14
پروفيسر بهادر جي زندگي ۾ رنگ آهن، زندگي جا رنگ جنهن کي هن پنهنجي هٿن سان پينٽ ڪيو، هي برش ۽ رنگن سان پنهنجن دشمنن سان وڙهندو رهيو آهي جنهن سان هن جون آڱريون زخمي به ٿيون آهن، انجي باوجود هن پنهنجي زندگي ماڻهن سان ان طرح گذاري آهي، جيئن سياري ۾ باه جي گرد گرمائش وٺڻ لاءِ ماڻهو جمع ٿي ويندا آهن. هن جي آفيس ۽ هن جو گهر علمي نوجوانن ۽ ماڻهن سان ڀريل رهي ٿو ، ڪاليج ٽائيم تي اڪثر شاگرد هن کان ڪجهه سکڻ لاءِ هر وقت موجود رهن ٿا، هن جو آفيس جو ڪمرو رنگين پينسلين ، هارڊ بورڊ شيٽس ، ڪاٺ جي فريمن ، ۽ ڪاغذن سان ڀريل هوندو آهي، انهن جي وچ ۾ پروفيسر بهادر پنهنجن بي ترتيب وارن سان ويٺو پڙهندو يا شاگردن ۽ مهمانن سان ويٺو ڳالهائيندو. هن جي گفتگو ۾ ادب ، فلسفو، سياست، آرٽ ۽ ڊيزائن جهڙا دلچسپ موضوع هُوندا آهن. ڪپڙن جي سادگي ، بي ترتيب وار ڌيرج سان ۽ سمجهه سان گفتگو ڪرڻ ڪري ئي هن بابت شاگردن ۾ اهو تاثر آهي ته پروفيسر بهادر سڌارٿ جو ٻيو روپ آهي. ٻاهر شاگردن جو شور پر جڏهن پرفيسر بهادر جي آفيس ۾ گهڙيا ته بلڪل خاموش، ائين جيئن ڪنهن مندر يا ڪليسا ۾ پير پاتو هُجين. هر شاگرد پنهنجو مذهب، رنگ، نسل، ذات پات ڪمري کان ٻاهر ڇڏي اهڙي حقيقت جي تلاش ڪرڻ اچي ٿو جيڪا ٻاهر جي دنيا ۾ ڪٿي گم ٿي وئي آهي.
خديجه پنهنجي ڳالهه کي وزن ڏيڻ لاءِ ائين ٿي چيو ته هر ڪنهن کي خبر آهي ته بلوچستان جو حالتون خراب آهن، پر انجي باوجود اهڙا کوڙ سارا ماڻهو به ته آهن جيڪي انصاف جي ويڙهه وڙهندا هوندا، اسان کي به انهن سان گڏ بيهڻ گهرجي، جڏهن اسان انهن سان بيٺا رهنداسين ته هو به اسان سان بيهندا، مان ان خوف جو شڪار ڇو ٿيان جنهن کي مان پاڻ لاءِ ڪجهه به نه ٿي سمجهان، ماڻهو خوف جو شڪار تڏهن ٿئي ٿو جڏهن ان وٽ وڃائڻ لاءِ ڪجهه هجي. اسان ته خالي هٿين آهيون، اسانجي جدوجهد اجائي نه ويندي، خالي هٿين جي ويڙهه معمولي ناهي، انجا پنهنجا شاندار نتيجا هوندا آهن.
باران، پروفيسر بهادر تي نظر وڌي جيڪو خاموشي سان هنن جي دليلن کي ٻڌي رهيو هو، باران دوستن ڏانهن منهن ڪندي چيو،
“مونکي خديجه جي ڳالهين ۽ جذبن لاءِ احترام آهي پر اهي حقيقت کان گهڻو پري آهن، هن رياست مان انصاف ناممڪن آهي، خديجه کي خوابن جي دنيا کان ٻاهر نڪرڻ گهرجي، جن ڪورٽن ملٽري کي هميشه نظريه ضرورت سمجهي قانوني قرار ڏنو ، انهن مان اسان ڪهڙي ٿا اميد رکون”
“چڱو ! جيستائين تون سامت ۾ اچين ، طلعت کان ٿا پڇون.
