سيد جمن شاھه جتي ستيرح
سيوهڻ جي مشهور درويش سيد جمن جتي ستي، جي مزار مبارڪ سيوهڻ شهر جي اوڀر طرف سنڌو درياءَ جي ڀرسان آهي. هن درويش سڄي ڄمار شادي ڪانه ڪئي ۽ مجرد رهيو تنهن ڪري کيس جتي ستي سڏيو ويندو آهي. (1)
سيد جمن شاھ ولد سيد امام علي شاھ، عراق جي بخارا شهر ۾ غالباً 657ھ مطابق 1258ع ڌاري ڄائو هو. پاڻ بخاري سيد هو. جنهن ڪري قادري طريقت اختيار ڪئي هئائين، سندس جد امجد خدر سيده بزرگ هئا، جن جي خدا پاڪ وٽ دعا مستجاب هئي. سيد جمن شاھُ پنهنجي والد جي وفات بعد سيروسياحت جي خيال کان سنڌ ۾ اچي نڪتو، پهريائين ٽٺي پهتو ۽ پوءِ سيوهڻ شريف ۾ باقاعده سڪونت اختيار ڪيائين (2)
تاريخي تذڪرن مان معلوم ٿئي ٿو ته سيد جمن شاھ لعل شهباز قلندر کان ست سال اڳ 688ھ 1289ع ڌاري سيوهڻ ۾ آيو هو. جڏهن سيوهڻ ۾ آيو هو ان وقت سندس ڦوھ جواني هئي. سيد عثمان مرونديءَ جي آمد جي جڏهن کڙڪ پئي، تڏهن ڊوڙي وڃي سندس آڌر ڀاءُ ڪيائين. (3)
مٿيون حوالو لکندڙ ميمڻ عبدالغفور سنڌيءَ کان تمام وڏي غلطي ٿي آهي. جمن جتي تي لکندي ڌيان نه ڏنو آهي.
ميمڻ صاحب جمن جتي جو جنم 657ھ ڄاڻايو آهي، ۽ قلندر لعل شهباز سان ملاقات ڏيکاري آهي. قلندر لعل شهباز جي وفات 650ھ ملي ٿي، ته سيد جمن جتي قلندر لعل شهباز جي وصال کان 7 سال پوءِ ڄائو آهي. ڪن عالمن قلندر لعل شهباز جي وفات 673ھ ڄاڻائي آهي. ان حساب سان جمن جتي سرڪار15- 16 سالن جو آهي، ان قلندر لعل شهباز ملاقات پهرين ڪٿي ڪئي ۽ ڪهڙي هنڌ ڪئي، ميمڻ عبدالغفور سنڌي وري لکي ٿو ته قلندر لعل شهباز کان 7 سال اڳ سيوهڻ ۾ 688ھ 1289ع ڌاري سيوهڻ ۾ آيو. قلندر لعل شهباز جي وفات 673ھ آهي، اهو قلندر لعل شهباز سان پهرين ڪيئن مليو. ميمڻ عبدالغفور سنڌي جي لکت موجب جمن جتي قلندر لعل شهباز کان 15 سال پوءِ 688ھ ۾ سيوهڻ ۾ آيو هئو ۽ قلندر لعل شهباز کان 7 سال پهرين آيو. ان وقت جمن جتي جي عمر ست اٺ سال هوندي. ٻي طرف ميمڻ صاحب لکي ٿو ته جمن جتي ڦوھ جواني ۾ سيوهڻ پهتو. جڏهن ته ست سال جواني ناهي، ننڍپڻ آهي. ان حوالي سان ميمڻ عبدالغفور جي جنم واري احوال کي تسليم ڪري سگهجي ٿو، ليڪن قلندر لعل شهباز کان سيوهڻ ۾ پهرين اچڻ، ان سان ملاقات ڪرڻ، ان جو معتقد ٿيڻ، قلندر لعل شهباز سان لاڳاپيل قصي کي رد ڪجي ٿو.
