وڃايل ڳوٺ جي ڳولا
ڌڱاڻو خان ڳولي ٿو،
ها-”موهن جي دڙي“ ويجهو،
ڪنهين ”مَحراب“ جي نالي،
ڪڏهن ”ناري“ ڪناري سان،
اسان جو ”ڳوٺ“ هوندو هو.
جنهن جي چئوڌار، هيڪاندا،
اَنبن جا ”باغ“ هوندا ها،
نِمن جي ”ٻورَ“ ۾ واسيل،
سمورو “ڳوٺ“ هوندو هو.
جڏهن ”آرس“ ڀڃي ”سورج“،
خُماريل ”نيڻ“ کڻندو هو،
ڌرتي ”جرڪي“ پوندي هئي،
صبح نئين ”آس“ اُڻندو هو.
اکين کي ”جاڳ“ ٿيندي هئي،
پَکين ۾ ”ساههَ“ پوندا ها،
تڏهن ڪئي ”ٻاجهه“ ڀريا هٿ،
”دُعائن“ لاءِ کڄندا ها.
گهرن ۾ ”ايٽ“ جُڙندا ها،
ٻنين ۾ ”کيٽ“ کڙندا ها،
”اکيون مَهٽي ڪئي ٻالڪ“،
اَچي ”آڳنڌ“ تي مِڙندا ها.
جڏهن ”آڪاس مَنڊل“ تي،
”چوڏهينءَ جو چنڊ“ کڙندو هو،
تڏهن ”ناري ڪناري“ سان،
سمورو ”ڳوٺ“ مِڙندو هو.
”ستارا – چنڊ“ سان گڏجي،
سُهائيءَ ”ناچ“ نچندا ها،
”مُکن تي مرڪَ“ ترندي هئي،
”چپن تي ٽهڪ“ ٻُرندا ها.
”ڏکڻ جي هير“ گُہلندي هئي،
تڏهن ”ڪينجهر“ ڪنارن جان،
”ها - ڌرتيءَ جي ڏِسائن ۾“،
”جواني“ پيئي ڇُلندي هئي.
”چڙا – چنگ“ ساز وڄندا ها،
”عجب اِسرار“ لڳندا ها،
جڏهن ”ناري ڪناري“ سان،
اسان جو ”ڳوٺ“ هوندو هو.
”ڏياري – عيد“ ايندي هئي،
”دڳن ۾ ديد“ هوندي هئي،
”دردن جي ٻيڪڙن“ پويان،
”نماڻا نيڻ“ کڄندا ها.
ڪئي ”اک – ٽيٽ“ ۾ ”نظرون“،
”ٻکين“ جو پئجي وينديون هون،
”اکين تي کيپ“ چڙهندا ها،
”اُٻهرا پير“ ٿڙندا ها.
تڏهن ڪي ”جہونڙا“ ماڻهو،
”سلي سا ڳالهه“ ويندا ها،
سموري ”ڳوٺ“ کي ميڙي،
”اڻائيءَ“ ڳالهه کي ”جهيڙي“.
جڏهن جو ”پارِ“ پوندا ها،
”نرالا ناچ“ نچندا ها،
جڏهن جو ”ڪاڄَ“ ٿيندا ها،
ڪٺي ڪئي ”راڄَ“ ٿيندا ها.
ڪئي ”جهمريون - جمالا – گيت“،
ڪئي ”سنگيت“ وڄندا ها،
جڏهن ”ناري ڪناري“ سان،
اسان جو ”ڳوٺ“ هوندو هو.
”وکر“ ”ڀريل جڏهن ٻيڙا“،
لنگر انداز ٿيندا ها،
گهٽين ۾ ”شور“ ٿيندو هو،
وڏا ”آواز“ ايندا ها.
اسان جي ”ڳوٺ بازر“ ۾،
وڏا ”واپار“ ٿيندا ها،
”چانديءَ جي سڪن“ عيوض،
وڏا ”وهنوار“ ٿيندا ها.
جڏهن جو ”سانجهه“ ٿيندي هئي،
مَندر ۾ ”جانجهه“ وڄندي هئي،
ڪئي ”هٿ جوڙ“ سان ماڻهو،
اگهاڙين ”پير“ پُڄندا ها.
پپر جي ”پاڙ“ ۾ ويهي،
هِڄايل ”هانوَ“ ها ڪيئي،
”الک – آلاپ“ ڏيندا ها،
”وڏا ورلاپ“ ٿيندا ها.