“ڇا! پنهون جي حق ۾ بيهڻ سان بلوچستان جا ماڻهو اسانجي خلاف ٿي بيهندا ؟ ڇا هي ائين چوندا ته هي ڪير ٿينداآهن اسانجي نوجوانن کي بچائڻ وارا، هن ۾ ڪٿي به توکي پنجابي ۽ بلوچ جو مسئلو نظر اچي ٿو؟ تنهنجي ڪهڙي راءِ آهي.
”اسان سڀئي ان شرمناڪ افواه ۽ تاثر لاءِ جوابدار آهيون“ طلعت بردباري مان وراڻيو.
ڄاڻو ٿا ته جڏهن مان هتي پهتي هئس ته منهنجي هٿ ۾ باران بلوچ جي نالي جي چٺي هئي جيڪا مونکي ڪراچي جي دوستن ڏني هئي، مونکي باران بلوچ جو ڪو اندازو ڪو نه هو ته هي ڪيئن هوندو، انجو مونسان رويو ڪيئن هوندو، مان سڀ قدرت تي ڇڏي ڏنو هو، مونکي اهو به يقين هو ته هي ڪامريڊ ساٿين مان آهي، اسان لاءِ اهو ئي رشتو سڀ کان اول ۽ سڀ کان اتم آهي پر انجي باوجود اجنبيت ۾ وڏو خوف ٿئي ٿو، مان اهڙي خوف ۾ مبتلا هئس.
مان هميشه باران جي شڪرگذار رهنديس، جنهن منهنجي ذات، قبيلي ۽ نسل جي تفصيل ۾ وڃڻ جي بجاءِ منهنجي پنڌ کي آسان بنايو ۽ پنهنجي روايتي مهمانوازي سان منهنجو شاندار آڌرڀاءَ ڪيو.منهنجي رهائش جو بندوبست ڪيو ۽ هڪ ذميوار ڪامريڊ جو فرض نڀايو نه صرف ايستائين پنهنجي شاندار گفتگو ۽ خديجه جهڙن دوستن سان واقف ڪرايو ۽ ڪڏهن به اهڙو تاثر نه ڏنو ته مان ڪا غير آهيان. حالانڪ ڪنهن اجنبي ۽ نامعلوم ماڻهو کي ڏسي هي لنوائي سگهيو ٿي، پنهنجي صحبت مان ٻاهر ڪڍي سگهيو ٿي، پر هن ائين ڪرڻ بجاءِ هڪ بهترين دوست جيان پنهنجي دل ۽ دماغ کي مون لاءِ کوليو .
” آخر به اهڙي قسم جي افواه جو ڇا مطلب آهي؟“ طلعت سنجيدگي مان وراڻيو.
اهڙي افواهه جو مطلب، رياست انهن سڀني شاندار ماڻهن کي جيڪي بلوچستان جي زمين ، آزادي ، خوشحالي سان جڙڻ پنهنجو فرض سمجهن ٿا، انهن سڀني کي ڪنهن صورت ۾ بلوچستان کان ٻاهر رکڻ ۽ بلوچستان جي ماڻهن جي محبت، صحبت، دردن کان هميشهه ڏور رکڻ جي سازش ڪن ٿا. طلعت اتساه مان ڳالهائيندي وئي.
“اِهو شرمناڪ افواه خود رياست جو پيدا ڪيل آهي. خديجه وراڻيو
اهڙو انتظام هن خود ڪيو آهي.
