سفرناما

اپسرائن جي شهر استنبول ۾

هي ڪتاب ”اپسرائن جي شهر استنبول ۾“ ترڪيءَ جو سفرنامو آهي جنهن جو ليکڪ امتياز منگي آهي. هي ڪتاب 2010ع ۾ روشني پبليڪيشن پاران ڇپايو ويو. انور فگار هَڪڙو لکي ٿو ”محترم امتياز منگي صاحب جي گهري سوچ ۽ سنجيدگيءَ وارو رويو متاثر ڪندڙ آهي. هو جڏهن ترڪيءَ ۽ سنڌ جي تعلقات ۽ لاڳاپن کي تاريخي تناظر ۾ ڏسي ٿو، تڏهن وقت ۽ حالتن جي تجزيي سان گڏ اڳ ۽ پوءِ جي نتيجن کي نظر ۾ رکي، جيڪا راءِ قائم ڪري ٿو، سا بيشڪ قبوليت جوڳي چئي سگهجي ٿي.“
Title Cover of book اپسرائن جي شهر استنبول ۾

دوري جو مقصد

دوري جو مقصد
اسان هيومن رسورسز ڊيولپمينٽ نيٽورڪ (HRDN) جي معرفت يارهين سالياني سير (Annual Trainers’ Retreat)جي سلسلي ۾ استنبول وڃي رهيا هئاسين. جن جو مان ميمبر آهيان. هيءَ هڪ غيرسرڪاري پاڪستاني بين الاقوامي تنظيم آهي، جنهن جو صدر دفتر اسلام آباد ۾ آهي.هنن جو مقصد فلاح ۽ بهبود، سرڪاري ۽ خانگي ملازمن توڙي سماجي ڪارڪنن کي واسطيدار ادارن ۾ ٽريننگ ذريعي فعال ۽ ڪار آمد بڻائڻ، رفريشر ڪورس، جديد ڪمپيوٽر سافٽويئرز انٽرنيٽ جو استعمال وغيره ۾ ڀڙ ڪرڻ آهي. ان سان گڏوگڏ آفت سٽيل علائقن ۾ امداد ۽ بحالي به سندن ترجيحات ۾ شامل آهي. هيومن رسورسز ڊيولپمينٽ نيٽ-ورڪ هن کان اڳ ڏهه ساليانا سير منعقد ڪري چڪي آهي. جن ۾ مصر،دبئي، مليشيا ۽ ٻيا ملڪ شامل آهن. سندن ويب سائيٽ www.hrdn.net آهي. اسان جي ٽيم ۾ ڪُل ۵۳ ڄڻا شامل هيا، جن مان ست عورتون پڻ هيون.اسان جوگروپ ليڊر رومي سعيد حيات آهي، جيڪو هيومن رسورسز ڊيولپمينٽ نيٽورڪ جو سربراه پڻ آهي. هيومن ريسورس ڊپوليمنٽ نيٽورڪ (HRDN) سالم هڪ دفعو پنهنجن ميمبر لاء هن قسم جو پرڏيهي پروگرام رکندي آهي ان لاءِ ته جيئن سِڄو سال اندرون ملڪ نوڪريءَ جي گهما گهمي، آفيسن جي يڪسانيت واري معمول ۽ بي آرامي واري شيڊيول کي وقتي طور ترڪ ڪري، ڪنهن ٻاهرين ملڪ جي کليل ماحول ۾گڏجي. ٻين لفظن ۾ هيءَ ساليانوويڪيشن يا موڪلون ملهائڻ جو هفتو هوندو آهي ته زندگيءَ ۾ تازگي جو جهونڪو به اهڙيءَ ڪيفيت هر ماڻهو خاص ڪري ملازم پنهنجي زندگيءَ ۾ اڪثر تڏهن محسوس ڪندو آهي جڏهن هو صبح جو تيار ٿي، دفتر وڃڻ جو ارادو ترڪ ڪري، ريزگي موڪل جي درخواست موڪلي يا ته موبائل بند ڪري ۽ فون جو رسيور لاهي سمهي رهندو آهي يا نڪري پوندو آهي شهر کان پري، عارضي ذهني ڇوٽڪارو حاصل ڪرڻ لاءِ. ائڊورڊ ڊالبرگ Edward Dahlberg ان ڪيفيت جي ڇا ته ترجماني ڪئي آهي ته جڏهن ڪو محسوس ڪري ته سندس زندگي جو ڪو ملهه ۽ مقدار نه رهيو آهي ته هو يا ته خودڪشي ڪري يا سفر لاءِ نڪري پوي.
When one realizes that his life is worthless; he either commits suicide or travel.
