ڪانفرنس ۾ شرڪت:
ڪانفرنس هال ۾ پهتاسين، جتي شعيب احمد شيخ سان ملاقات ٿي، شعيب شيخ سان پھرين ملاقات 2006ع ۾ ٿي هئي، جڏهن مھراڻ يونيورسٽيءَ طرفان ”آل پاڪستان ٽوئر“ تي پي وياسين، تڏهن شعيب شاگرد هو، جيڪو هاڻي ليڪچرر آهي ۽ ملائيشيا ۾ پنھنجي سبجيڪٽ ۾ Ph.D پيو ڪري. ٻي دوست امتياز چانڊيو سان ملاقات ٿي، جيڪو پُڻ هِتي يونيورسٽيءَ طرفان Ph.D پيو ڪري، وري اندر وڃي ويٺاسين، ڪانفرنس به هلي رهي هئي ۽ ٻاهر به آياسين پي. سائيڊ کان ٽيسٽيون، سونپ، ٽافيون وغيره سڀ موجود هيون ۽ چانھه، سليماني، کير واري ۽ ڪافي، جنھن کي جيڪو وڻي کائي ۽ چانھه ٺاهي پيئي، هيءَ هوٽل رائل جي نالي سان آهي، هِن هال جي پَر ڊي چارجز سائين انعام ٻُڌائي. جيڪا پاڪستاني 6000 روپيا ٿئي ٿي. هِتي گهٽ ۾ گهٽ واري هوٽل به پاڪستاني 3000 روپيا ۾ روزانو جي حِساب سان ڪمرو ملي ٿو.
اسان حال احوال به ڪندا رهياسين، محمد خان جو تعارف BDRO جو صدر طور ڪرايم ته پوءِ امتياز چانڊيو کائنس NGOs. جي باري ۾ معلومات ڪري رهيو هو ته اڄ ڪلھه NGOs. ڪھڙو ۽ ڪيترو ڪم ڪري رهيون آهن. محمد خان ته ظاهر آهي NGO هلائي پيو، تنھن پنھنجي بچاءُ ۾ ئي ڳالھايو هوندائين. پر جي مون کان پُڇي ها ته آئون ته اِيئن ئي چوندس ته جن ماڻھن جي نالن تي فنڊ اچن ٿا اُنھن جا حال ته ناهن بدليا، پر جيڪي NGO هلائين ٿا، انهن جا ضرور بدليا آهن، پر ڪي ته تمام گهڻو بدليا آهن. منھنجو هڪڙو دوست آهي، جيڪو پُڻ گهڻي ڪوششن جي باوجود به اين جي اوز هلائي ناهي سگهيو، پر ٻين اين جي اوز ۾ ڪم ڪندو آهي. ۽ ٻيا به گهڻا ئي ڪم ڪندو آهي، جنھن جو چوڻ آهي ته ’پھرين پاڻ کي سُڌاربو تڏهن ته ٻين کي سُڌاربو‘، پھرين پاڻ مضبوط ٿيو، پوءِ ٻين کي مضبوط ڪيو. سندس اِهو خيال ڪھڙي ڪانسيپٽ ۾ آهي، سڀ ڪو سمجهي سگهي ٿو. پر مونکي سندس اِها ڳالھه سچ لڳي ٿي ته اڃا تائين ته اين جي اوز وارا صرف پاڻ کي سُڌاري رهيا آهن. منھنجي دُعا آهي ته اين جي اوز وارا جلد پاڻ کي مضبوط ڪن، جلد پاڻ کي سُڌارين، جيئن اُنهن جو به وارو اچي جن جي نالي تي اُهي فنڊز حاصل ڪندا آهن.