جڏهن جو ”ڳوٺ“ منهنجي ۾،
”يارهينءَ جي رات“ ايندي هئي،
”سوين سِرَ سجدي“ ويندا ها،
سوين سِرَ ”ٻاجهه“ گہرندا ها.
تڏهن ”مسجد منارن“ مان،
”ٻُري مولود“ پوندا ها،
”فڪر – فڪرات“ ٿيندي هئي،
”الاهي – لات“ ٿيندي هئي.
”رات جي سانت“ ۾ جڏهين،
”ڪا - ڪويل ڪُوڪ“ ٿيندي هئي،
هِڄي ڪئي ”هانوَ“ پوندا ها،
”اندر ۾ ووڪ“ ٿيندي هئي.
جڏهن ڪي ”آج جون ٻانهيون“،
ڪا پهري ”نارَ“ ايندي هئي،
”سمو سڏڪا“ ڀريندو هو،
سڄڻ جي ”سارَ“ ايندي هئي.
جڏهن ڪي ”ويجہڙا ماڻهو“،
”اکين کان ڏور“ ٿيندا ها،
ڪي – ”لارون لڙڪ“ وهندا ها،
”قطارون – لڙڪ“ وهندا ها.
جڏهن ڪا- ”لُڪَ“ لڳندي هئي،
جڏهن ڪي – ”اَڪَ” تپندا ها،
”ٺِڪر جي ٿانو ۾ مليل“،
”لڱن تي ميٽ ملبا ها“.
جڏهن جو ”پوههَ پارن“ ۾،
جڏهن جو ”تهه سيارن“ ۾،
گهرن ۾ ”مچ“ مچندا ها،
لڱن کي ”سيڪ“ ايندا ها.
”سياري – مُند“ گہر گہر ۾،
”پليون ۽ ساڳ“ پچندا ها،
”جوئر – ٻاجهر“ جي کيتن ۾،
”کهاڏا – نارَ“ وهندا ها.
وَلو – يارو – نَبو – هاشم،
پَوهُو – مُولو، هَرو – ٽيڪم،
ڪو – ”ڪوٽو مل“ جو ساٿاري،
ڪو – سيٺيو ”چين“ واپاري.
”ڪانڀو خان“ جهڙو ڪو،
”مٿيرو مُڙس“ ٻُجهندو هو،
”تماچي ڄام“ جهڙو ڪو،
”بَهاول خان“ رهندو هو.
اَسان جي ”ڳوٺ“ ۾ تڏهين،
ڪئي ”ڀٽ – ڀانَ“ رهندا ها،
ڪئي ”عالم – اَڪابر – ويڄ“،
ڪئي ”درويش“ رهندا ها.
ڪنڀر - لوهار ۽ واڍا،
”سوين ڏاڍا“ به رهندا ها،
مگر هئي ”سَهپ“ ايڏي جو،
”مثالي ڳوٺ“ سڏبو هو.
اَسان جو ”ڳوٺ“ اهڙو هو،
”پرينءَ جي پار“ جهڙو هو،
”ورهاڱي واري اوٿر ۾“،
سمورو ”ڳوٺ“ وکري ويو.
اَڄ نه ”نارو“ آ نه ”ناري“ جو،
اُهو ”ساڳيو“ ڪنارو آ،
نه ”ساڳيا ڳوٺ“ جا ماڻهو،
نه ڪو ڪنهن جو ”سهارو“ آ.
ڪا – ”ناري ناوَ“ ڪانهي ڪا،
”ڪناري ڇانوَ“ ڪانهي ڪا،
نه ساڳيا مَنگهه ۽ ماڙيون،
نه ساڳيون ”نيرڳيون – آڙيون“.
نه ”ساڳيون – رونقون“ آهن،
نه ”ساڳيون چاهتون“ آهن،
نه ”نيڻن جون نهارون“ هِن،
نه ”سڄڻن جون سنڀارون“ هِن.
رکي ”گوڏن تي هٿ“ پنهنجا،
”سنڀاري ويٺو سٿ“ پنهنجا،
هو ”هاري ساڀيائون سڀ“،
اڏاري خواب نيڻن مان.
”لُڇي – ڦٿڪي“ نهاري ٿو،
هو ماضي پنهنجو ساري ٿو،
ها – ”موهن جي دڙي“ ويجهو،
ڪَنهين ”محراب“ جي نالي.
ڪڏهن ”ناري“ ڪناري سان،
اسان جو ”ڳوٺ“ هوندو هو،
هو – ماضي پنهنجو ڦولي ٿو،
ڌڱاڻو خان ڳولي ٿو.