انقلابي رومانس جو شاعر فيض احمد فيض
هڪ ڏينهن اڳ 13 فيبروري 1911ع تي،
پنجن درياهن جي ديس جي،
سيال ڪوٽ شهر ۾ جنميو،
توڙي جو هن جي مک تي ڪو به تر نه هو،
پر پنجابي شاعريءَ ۾،
هن جي سڃاڻپ هن طرح به آهي ته.
تيري مکڙي دا ڪالا ڪالا تل وي،
ميرا ڪڍ ڪي لي گيا دل وي،
او منڊيا سيال ڪوٽيا.
هو جيڪو ساون کيتن جي وچ ۾ پلجي،
جوان ۽ مَهان ٿيو،
هو جيڪو استاد هو، جيڪو سپاهي هو،
هو جيڪو اديب هو، دانشور هو،
هو جيڪو انقلاب ۽ رومانس جو شاعر هو،
جنهن جي علم، ادب ۽ ڏاهپ جون،
انقلابي مشعلون اڄ به ٻري رهيون آهن،
جنهن ديس جي مظلوم ماڻهن جي،
غلاميءَ جي زنجيرن کي ٽوڙي،
انڌيرن مان پار پڄائڻ لاءِ،
کين آزادي ۽ سوجهري جو،
اڻ مَيو اتساهه ۽ ويساهه ڏياريو،
جنهن جي جدوجهد کاٻي ڌرجي ميراث بڻي،
اها کاٻي ڌر جنهن ”ڪارل مارڪس“ جي،
”داس ڪيپيٽال“ جي ڇانو ۾،
ترقي پسند قافلي جي اڳواڻي ڪئي،
جنهن جي انسان دوستي، روشن خيالي،
سجاڳي علامت ۽ انساني آجپو سڃاڻپ آهي،
جنهن اردو ٻوليءَ جي ڪلاسيڪي،
دور/ زماني جي زبان ۾،
پورهيتن ۽ مظلومن کي جاڳايو،
جنهن چيو ته؛
”اس مال ڪي دهن مين ڦرتي ٿي،
تاجرڀي بهت، رهزن ڀي ڪئي،
هي چور نگر، يا مفلس ڪي،
گر جان بچي تو، آن گئي.“
گرونانڪ، وارث شاهه، هير ۽ امرتا پريتم، جو ديس واسي،
جتي بسنت مند ۾، ڊگهن ۽ گهاٽن وڻن ۾،
پينگهون ٻَڌي ناريون، لوڪ گيت آلاپينديون آهن،
سرنهن جي ساڳ- مڪئي جي ماني،
مکڻ، کير ۽ لسيءَ سان، چاهه رکندڙن جي ڌرتيءَ ڄائو،
جنهن چيو ته؛
”ڪٽتي ڀي چلو، بڙهتي ڀي چلو، بازو ڀي بهت هين، سر ڀي بهت،
چلتي ڀي چلو، ڪي اب ڊيري، منزل په ڊالين جائين گي،
اي خاڪ نشينو اٺ بيٺو، وه وقت قريب آ پنهنچا هي،
جب تخت گرائي جائين گي، جب تاج اڇلائي جائين گي“.
جنهن جي شاعريءَ ۾ انقلاب ۽ رومانس جو،
ميلاپ ۽ سنگم آهي،
جنهن انسانيت جي مهانتا لاءِ،
جنهن مظلوميت جي مٿڀرائپ لاءِ،
اُميد ۽ اتساهه پيدا ڪيو،
چولستان جي واري ۽ درياهن جي ڌرتي کان،
جنهن بيروت جي گہٽين کان ماسڪو تائين،
شعور ۽ سجاڳيءَ جو پنڌ ڪيو،
جنهن ڏيهه توڻي پرڏيهه ۾،
غريبن توڙي اميرن جي ميڙاڪن ۾،
سدائين پنهنجي آدرشن ۽ اصولن کي مٿاهون ڄاتو،
جيڪو پنهنجي مقصد تان ترجيترو به نه هٽيو،
جنهن سموري ڄمار انقلاب کي اَرپي ڇڏي،
جنهن تي، کاٻي ڌر ۽ ترقي پسند فڪر،
۽ اردو ادب فخر ڪري ٿو،
سنڌ جو سيڪيولر ۽ روشن خيال ماڻهو،
ادب ۾ انقلابي رومانس تخليق ڪندڙ، اديب،
دانشور ۽ شاعر کي فيض احمد فيض جي،
نالي ۽ حوالي سان ڄاڻي ٿو.