آئون ۽ شعيب ته پنھنجي سفر جون يادون تازيون ڪري رهيا هئاسين، ٻيو پُڇيائين ته شاعري هلي پئي؟ چيومانس ته پنھنجي پياري وطن جي تعليمي ادارن جيان هلي پئي، وڏيون وڏيون عمارتون ماستر غير موجود، جيڪي موجود ته ڪچھرين ۾ پورا، پڙهائڻ لاءِ وقت ناهي، سو مون به کوڙ ڪتاب گڏ ڪري ڇڏيا آهن، پر پڙهڻ لاءِ وقت ناهي، جي ڪڏهن ڪجهه پڙهان به ته لکڻ لاءِ وقت ناهي، بس ايئن پيو قصو هلي، ڪو وقت ته اهڙو هو جو آئون ڪتاب خريد ڪري نه سگهندو هُيس، مشڪل سان خرچي بچائي ڪڏهن ڪڏهن ڪو ڪتاب وٺندو هيس ته پوءِ اُنهي کي ٻه ٻه يا ٽيَ ٽيَ ڀيرا پڙهي وٺندو هُيس، پر هاڻي جڏهن ڪتاب آسانيءَ سان وٺي پيو سگهان ته وري پڙهڻ لاءِ وقت ناهي، چاهيندي به وقت نٿو ملي، ڪتاب پڙهان، پر پوءِ به ڪنھن شاعر جي بقول ته:
ڪتابن سان آ دل منھنجي، ڪُتب خانو وطن منھنجو،
ڪتابن ۾ دفن ٿيندس، ورق ٿيندا ڪفن منھنجو.
شام جو 5 وڳي تائين ڪانفرنس ختم ٿي، هتي پاڪستان ۾ منجهند جا 2 ٿيا آهن. پاڪستان ۽ ملائيشيا جي وقت ۾ 3 ڪلاڪ جو فرق آهي ، هِتي ملائيشيا ۾ وقت پورا 3 ڪلاڪ اڳيان آهي.
هاڻي اسان پنج ئي، آئون، محمد خان، سائين انعام ڀٽي، امتياز چانڊيو ۽ شعيب شيخ گڏجي ٻاهر نڪتاسين، اچي ٽرين ۾ ۽ پنھنجي فليٽ تي پُھتاسين، سڀئي اهڙا ته ٿڪجي پياسين جو سائين انعام ۽ محمد خان ته بس بيڊن تي وڃي ڪِري پيا. باقي آئون، امتياز چانڊيو ۽ شعيب شيخ فريش ٿي هيٺ سيڪنڊ فلور تي هليا آياسين، سيڪنڊ فلور تي هڪڙو ننڍڙو پارڪ ٺھيل آهي، پر ڏاڍو خوبصورت، مٿان سھڻي نموني ڇپرا ٺھيل، هيٺ ٽيبل ڪرسيون رکيل ۽ آرٽي فيشل جبل ۽ ڍنڍون ٺھيل، وڻ ٻوٽا ۽ ڇٻر پوکيل، سيڪنڊ فلور تي يعني ڇت تي حيراني جھڙي ڳالھه آهي ۽ هِتان کان خوبصورت نظارا به ڪري پيا سگهجن شھر جا ۽ ٽرينون گذري رهيون آهن. اُهي به ڏِسي رهيا آهيون.
هِتي ڪيئي جوڙا پر اڪثر ليڊيز اُنھن ۾ به اڪثريت چائنيز جي جيڪي اَڌ اُگهاڙيون ٿي هلن ٿيون، باقي ملئي ته پيرن کان چوٽي تائين ڍڪيل نظر اچن ٿيون، سڀ ڪنھن جو پنھنجو پنھنجو ڪلچر آهي. اسان هِتي ۽ پنھنجي ملڪ ۾ موجود نظام ۽ حڪمرانن جي ڀيٽ ڪري رهيا هئاسين، جيڪو موضوع ته ڪئالالمپور ۾ لھڻ کان پوءِ ئي شروع ٿي ويو هو ته اسانجي حڪمرانن کي هِتي آڻجي ۽ هي نظام، هي سسٽم، هي ادارا، هي حڪمراني ڏيکارجي ته ڪيئن ٿو ملڪ ۽ اُن جو نظام هلي.