4
سج جي اڀرڻ کان به گهڻو اڳ ڪو هٿ ڄام دُرڪ جي ڪلهي کي ڇُهي ٿو ۽ هن کي جاڳائڻ جي ڪوشش ڪري ٿو، هن پاسو ورائي ڪجهه سمجهڻ ۽ ڏسڻ جي ڪوشش ڪئي ته هن کي ائين محسوس ٿيو ته ڪو شخص هن مٿان بيهي هن کي اٿارڻ جي ڪوشش ڪري رهيو آهي. توڙي جو هن جو چهرو چنڊ جي روشني جي باوجود پوري طرح چٽو نظر نه ٿي آيو پر هن جي سهڻي سڀاءُ مان لڳي پيو ته هي سهڻي دل رکندڙ عزت ڀريو شخص آهي.
ڄام دُرڪ يقين ڪرڻ جي حالت ۾ هن اجنبي جو هٿ پڪڙي اٿڻ جي ڪوشش ڪري ٿو ان کي ڇُهڻ جي ڪوشش ڪري ٿو ته جيئن يقين ڪري سگهي ته هي ڪنهن خواب ۾ نه پر حقيقي ماڻهو جي سامهون آهي، ڄام دُرڪ اٿي بيٺو، هن اجنبي ڏانهن نهاريو هن جو خوبصورت چهرو چنڊ جي روشني ۾ وڌيڪ ٽڙيل کليل ڪنهن ڪنول جيان ٿي لڳو، نرواڻ حاصل ڪيل چهرا اهڙا ئي هوندا آهن هن پاڻ سان ڳالهايو.
“توهان ڪير آهيو ۽ هتي ڪيئن پهتا ؟”
اجنبي ڪجهه گهڙي ڄام دُرڪ ڏانهن نهاريندي پڇيو.
ڄام دُرڪ پنهنجي دل ۽ دماغ کي هڪ جاءِ تي آڻيندي پنهنجو تعارف ڪجهه هِن طرح سان ڪرايو،
منهنجا دوست،
مان ڄام دُرڪ
باران لڪ کان هليو آهيان
وڃان ٿو
چملانگ وادي جي زرخيز ميداني علائقن ڏانهن
جتي منهنجي وجود جا ڪيئي حصا هر طرف پکڙيل آهن،
منهنجي
ٻالڪپڻ جو چيخون به،
جيڪي چملانگ وادي جي سيني ۾ اڃان به تازيون آهن،
مون پنهنجي اندر ۾ ڪيترن سالن جي خاموشي کي
روڪي رکيو هو،
ته جيئن وقت جي رفتار کي سمجهي سگهان
چملانگ وادي
جنهن ۾ رهندڙ ڪيترن ئي خاندانن،
عورتن، ٻارن مٿان بارود ڪيرايو ويو،
جنهن جي سورمن جا قصا فارسي جي مشهور شاعرن ڳايا.
جن جي سارنگي جو آواز پوري وادي کي رقص ڪرڻ تي مجبور ڪيو ٿي
اهي سڀ انڪار جي نذر ٿي ويا
ماريا ويا ، جلاوطن ڪيا ويا
پاڪستان کان انڪار،
جنهن بلوچن جي سڃاڻپ ٿي کسي.
انسان بي معني ناهي
نه ئي غلام
جنگ، بندوق هلائڻ يا قبضو ڪرڻ جو نالو ناهي
جنگ آدرش به آهي،
پنهنجي زمين لاءِ جنگ
مان وريو آهيان
چملانگ وادي جي زرخيز ميدان ڏانهن
ته جيئن مان انجي زخمي روح جي غم کي مٽائي سگهان
هي زندگي غير رواجي ۽ پٿريلي آهي.
مان ڄام دُرڪ هن راه ۾ توسان هم ڪلام ٿيو آهيان
منهنجا دوست.
اجنبي، ڄام دُرڪ جي تعارف کانپوءِ پنهنجو تعارف به ڪجهه ان انداز سان ڪرايو.
