لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

پھاڪا: ڪلام جا ڏيئا

ڪتاب ”پهاڪا : ڪلام جا ڏيئا“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي پهاڪن جو ڪتاب نور الدين سرڪي جو لکيل آهي جيڪو نئين سنڌي اڪيڊمي، ڪراچي پاران ڇپايو ويو.
Title Cover of book پھاڪا: ڪلام جا ڏيئا

الف

زندگيءَ جا ڏھ ڏهاڪا
ڏھ- ڪا ئي ڪانهي ڪَھَ.
ويھ- تَڪي پرائي ڌيءَ.
ٽيھ- نه لڄ نه ليِھ.
چاليھ- عقلُ وَهي پيو ٿالهيءَ.
پنجاھ- کڻي گهرا ساھ.
سٺ- کِلي کنيائين لٺ.
ستر- پَئِي ايمان ۾ ڪتر.
اسي- مَت کسي.
نوي- ڪانوَ جئن پيو لنوي.
سؤ- نه سڄڻ کي آسرو، نه دشمن کي ڀؤُ.

آپڻي گهوٽ ته نشا ٿيوئي.
ابي چاڙهي اَدي چاڙهي، مون نه چاڙهي ڪنهن نه چاڙهي.
اُڀرندي سج کي سڀ جو سلام.
اُڀ ۾ ٿُڪ اڇلائي، سو منهن ۾ پائي.
اُتم کيتي وڌند واپار، نيچ نوڪري پنڻ بيڪار.
اُتر جو ڍڳو، لاڙ جو ماڻهو.
اتراڻ اُتريو، اڌ سيارو ڪُتريو.
اُٿ به ناڻو، ويھ به ناڻو، ناڻي بنا نَر ويڳاڻو.
اٽو کاڌو ڪوئي، مار پئي گابي.
اٽو، چي: گهوٻاٽو.
اُٺ ڪراڙو ته به ٻه ڪنواٽ لهي.
اُٺ تڏهن ئي ٿي رڙيا، جڏهن ٻورا ٿي سبيا.
اٺينءَ پيڙهيءَ اُٺ، ماڪوڙو ماسات.
اُٺ جي لاهيءَ کي به لعنت ته چاڙهيءَ کي به لعنت.
اُٺ چري ٻٽيھ، ٻڪر چري ڇٽيھ.
اُٺ ته اُٺ پر جَت به اُٺ.
اُٺ پوڙهو ٿيو ته به مُٽڻ نه سکيو.
اُٺ پنهنجي مُٽ تان تِرڪي.
اُٺ جي وات ۾ لوڻ وجھ ته به رڙي، ڳڙ وجھ ته به رڙي.
اُٺ کي لاڻو، گهوڙي کي داڻو، مرد کي ناڻو، محبوب کي ماڻو.
اُٺڙيءَ جي پڪڙ ۽ عورت جي مڪر کان خدا بچائي.
اُٺ تان وڃڻي لٿي، ته به چڱي.
اجائي گوڙ مان، نه هڙ نه حاصل.
اڄ جو ڪم سڀاڻي تي نه رکجي.
اڃا ٻج کوٽي ڪانهي.
اڃا اوڌر جي ماءُ نه مُئي آهي.
اڃا ڄائي نه آهي، چي: نانيءَ جي مهانڊين.
اچيس نچڻ نه، گاريون ڏي دهل کي.
اڇي پڳ مَ پس، اندر مڙئي اِڳڙيون.
اڇي ڏاڙهي اٽو خراب.
اڇا لٽا کيسا خالي، ماڻهن ليکي ملڪ جو والي.
اڇا وار، موت جا قاصد.
اڇا وار، عزت ۽ اعتبار.
ابو مئو ادي ڄائي، اسين اوتري جا اوترا.
اَدلي جو بدلو.
اڍائي گهرن جو خير.
اُڏر ڙي ڪونج، اسين به اينداسين.
آزمائي کي آزمائي، سو ڌوڙ منهن ۾ پائي.
اسي؛ مت کسي.
آسمان مان ڪريو، کجيءَ ۾ اٽڪيو.
استاد آھي روحاني پيءُ.
استاد جي مار، ٻار جي سنوار.
افعال پنهنجا بڇڙا، الزام هڻي ابليس تي.
اڪيلو ماڻهو نه کلندي سونهي نه روئندي.
اڪ جي ماکي ناهي جو لاهي وٺبي.
اکر نه کَٽي، مڪر کَٽي.
اک لڀي ڪا نه، چپڙ خان چنڊ ڏٺو.
اکين کان انڌي، نالو نور بيبي.
اکيون اکين جهڙيون، نه ديد نه شناس.
اکيون اکين جهڙيون، ديد لڀيس ئي ڪا نه.
اک جي پڪائي سکين، ته ڪاري عينڪ پاءِ.
اکين لونگ لڳا، جافر ويا وسري.
اکيون آهن ڏسڻ لاءِ.
اگھ ڪنهن وڌو؟ چي: جنهن جي نه سَرِي.
اگهي امير کان سَگهو غريب سٺو.
اڳياڙي ان جي سَرهي جنهن جي پڇاڙي سرهي.
