڪچائيءَ) ڏي نه نهاري، پنهنجو لائق سڃاڻي، اُن ڀل چڪ کي سنواري ڇڏين.
پهريائين ڀانيم، جو هڪڙي هڪڙي ذڪر بابت ڌار ڌار باب ڪري لکان؛ پر پهاڪا گهڻن ذڪرن بابت آهن، اِن طرح جيڪر گهڻا باب ٿي پون. ڪي ته پهاڪا اهڙا آهن، جو جيڪر هڪڙي پهاڪي لاءِ ڌار/ نِجو باب ڪرڻو پوي. تنهن ڪري سنڌي الف بي جي تختيءَ تي نظر رکي، هڪ ٻئي پٺيان هڪڙي هڪڙي منڍ واري اکر جا پهاڪا لکان ٿو.
ڪن پهاڪن جي معنيٰ ۾ ڳالهه جي پورائيءَ لاءِ ٻين ٻولين جون شاهديون آيون آهن. تنھن ڪري ڊنس ته متان صاحبن، سنڌيءَ جي پيار وارن کي، نه وڻن. يا ٻين ٻولين جو محاورو نه هجين، تنهن ڪري اُن کي پڻ اُتي جو اُتي سنڌي ٻوليءَ ۾ ترجمو ڪري ڇڏيو اٿم.
ڪيولرام سلامتراءِ آڏواڻي