بلڪهه هي افواه کان وڌيڪ سفاڪي آهي ته جيئن بلوچستان جا وسيلا چورائي سگهجن. پنهون جو گم ٿيڻ ڪو هڪ واقعو ناهي، اهڙا واقعا هر روز ٿين ٿا، انهن مان ڪنهن هڪ واقعي جي به ڪا عدالتي جانچ ناهي ٿي ۽ نه وري ڪو ادارو ان ڳالهه جي جانچ ڪرڻ جي تڪيلف ڪري ٿو ته آخر اهي نوجوان ڇو ماريا پيا وڃن ۽ ان جو ڪير ذميوار آهي؟ جي ڏسجي ته جيڪا ڌر خود اهڙن واقعن ۾ ملوث هجي ته انهن لاءِ جانچ جي ڪهڙي ضرورت، اهڙن حالتن ۾ مشڪل هي آهي ته رياست ۽ انجا نشرياتي ادارا ڪنهن بلوچ نوجوان جي خون تي ڳوڙها ڳاڙڻ بجاءِ ان کي باغي، دهريو، ايجنٽ، فراري ۽ علحدگي پسند جهڙي ڪوڙي پروپگنڊا ڪري انهن جي زندگي کي مشڪل بڻائن ٿا، بلوچن خلاف اهڙي افواه جو هڪ ٻيو سبب به آهي ته بلوچستان جو اميج ڪجهه اهڙو ٺاهجي جو باقي قومن جا ماڻهو هن صوبي کي غير محفوظ ۽ خطرناڪ سمجهن اهو تاثر ڪالونيل دور جي پيداوار آهي امريڪين، جپانين سان ائين ڪيو ۽ پوري دنيا ۾ انهن جو اهڙو اميج ٺاهڻ جي ڪوشش ڪئي، هاڻ جي سانڀر ۾ امريڪين عراق تي حملي لاءِ اهڙي صورتحال ٺاهي، ان خوفناڪ ڪوڙ جي اسان کي پرواه نه ڪرڻ گهرجي،
اسانکي بلوچستان وڃڻ گهرجي، پنهون جي دوستن، ساٿين ۽ خاندان سان گڏ بيهڻ گهرجي.
پروفيسر بهادر، پوري طرح خديجه ۽ طلعت جي دليلن سان سهمت هو،
“حياتي ۾ ڪجهه ڪم اهڙا هوندا آهن جيڪي باقي ماڻهو نه ڪري سگهندا آهن” پروفيسر بهادر پنهنجي راءِ ڏني،
ان هوندي به هڪ ڀوائتو خوف دل ۾ جاڳي ٿو ته ڪٿي غير متوقع صورتحال پيدا ٿي وئي ته پوءِ ڇا ٿيندو؟ اهڙي صورتحال ۾ پنهنجو پاڻ تي ضابطي رکڻ کانسواءِ ڪو به رستو ناهي بچندو، توهان اڄ جيڪو فيصلو ڪيو ٿا انجا نتيجا ڪجهه به ٿي سگهن ٿا، پر هڪ احساس ته رياست خلاف ويڙهه نه بلوچن جي آهي نه سنڌين يا پنجاپين جي، اها ويڙه مجموعي طور تي قومن جي سياسي، سماجي ۽ مقامي حقن جي ويڙه آهي،اهو ئي پيغام کڻي توهان کي بلوچستان وڃڻو آهي، مونکي اميد آهي ته هي وقت به گذري ويندو،
پروفيسر بهادر، باران جي بيچين چهري مٿان نگاه وڌي ۽ کيس مخاطب ٿيندي چيو. “جي تون حقيقت تي پهچڻ چاهيندين ته هي موقعو تنهنجي ذات جي حقيقي رهنمائي ڪندو، تون بلوچستان وڃڻ کان انڪار ته ڪونه ٿو ڪرين پر ڄڻ ائين محسوس ٿئي ٿو توکي پاڻ تي ڀروسو ناهي، رياست هميشه ظلمت تي ٻڌل هوندي آهي، توکي ڪنهن پاسي هجڻ گهرجي تون انجو درست فيصلو نه ٿو ڪري سگهين، ڏس ته سهي خديجه جو پنهون سان ڪهڙو واسطو، اها حقيقت توکي تڏهن سمجهه ۾ ايندي جڏهن پنهنجي دل ۽ دماغ مان خوف کي ڪڍي ٻاهر ڪندين، تون شايد دوستن جي باري ۾ فڪرمند ٿين ٿو، پر اهڙي ڪيفيت ۾ تنهنجو پنهنجو خوف به ڪٿي پوشيده آهي، جنهن کي تون صحيح طرح ڏسڻ چاهين ته نظر ايندئي، پنهنجن خيالن کي مضبوطي ڏي، پروفيسر بهادر هر هڪ لفظ ڌار ڌار ڪري ڳالهائي رهيو هو، بلڪل وضاحت سان.