18
“توهان کي ڪنهن قسم جي ڪا اجنبي فون يا ڪو پيغام مليو آهي ڇا؟” توڪلي، پنهون جي والد کان معلوم ڪيو.
”جي نه! پر مان توهان کي ٻڌائيندس ته منهنجو ڪهڙو خيال آهي؟” پنهون جي والد جي گفتگو شڪ ۽ يقين جي گڏيل تاثر سان هئي.
“بلوچستان يونيورسٽي جي وي سي جو ايڊوائيزر آيو هو. هن ڪجهه واقعا ٻڌايا، هن جي بقول پنهون ري ايڪشنري ٿي ويو آهي، مون پڇيو اها ڇا هوندي آهي؟ ته هن چيو نوجوانن کي ڀڙڪائڻ، سياست ڪرڻ. مونکي بحرحال هن جي ڳالهه سمجهه ۾ نه آئي پر سياست جي لفظ منهنجي دل ۽ دماغ ۾ خوف واري حالت کي پيدا ڪيو “
”هن ٻيو ڇا چيو، اسان کي سندس ڳالهين جو هڪ هڪ لفظ ٻڌايو خديجه هن کان پڇيو،
“ پنهون رياست سان وڙهڻ جون ڳالهيون ڪري ٿو. هو طوفانن جي ڳالهه ڪري ٿو، هن ائين به چيو ته هو پنهنجي قد کان وڌيڪ سوچي ٿو، هن ڪالهه ڪاليج ۾ جلوس جي اڳواڻي ڪئي، هنن جي هٿن ۾ ڪارا ڳاڙها جهنڊا هئا ۽ آزادي جا نعرا هڻي رهيا هئا. ايڊوائيزر مونکي ڏسي چيو ته هاڻ تون ئي سوچ اهڙي حالت ۾ يونيورسٽي جي ڊسپلين جو ڇا ٿيندو؟ هو ائين چئي هليو ويو” پنهون جو والد ڪجهه گهڙين لاءَ خاموش ٿي ويو.
“ پنهون جي امڙ کي مون جڏهن ان جون ڳالهيون ٻڌايون ته هو وڌيڪ فڪرمند ٿي وئي” پنهون جي والد وڌيڪ ڳالهائيندي چيو،
“جيڪڏهن ائين آهي ته پنهون سان صاف صاف ڳالهائڻو پوندو” پنهون جي امڙ ورندي ڏيندي چيو،
اسين هن کي پابند ڪنداسين ته هو پاڻ کي صرف تعليم لاءِ وقف ڪري ۽ ڪامياب زندگي گذاري، ائين به ممڪن آهي ته هو نوجوانن ۾ پاڻ کي پاڏائڻ ۽ بهادر ڏيکارڻ لاءِ ائين ڪندو هجي جيئن عام طور تي نوجوان ڪندا آهن، مان يقين سان چوان ٿي ته پنهون کي سمجهائينداسين ته هو واقعي به سمجهي ويندو” پنهون جي امڙ پاڻ کي تسلي ڏيندي چيو،
اسين جڏهن پنهون سان ڳالهايو ته هن پنهنجي بچاءُ ۾ چيو.
“هن توهان سان ان رقم بابت ڪونه ڳالهايو، جيڪا هن کي هاسٽلس جي مينٽيننس ۽ اسٽوڊنٽس جي ويلفيئر لاءِ ملي آهي. جنهن مان هن هڪ رپيو به انهي تي خرچ ناهي ڪيو ، اسين انجو حساب گهريو ته ناراض ٿي رسٽيڪيشن جا دڙڪا ٿو ڏئي، هن هاسٽلس جي گيٽ تي FC جا اهلڪار بيهاري ڇڏيا آهن، هن انتقامي طريقا اختيار ڪيا آهن، هي پنهنجي عزت وڃائي ويٺو آهي”
توکي ته هن ڪا تڪليف ناهي پهچائي. مون کيس سمجهائيندي چيو.
تنهنجو هنن ڳالهين سان ڪهڙو واسطو، تون پنهنجي پڙهائي تي ڌيان ڏي،
مونکي ته هن کان ڪجهه به نه کپي، پنهون وضاحت ڪندي چيو.
مون هميشه پنهنجي تعليم تي ئي ڌيان ڏنو آهي ۽ اهو ئي منهنجو مقصد آهي ان خيال کان ئي مون پنهنجي زندگي گذاري آهي.
“پر هي ان لائق ڪونهي” هن بيحد اتساه ۽ ڪاوڙ مان انجو اظهار ڪيو.
“مان توهانکي ٻڌايان ٿو” پنهون وضاحت ڪرڻ لڳو،
“جڏهن هن سان سندس ئي آفيس ۾ مسئلن ۽ هاسٽل جي رقم جو ذڪر ڪيو ۽ پڇيو ته اها ڪاڏي وئي؟ته هن ڪيڏي بيهودگي سان اسانکي دڙڪا ڏنا ۽ چوندو رهيو ته منهنجا مٿي تائين تعلقات آهن. هي پنهنجن تعلقات جو ذڪر ڪري اسانکي خوفزده ڪري رهيو هو، آفيس اندر صرف انجو ئي آواز هو، هن ڪنهن کي به نه ٿي ڳالهائڻ ڏنو . سندس وات مان لفون اسانجن ڪپڙن تي ٿي ڪريون. ناشائسته ۽ هلڪي طبيعت هن جي ڳالهائڻ مان ظاهر ٿي پئي، هي پنهنجن ٻانهن کي هوا ۾ لهرائيندي ۽ پنهنجا چپ ڀڪوڙيندي ائين ڳالهائي رهيو هو ڄڻ ته وڙهندو هجي.