سيد جمن شاھ جتي ستي پنهنجي والد جي وفات کان پوءِ سيد سياحت ڪندي ٺٽي کان پوءِ سيوهڻ پهتو، اتي هڪ سوال پيدا ٿئي ٿو ته جمن شاھ جتي ستي جي والد ڪڏهن، ڪهڙِي سال وفات ڪئي، ان کان پوءِ سنڌ طرف آيو..
سيد جمن شاھ جتي ستي جو مقبرو حڪمران شاھجهان جي دؤر ٺهيو هيو. اهو قدامت ڪري ڊهي ويو هاڻ ٻيهر مقبرو تيار ٿيو آهي. مقبري اندر سيد جمن شاھ جتي ستي سان 3 ٻيون به مزارون آهن. انهن جي خبر نه پئجي سگهي آهي ته اهي ڪنهنجون مزارون آهن. مقبري جي احاطي ۾ ڪجهه ٻيون به مزارون آهن.
هن مقالي لکندڙ کي قياس آهي ته سيد جمن جتي ستي، قلندر لعل شهباز کان پوءِ جو آهي. جڏهن سيوهڻ جي هڪ اهم ڪتاب مشائخ سيوستان غفور بن حيدر سيوستاني ۾ جمن شاھ جو احوال نه آهي. جڏهن ته ان ڪتاب ۾ سيوهڻ جي قديم چوڏهن بزرگن جو احوال آهي جيڪي قلندر لعل شهباز کان اڳ يا پوءِ ٿي گذريا آهن.
ميمڻ عبدالغفور ميمڻ لکي ٿو ته؛
”باقي حياتي جا ڏينهن سيوهڻ ۾ گهاريائين جتي 72 ورهين جي عمر غالباََ 731ھ مطابق 1330ع ڌاري وفات ڪيائين. کيس شهر جي اوڀارين طرف درياءَ جي ڪنڌي تي دفنايائون“. (4)
سيد جمن شاھ جو جنم 657ھ وفات 731ھ آهي حساب ڪنداسين ته سندس عمر 74 سال آهي. جمن جتي ستي جي عمر 72 سال نه بيهي ٿي. ان حساب ۾ به ميمڻ عبدالغفور کان غلطي ٿي آهي.
سيد جمن جتي ستي اهل علم شخص هوندو، ضرور ڪو نيڪ ٻانهو آهي. جو مٿان سندس مقبرو ٺهيل آهي. سيد جمن شاھ جتي ستي جو احوال ڪتابن ۾ گهٽ ملي ٿو. ڪو خاص احوال ڪٿان ملي پوي ته جيئن ڄاڻ حاصل ڪجي.
سيد جمن شاھ جتي ستي جو مقبرو سيوهڻ جي قديم شاهي بازار جي اختتام وٽ قديم دور کان موجود آهي. اڳ درگاھ ڀرسان درياھ وهندو هو. پر هاڻ ٿوري وٿيءَ تي وهندو رهي ٿو.
هي بزرگ سمن جي دور جو ٿي گذريو آهي. شاھُ درويش جو معتقد هو. ان جي مزار سيوهڻ ۾ آهي.(5)
حوالا
1. سيوهاڻي عنايت الله ڀٽو، شان قلندر الشهباز فوٽو اسٽيٽ سيوهڻ شريف 2013ع ص 121
2. ميمڻ عبدالغفور سنڌي، عظيم سنڌي انسان، ماڊرن بڪ اسٽور لاڙڪاڻو 1980ع ص 47
3. ميمڻ عبدالغفور سنڌي عظيم سنڌي انسان ماڊرن بڪ اسٽور لاڙڪاڻو 1980ع ص 47
4. ميمڻ عبدالغفور سنڌي عظيم سنڌي انسان حوالو اڳ آيل آهي. ص 48
5. حضرت علامه مولانا، قاضي محمد اقبال حسين نعيمي علمي ڪتاب گهر ڪراچي 1997ع ص 125