فيض احمد فيض جنهن چيو ته؛
جو رکے تو کوہِ گراں تھے ہم
جو چلے تو جان سے گذر گئے
رہے یار ہم نے قدم قدم
تجھے یادگار بنادیا
اهو فيض احمد فيض جيڪو،
سنڌي ٻوليءَ جي مها ڪوي، شيخ اياز جو سنگتي هو،
جيڪو کيس پاڻ کان وڏو شاعر چوندو هو،
فيض احمد فيض،
جنهن پنجاب جي روايتي اقتداري هَٻڇ کي ٿڏي،
ڌرمن، ڌرتين، ٻولين ۽ تهذيبن،
کي مانُ ڏنو ۽ انهن جي آبياري ڪئي،
جنهن سُرخ گلابن جهڙا انقلابي رومانس جا نظم تخليق ڪيا،
جنهن ديس جي نوجوانن جي دلين کي هڪجهڙي ڌڙڪن ڏني،
اهو فيض احمد فيض جنهن چيو ته؛
زندگی کیا کسی مفلس کی قبا ہے
ہر گھڑی درد کے پیرہن لگائے جائے
جنهن چيو ته؛
تجھ سے بھی دلفریب ہیں غمِ روزگار کے
فيض احمد فيض جنهن جي جسم مان، 20 نومبر 1984ع تي.
ساهه جو اڇو ڪبوتر ڀڙڪا ڏئي، پولارن ڏانهن اڏامي ويو.
سندس روح جي گهرائين مان تخليق ڪيل شاعري،
اڄ به هن ديس جي مظلومن لاءِ،
هڪ آٿت آهي، اتساهه آهي، آدرش آهي.
سنڌ جو شعور، پنهنجي سموريءَ سچائيءَ سان،
فيض احمد فيض جي ڏاهپ، ادبي تخليق،
قابليت ۽ بهادريءَ کي مان ڏئي ٿو،
فيض احمد فيض مستقبل جي انسانن جي،
روح ۾ پيهي سدائين دلين جيان ڌڙڪندو رهندو،
۽ سندس نيڻن ۾ اڻيل انساني آجپي واري سپني کي،
سونهن ورني ساڀيان ضرور ملندي.
هن ديس جو انسان، هن ڌرتيءَ جو انسان، آزادي ۽ خوشحالي،
جي اعليٰ منزل ضرور ماڻيندو.
تڏهن هر مظلوم ماڻهوءَ جي مُرڪ مان،
فيض احمد فيض پنهنجي جوڀن سان،
هن ديس جي درياهن، کيتن، ٻنين،
سَهرن، لاڏن ۽ لوڪ گيتن مان مُرڪندي ملندو.
بلي شاهه، فريدڻ، باهو، رحمان بابا، مست توڪلي،
شاهه لطيف، سچل سرمست ۽ ساميءَ جا ڌرتيءَ واسي،
فيض احمد فيض جي شاعريءَ کي،
عظيم کان عظيم ترين ڀيٽا ۽ مڃتا ڏيندا،
”بول ڪي لب آزاد هين تيري“
فيض احمد فيض،
جنهن لاءِ مها ڪوي شيخ اياز چيو هو ته،
فيض احمد فيض منهنجي نظر ۾،
ناظم حڪمت ۽ پئبلو نرودا جي پائي جو شاعر آهي.
فيض احمد فيض جنهن، ڪڏهن انتهائي مايوسيءَ ۾،
چيو هو ته؛
مجھ سے پہلی سی محبت، میرے محبوب نہ مانگ۔
۽ اسان کيس، اهائي پهرين محبت، ڏيئي رهيا آهيون،
جيڪا محبت سندس انقلابي رومانس وارا نظم ٻڌي/ پڙهي،
اسان هن جي پرپُٺ هن سان ڪئي هئي.
اسان جي من پاتال تائين،
هن دنيا جي انسان دوست تخليقڪارن لاءِ،
سدائين ساڳي ئي محبت رهندي.
فيض احمد فيض،
جنهن اسٽيبلشمنٽ جي سازشن، ۽ بغاوتن جي الزامن هيٺ،
زندگيءَ جا خوبصورت ڏينهن جيل جي ڪال ڪوٺڙين ۾ گذاريا،
فيض احمد فيض جنهن جي،
پيرن جا نشان، سکر، حيدرآباد ۽ ڪراچيءَ جي وسندين ۾ ملن ٿا،
جنهن جي تخليقيل شاعري،
سنڌ جي شعور جي سهڪاري آهي.
فيض احمد فيض جنهن، ادب جو ”لينن ايوارڊ“ ماڻيو،
۽ هن ديس جي هزارين،
ڌڙڪندڙ دلين ۽ مُرڪندڙ اکين ۾،
پيار ۽ پنهنجائپ حاصل ڪئي،
توڙي جو بيورو ڪريسي ۽ اردو دانن جو مٿيون طبقو،
فيض کي پنهنجو شاعر سمجهي ٿو،
پر فيض احمد فيض ادب جي آڪاش تي اڇي اجري ڪبوتر جي اڏار آهي،
جيڪا دنيا ۾، هڪ انقلابي رومانس، جي سڃاڻپ ۽ علامت آهي.