[ ک ]
هڪ شخص، حڪيم رازيءَ وٽ آيو ۽ پڇيائينس؛ ”اوهان وٽ پراڻي ماکي آهي؟“
”هائو! چاليھ سال پراڻي ماکي به مون وٽ آهي!“
”ان مان مون کي ڏھ ڦڙا گهرجن، مهرباني ڪري ڏيو.“ التجا ڪندي چيائينس.
”جي مان ڏھ ڏھ قطرا ماکيءَ جا هر سواليءَ کي ڏيان ها ته هيءَ ماکي چاليھ سال پراڻي ڪيئن هجي ها!“
مطلب:۱. کاڌي خرار کٽي وڃن. (۴۵) ص ۱۹۶
176. کوھ جي ڏيڏر لاءِ، سڄي دنيا کوھ ۾ آهي. (پھاڪو)
هڪڙي دفعي برسات پئي، وڏي ڇَرَ ٿي وئي. انهيءَ ٻوڏ دوران درياهن جا ڏيڏر لڙهي وڃي کڏن ۽ کوهن ۾ پيا.
هڪڙو ڏيڏر کوھ ۾ ڪريو ته اتي اڳي ئي ٻيو ڏيڏر ويٺو هئو. ٻنهي جي پاڻ ۾ عليڪ سليڪ ٿي. هڪ ٻئي کي حال احوال ڏيڻ وٺڻ لڳا. درياھ مان آيل ڏيڏر، روئندي چيس؛ ”مان وڏيءَ دنيا مان اچي هن قيد ۾ بند ٿيو آهيان.“
”تون جنهن دنيا ۾ رهندو هئين سا ڪيتري هئي؟“ کوھ جي ڏيڏر پڇيس.
”تمام وڏي دنيا. ان جي مان ماپ به نه ٿو ڪري سگهان.“ درياھ جي ڏيڏر چيس.
”هيتري هئي؟“ کوھ جي ڏيڏر ٻن اڍائن فوٽن جي قطر واري گهيري ۾ چڪر لڳائي چيس.
”نه! ان کان ته تمام گهڻي وڏي هئي.“
”ڀلا هيڏي هئي!“ اڌ کوھ جو چڪر هڻي، کوھ جي ڏيڏر پڇيس.
”نه! ان کان به تمام گھڻي وڏي هئي!“
ان جي جواب تي کوھ جي ڏيڏر سڄي کوھ جي گهيري جو چڪر هيٺ مٿي هڻي پڇيس؛ ”ايتري هئي!“
”نه! ان کان الائي ته ڪيتري وڏي هئي!“
”ان کان وڏي ته دنيا ٿي ئي نه ٿي سگهي.“ کوھ جي ڏيڏر، درياھي ڏيڏر کي ڪوڙو سمجھندي چيو؛ ”يا ته تون پاڳل ٿي ويو آهين يا ته تو پاڻي ئي هاڻي ڏٺو آهي.“
”نه سچ ٿو چوان. تون ان دنيا جو تصور به نه ٿو ڪري سگهين!“
انھيءَ گفگتوءَ کي وقت گذريو جو هڪ ڏينهن وري برسات پئي ۽ ٻوڏ آئي. کوھ جو پاڻي چڙهي آيو. ٻئي ڏيڏر، کوھ مان نڪري درياھ ۾ وڃي پهتا. کوھ جو ڏيڏر، درياھ جو اٿاھ پاڻي ڏسي، وائڙو ٿي ويو ۽ چوڻ لڳو؛ ”کوھ کان دنيا ته وڏي آھي پر درياھ به وڏو آهي.“
مطلب: ۱. کوھ جي ڏيڏر کي بهتر آهي اتي ئي ڇڏجي، جتي پيو آهي.
۲. کوھ جي ڏيڏر کي، دنيا جي سمنڊن جي ڇا خبر؟ (چيني)
177. کيتي، سر سيتي. (پھاڪو)
هڪڙي زميندار کي زمين مان اپت گهٽ ٿيڻ لڳي، جنهنڪري اڌ زمين کپائي قرض لاٿائين ۽ باقي اڌ، ٽن سالن جي مقاطعي تي ڏئي ڇڏيائين. مقاطعي جي مدي پوري ٿيڻ تي هاريءَ، زمنيدار کي چيو؛ ”جيڪڏهن باقي اڌ زمين جو وڪڻڻ چاهيو ته مان وٺڻ لاءِ تيار آهيان.“
زميندار حيرت ۾ پئجي پڇيس؛ ”زمين مون وٽ هئي ته قرض چڙهندا پئي ويا. تو وٽ آئي آھي ته زمين خريد ڪرڻ جهڙو ٿي ويو آهين. اها ڪهڙي ماجرا آهي؟“
”سائين توهان ۽ مون ۾ فرق آهي.“ هاريءَ کيس سڌي ڳالھ سڻائيندي چيو؛ ”توهان پلنگ تي ويهي ٿا نوڪرن کي حڪم ڪيو ته وڃ ۽ ڪم ڪر. اسان ٻين کي چئون ٿا؛ اچو گڏجي محنت ڪريون. ٻنهي ۾ اهو فرق آهي. ڪم اهو نبرندو جو پاڻ ڪجي. ٻيو مڙيئي ٿيو خير.“
”ان جو مطلب آهي ته اسان جا هاري نوڪر چاڪر، اسان جي حڪم تي ڪم نه ڪندا هيا؟“ زميندار پڇيس.
”ڪندا هيا پر دل سان نه. مزدوريءَ خاطر. مالڪ دل سان ڪم ڪندو آهي. ڏَنَ لاهڻ خاطر نه.“ هاريءَ سمجهائيندي چيس؛ ”کيتي، سر سيتي.“
مطلب: ۱. ڪم اهو جو پنهنجي هٿن سان ڪجي، ٻيو مڙيئي ڪوڙ.