اڳيان کوھ، پٺيان کڏ.
اڳيان ويا وسري، پويان لڳا مصري.
الله ڏي، بندو سهي.
الله جي نالي جي ماني؛ سَڙي يا سُڪي.
الله ڏي ٿو، پر کنگهائي.
(آلا) نور، مٿي جا سور.
الله به سڃاڻي سِڱ ڏيندو.
اميد تي دنيا قائم آهي.
امير جو هر ڪو سالو، غريب جو ڀيڻيوو به ڪو نه.
امانت زمين به ڪا نه ڳهي.
ان نه مهانگو، پرين نه ڪوڙا.
انبن جون سڪون، انبڙين مان نه لهن.
انڌو مڱڻهار، اڻ ڏٺا ڪري آر.
انڌو هاٿي، لشڪر جو زيان.
انڌي جي ڪنوار، ڪنهن لاءِ ڪري سينگار.
انڌو ۽ اڻ سونهون، ٻئي هڪ آچار.
انڌير نگري چرٻٽ راجا، ٽڪي سير ڀاڄي ٽڪي سير کاڄا.
اَن جو منهن جنڊ ڏي.
ان پِلي ذات ڀلي.
انڌي جهڙي پيڪي تهڙي ساهرين.
انڌي ڀونڊي ۾ خوش.
انڌن ملتان لڌو.
انڌي وٺجي، ٽُنڊي وٺجي پر ننڍي وٺجي.
انڌي هنگي ڏھ سيڙائي.
انسان ويچارو ماڙهوءَ جي آچار.
آرس، اوٻاسي ۽ ننڊ، ٽيئي موت جون ڀينر.
اندر ڪارو ڪانءُ، ٻاهر ٻولي هنج جي.
انڌن آندو، ٻلن چٽيو.
انڌو ورهائي ريوڙيون سڀ پنهنجن کي.
اندر ڪاري کان، ٻاهر ڪارو سٺو.
انڌو گهر هڪڙي اک، هن کي ٻئي ملي ويون.
انڌن جي ملڪ ۾ ڪاڻو راجا.
انڌو ڇوڪر، لائو ڏوڪڙ، هڻ مهنت جي منهن ۾.
انڌي ۽ جنڊ، واري ۽ پنڌ.
انڌي ۽ جنڊ، ٻئي ٻُڪيون تنور ۾.
انسان نه سردي ۾ سرهو، نه گرميءَ ۾ خوش.
اَن آهي ته ايمان آهي.
اِنسان جو پيٽُ قبر ئي ڀريندي.
ان پهريان، افعال پوءِ.
انڌي اڳيان روئڻ، اکين جو زيان.
اندر اڇو نه ڪري، ڌوئي ٿو ڌاڳا.
اندر ٻڏ ٻهون، ٻاهر آتڻ ان جو.
اڻندو اها ئي، جيڪا ڪوريءَ جي من ۾ هوندي.
اوڻٽيھ راتيون چور جون، ٽيهين ڀاڳئي جي.
آڻ مڃي، جهڳڙو ٽٽو.
اڻ هيريا نه هير، هِرني، ڀڃُ نه هير هيرين جي، متان وڙهني.
اول پيٽ پنجوءَ جو، ٻار ٻچا سڀ پوءِ.
اوڀر وڃو اولھ وڃو، گهر سڀ کان چڱو.
اوڌر محبت جي قئنچي آهي.
اويلو مهمان، پٽائي پاڻ.
اول طعام، پوءِ ڪلام.
اول خويش، پوءِ درويش.
اهي تُنيا ئي مري ويا، جيڪي گَهٽا ڏيندا هئا.
اُهي ئي لاٽون، اُهي ئي چُگھ.
آھ غريبان، قھر خدائي.
اُهوڪِي ڪجي جو اوکيءَ ويل ڪم اچي.
اُهو سون ئي گهوريو جيڪو ڪَن ڇني.
اهوڪي ڪجي جي مينهن وسندي ڪم اچي.
اُها ئي زبان ڇانوَ ۾ وهاري، اُها ئي اُس ۾.
اها ڪڪڙ ئي مري ويئي، جا سونا آنا ڏيندي هئي.
اهڙو ڪُڇي، جهڙي ڀت.
اُهو وڻ ئي ڪونهي، جيڪو واءَ نه لوڏيو هجي.
آئي ٽاندو کڻڻ، ٿي ويٺي بورچياڻي.
آهي ته عيد، نه ته روزو.
آيا مير، ڀڳا پير.
ايمڻان مُٽيو سو تيل ٿي پيو!
اياڻو ڪري، سياڻو سِکي.
اگهي ته پاءُ، نه ته مڻن کي موٽ آ.
اڳيان چَڪُ، پٺيان ڌَڪُ.
اَگَھَ کٽيو کائجي، وَٽَ کٽيو نه کائجي.
اڱرن پيٺي هٿ ڪارا.
آئي کي آڌر، وئي کي جيءُ.
اڀ ڦاٽي کي به، ڪڏهن اڳڙي پئي آهي؟
اٺ پٺيان گهنڊڻي.
اديءَ کي جَن نه ڪَن، ادو عشق ۾ انڌو.
آئي ته روزي، ٽري ته بلا.
اها ئي انڌي، اهو ئي جنڊ.
اِهي ڏينهن، اهي شينهن.
انڌا ٿا رليون سبن، سو مهمان ٿا اوڍين.