“پر هاڻ تون ٻيهر ائين نه ڪندين” پنهون جي امڙ هن ڏانهن معصوميت سان ڏسندي چيو هو.
“توهان چاهيو ٿا ته هر ڪنهن کي اجازت آهي ته جيئن وڻي ڪري ته مان اڳتي ڪنهن کي ڪجهه به نه چوندس” هي ائين چئي اٿي ويو.
ان کانپوءِ ڪافي عرصي تائين خاموشي ٿي وئي، ان دوران ماڻڪ بند ۽ ڪيچ جو پروگرام ٺهيو
هي ڪو پکي ته ڪونه هو جو ڦڙڪو ڏئي اڏري ويو، پنهون جي والد غم جي ڪيفيت مان چيو.
توهان ان انتظار ۾ آهيو ته پنهون پاڻ ايندو؟ خديجه پنهون جي والد کان پڇيو
ان کانسواءِ ٻيو ڪو رستو ڪونهي، حقيقت هي آهي ته مان هر ان ماڻهو وٽ ويو آهيان جنهن ۾ ٿوري به اميد سمجهي اٿم. پنهون جي والد وراڻيو،
اسين سڀ دوست چاهيون ٿا ته پنهون جي لاءِ ڪورٽ ۾ درخواست داخل ڪيون، توڪلي، پنهون جي والد سان ڳالهائيندي چيو.
پر ان سان ڇا ٿيندو؟
“ڪورٽ، پنهون جي بازيابي لاءِ پوليس ۽ ايجنسين کي پابند ڪندي، پنهون جا دوست ان سلسلي ۾ وڏي مدد ڪري سگهن ٿا، ڇاڪاڻ ته پنهون انهن جي درميان رهندي گم ٿيو آهي” توڪلي وضاحت ڪئي
“مان توهان سان هينئر ڪو انجام ڪو نه ٿو ڪيان، پر جي توهان سڀني همت ڪري منهنجي پٽ جي بازيابي لاءِ ڪوشش ڪئي ته مان ڪورٽ کي سڀ ڪجهه ٻڌائيندس” پنهون جي والد ڪجهه گهٻرائيندي چيو.
توڪلي، پنهون جي والد جي لفظن کي ڌيان سان ٻڌو ۽ پنهنجو هٿ هن جي ڪلهي تي رکندي چيو، “هو تنهنجو پٽ آهي، هو هن وقت ڪهڙين حالتن ۾ آهي اسان کي ڪا خبر ناهي، بلڪه ڏٺو وڃي ته سخت تڪليف ۾ هوندو، اسان جي تڪليف ان جي ڀيٺ ۾ ڪجهه به ناهي. اسان کي فقط هي خيال ڪرڻ گهرجي ته جيڪي به جائز وسيلا آهن ۽ جهڙا به حق عام ماڻهو کي هن ملڪ ڏنا آهن، انهن جي دائري ۾ رهندي پنهنجو ۽ پنهنجي ٻارن جو دفاع ڪيون ۽ پنهنجن حقن لاءِ وڙهون”
“هائو! جيڪر مان ائين ڪري سگهان! منهنجا فرشته صفت مهمان . مون پنهنجي ڳالهه ڪجهه ٻئي نموني ۽ هتان جي حالتن کي سامهون رکندي ڪئي ٿي، منهنجو گهر، منهنجي ننڍڙي ڪاروبار تي هلي ٿو، ڪورٽ ڪچهري ڄڻ عام ماڻهو لاءِ ڦاسي جو ڦندو آهي ۽ مان ان خيال کان به پريشان ٿي وڃان ٿو ته انجا نتيجا ڪهڙا نڪرندا، هن نظام عام ماڻهو جي تڪليفن کي وڌائڻ ۾ ڪا ڪثر ناهي ڇڏي . گم شده نوجوان، مسخشده لاش، اغوا براءِ تاوان، خود ڪش حملا روز جو ڄڻ معمول آهن، اخبار ته انهن خبرن سان ڀري پئي آهي” پنهون جي والد غم جي ڪيفيت ۾ وراڻيو.
“ گهر جي آڳند جو فرش سيمنٽ جي بلاڪ سان ٻڌل هجڻ ڪري هر ماڻهو جي قدم جو آواز ٿي آيو ، پر هن ڀيري خاموش قدمن سان ڪا عورت منهن تي هلڪو نقاب ويڙهيل، هنن ڏانهن ٿي آئي هن اچڻ سان سلام ڪندي چيو،
“مان هتي ويهان” هن خديجه ڏانهن نهاريندي چيو،
“ها ها اچ منهنجي ڀر ۾ ويهه” خديجه اُڪير مان هن کي چيو،
“هي منهنجي نياڻي آهي ۽ پنهون جي وڏي ڀيڻ”
“تنهنجو نالو ڇا آهي؟” خديجه ڀرسان ويٺل پنهون جي ڀيڻ کان پڇيو،
“ فرزانه”
خديجه فرزانه کي غور سان ڏٺو! هن جي اڌ ڍڪيل چهري مان هن کي پنهنجي ڀاءُ لاءِ بيحد پيار جو احساس نظر ٿي آيو.