چملانگ وادي جا سپوت
توکي مونسان گڏ گذرڻو آهي، کليل ميدانن ۽ پهاڙن مان .
رتڙي جي بي رحم ريت
انسان کي پنهنجي سڃاڻپ ڏئي ٿي،
ان آزمائش لاءِ تيار رهجان
پنهنجو حوصلو سنڀالي، سرحدن مان گذرجان .
پنهنجي منزل جو مان رکجان.
پياسي ۽ غير آباد ڌرتي کي تنهنجو صبر ٿو گهرجي،
توڪلي جي منزل ۽ راه .
ڏور پهاڙن طرف آهي.
جانداران پهاڙ جي بلندي توکي رقص لاءِ سڏي ٿي.
ان جي کليل چهري جي چمي وٺجان.
پهاڙ جانداران جون گهريون ترايون، کايون ۽ ڏک سک
اُس ۽ ڇانو جا زرخيز ميداني علائقا.
خاص ڪري مخماڙ جي وادي، انجي ڪنارن کي
پاڻي سان لبريز ڪجان.
منهنجا دوست! غم جي رواني کي گذرڻ ڏي
۽ نئين صبح جو استقبال ڪر
توکي مونسان گڏ گذرڻو آهي، کليل ميدانن ۽ پهاڙن مان.
ڄام دُرڪ پنهنجن پيرن تي سڌو ٿي بيٺو، توڪلي هنجي چهري جي بي ترتيبي کي ڏسي رهيو هو،
هنن ٻنهي جي گفتگو مان سندن ڪردار، هڪٻئي لاءِ احترام ۽ محبت جو خاڪو واضع ٿي ويو هو.
“منهنجا عزيز دوست! تون ته اسانجو پنهنجو آهين، تنهنجو سفر نهايت ڪٺن آهي، مان تنهنجي نرم دل جي قريب رهي تنهنجي ڪا مدد ڪري سگهان ٿو؟ توڪلي، ڄام دُرڪ جي ڪلهي تي هٿ رکندي پاٻوهه مان کائونس پُڇيو.
“توڪلي منهنجو نالو آهي” توڪلي پنهنجو نالو ٻيهر ٻڌايو.
هي رستو سڌو منهنجي ڳوٺ ماڻڪ بند ڏانهن وڃي ٿو، تون هن وقت مري قبائل جي علائقي ۾ سفر ڪرين پيو.
منهنجو ڳوٺ ماڻڪ بند جتي دل جي آسودگي ۽ راحت حاصل ڪرڻ جي خيال کان ڪيترا ئي انسان هڪ عظيم نظميا واري زندگي گذاري رهيا آهن، هي ڳوٺ پرجوش نوجوانن جو سهارو آهي جيڪي پنهنجي زندگي جون ڪيتريون بهارون ان مقصد لاءِ قربان ڪرڻ لاءِ تيار آهن ته هي قوم هميشه آزادي سان ۽ خودمختاري سان زنده رهي. هي سرزمين ڪمزور ماڻهن کي سهارو ڏئي ٿي ته بهادرن کي هميشه ياد رکي ٿي.
ڄام دُرڪ جي دل توڪلي جي اهڙي اظهار بيان تي جوش منجهان ڀرجي وئي،
مون توکي جنهن حالت ۾ زمين تي ليٽيل ڏٺو، ان مان مونکي اهو گمان ٿي رهيو هو ته شايد تون هن دنيا ۾ ناهين رهيو. توڪلي ڄام دُرڪ ڏانهن نهاريندي چيو.
تنهنجا وار وڌيل ۽ بي ترتيب آهن ۽ ڪپڙن جي حالت به خراب ٿي وئي آهي، ائين لڳي ٿو، تون چملانگ وادي جي تلاش ۾ رستو ڀلجي ويو آهين.
پر جي قدرت توکي منهنجي قريب اچي بيهاريو آهي ته هاڻ پهرين تون منهنجي ڳوٺ ماڻڪ بند هلندين. توکي منهنجو ڳوٺ چملانگ وادي جهڙو ته شايد نه لڳي پر اتي رهڻ سان توکي راحت ملندي، ماڻڪ بند تنهنجي هٿن جي چمي وٺي تنهنجو آڌرڀاءُ ڪندو.
تون پاڻ ڏانهن نهار ۽ ڏس ته خوراڪ جي ڪمي جي ڪري تنهنجي جسم جو رنگ سرمئي ٿي ويو آهي، جيڪا ڪنهن به انسان لاءِ سٺي علامت ڪونهي، توکي آرام ۽ خوراڪ جي ضرورت آهي. منهنجو گهر ننڍڙو سهي پر تنهنجي مهمانوازي لاءِ گهڻو ڪشادو آهي، اسين جديد بلوچي ادب ۽ سياست تي به گفتگو ڪنداسين، تون چاهين ته پوري حياتي رهين سگهين ٿو، توڪلي پنهنجي ذات جي فصاحت ۽ صداقت سان ڳالهائيندو پئي ويو .
ڄام دُرڪ، توڪلي جي مهمانوازي قبول ڪئي ۽ هو ٻئي، وڏا وڏا قدم کڻندا ماڻڪ بند طرف روانا ٿي ويا.
هت ويهه منهنجا دوست! توڪلي ڪمري ۾ داخل ٿيندي بسترو سڌو ڪندي ڄام دُرڪ کي چيو.
”هڪ مختصر وقت ۾ هڪ اجنبي شخص، جنهن کي نه تون ڄاڻين سڃاڻين، پنهنجي دل سان قبول ڪندي آرام لاءِ بسترو ڏنو، حفاظت لاءِ گهر، مان تنهنجي آڏو پنهنجو سر هميشه نوائي هلندس، منهنجا دوست“ ڄام دُرڪ نهايت شڪرگذار ٿيندي چيو.
”مان ڪڏهن نه چاهيندس ته تنهنجو سر ڪنهن به ڳالهه تي جهڪي“ توڪلي فراخدلي سان چيو، هي هميشه پهاڙن وانگر قائم ۽ اوچو رهندو ۽ سڄي دنيا هڪ ڀيرو وري تنهنجو مقرر ٿيل اوچو مقام توکي واپس ڪندي، اسين سڀ هڪ ٻئي لاءِ اجنبي ٿي پيدا ٿيون ٿا، اسان مان ڪنهن جو به ڪو مقرر دائرو ڪونهي، ائين به ممڪن هو تنهنجي جڳهه تي مان هجان ها ته تون به ائين ڪرين ها جيئن مون ڪيو، هڪ اجنبي شخص لاءِ لازوال محبت ۽ عزت منهنجي فرض ۾ شامل آهي،
منهنجا دوست! مونکي ته تون منهنجو پنهنجو ٿو لڳين، هي زمين تهذيب ۽ تمدن جي شاندار تاريخ جو تسلسل آهي، اسان کي پنهنجو خيال ڪرڻ بجاءِ هڪٻئي جو خيال ڪرڻ گهرجي، اسانجا چهرا ٿوري فرق سان ساڳيا آهن، اسان ته پنهنجي سوچ جي ڪري هڪٻئي کان مختلف آهيون، تنهنجي سونهري ۽ ڀوري رنگ وارين اکين ۾ ته محبت جا آبشار وهندي نظر اچن ٿا ۽ تنهنجو هي دانائي وارو چهرو ته ڪنهن به مُئل ماڻهو کي جيئاري سگهي ٿو، انسان جيڪڏهن پنهنجي اصول ۽ ضابطي ۾ رهي ته سمورا چهرا تو جهڙا دانائي ۽ محبت ڀريا ٿي سگهن ٿا.
منهنجا دوست! مون آڏو اها ئي مختصر حقيقت آهي.