مون آخري دفعو موبائل تي پنهنجي شريڪِ حيات ، يارن لال ڏنو ۽ منظور سيال کي الوداع چئي، موبائل بند ڪري ڇڏيو. هينئر اسان جهاز ۾ ويهي چڪا آهيون. مون گلف ايئر جي جهاز جي دريءَ مان پنهنجي ڌرتيءَ تي آخري نگاهه وڌي. صبح جا آثار نموندار ٿيڻ شروع ٿيا هئا. منهن سجيل سج اکيون مهٽيندي اٿيو هيو. اڃان سندن لال هو. رن وي تي پيلي روشني وڌندي ٿي وئي جيڪا رات روڊن تي هئي. جهاز ۾ ايئر هوسٽس طرفان سفر جي دعا ۽ اشارن ئي اشارن ۾ ناگهاني حادثن جي روايتي هدايتن بعد جهاز جي اسپيڊ تيز ٿيندي وئي ۽ جهاز هوا ۾ اٿيو. راتوڪيءَ ويڌن ڪري اوجاڳيل اکيون زوري ٻوٽجڻ لڳيون، سو سيٽ سولي ڪري سمهي رهيم. لڳ ڀڳ ٻن ڪلاڪن جي منجهيل مسافريءَ بعد نيٺ جهاز جهڙ جهاڳي مٿي چڙهيو. اعلان ٿيو ته اسان بحرين لهڻ وارا آهيون، سندرا ٻڌو. بحرين ۾ اسانجو هوٽل اول ۾، هڪ رات جو stayهيو. رات گذاري صبح جو ڏهين بجي واپس استنبول لاءِ اڏام شروع ڪئي. چئن ڪلاڪن جي ڊگهي سفر بعد اسان استنبول مٿان اچي وياسين. جهاز جي عملي هوشيار ڪيو. مان استنبول جي اوچين عمارتن، ڪاٽيجز ۽ ولاز جي ڳاڙهين ڇتين، ڪشادين مسجدن جي اوچن مينارن ۽ قبن، سڌن رستن، سر سبز شاهرائن ۽ باغن جو بَغور جائزو وٺي رهيو هيس ته جهاز اڍنگي نموني سان هيٺ ٽٻي هنئي. ”شايد هتي برفباري گهڻي ٿيندي آهي!“ منهنجي اڳيان واري سيٽ تي ويٺل پٺاڻ دوست، جيڪو پڻ ڳاڙهين ڇتين کي چتائي ڏسي رهيو هيو، چپن ۾ ڀڻڪيو. هاڻي ته جيڪب آباد ۽ سبي ۾ به ڳاڙهين ڇتين جو رواج آهي. ”خان صاحب جتي ۵۲ ڊگري گرميءَ جو پد آهي ان مردود گرميءَ کان ته دوزخ جي باهه به پناه گهرندي!“ مون هڪدم ترديدي بيان جاري ڪندي چيو. ”هي ڪو برفاني شهر ٿو لڳي.“ اسان جي گروپ جي تمام پيرسن ميمبر به ڳالهايو. ”برفاني رڇ کي پنهنجا علائقا پري کان نظر ايندا آهن.“ منهنجي پاسي واري شرارتي دوست آهستي چيو ۽ مان هڪ زوردار ٽهڪ ڏنو. جهاز لهڻ سان منهنجي ڪنن تي دٻاءُ وڌندو ٿي ويو. هڪ زوردار ڳيت ڏنم ته ڪجهه فرحت محسوس ٿي. جهاز جي Runway سان ٽڪرائڻ جو کڙڪو ٿيو. رفتار گهٽبي پئي وئي ۽ آخرڪار جهاز ڪول پير ٿيندي بلڪل بيهي رهيو. اسان دستي سامان لاهي جهاز مان لٿاسين. اسان آڏو بين الاقوامي اتاترڪ هوائي اڏو هيو. مصطفيٰ ڪمال اتاترڪ جو نالو منهنجي لاءِ ان ڪري به مانوس آهي جو منهنجي شهر لاڙڪاڻي ۾ موهن جي دڙي ڏانهن ويندڙ رستي تي ڪمال اتاترڪ ميموريل ٽاورآهي جيڪو شهيد ذوالفقار علي ڀٽو جي دور حڪومت ۾ کڙو ڪيو ويو هيو. ٽرمينل تي پهچڻ ۽ اميگريشن جي رسمي رولڙي بعد، اسان لگيج کڻي ٻاهر نڪري آياسين. ايئرپورٽ جيان پارڪنگ تي پڻ يورپي سياحن جو انگ وڌيل هيو. هڪ مخصوص مستيءَ سان منڊلائيندڙ يورپي ڇوڪريون، سوئيٽر چيلهه سان چهٽيل، چشما وارن ۾ چنبڙيل، وات ۾ چيونگم، هٿن ۾ ڊجيٽل ڪئمرا يا موبائل، ڪلهي ۾ وڏا پرس۽ ڳؤرا بئگ گهلينديون نظر پئي آيون. اسان جي بس مان سموري اچ وڃ تي نظر هئي. اُن کان هر گستاخ نظر سندن اڀريل حصن جي حرڪت تي ٽڪ هڻي بيٺي هئي. اوچتو گائيڊ ۽ ائڊوانس پارٽي اسان جي وندر ۽ اهم سرگرمي ۾ هن رنگ ۾ ڀنگ ملائي ڇڏي. هنن ايندي ڀليڪار چيو. اسان به کين کلي کيڪاريو. انهن اسان جي قيام، طعام، شيڊيول ۾ شامل مکيه ماڳن، موسم جي بي اعتباريءَ، احتياط، رستن، ٻوليءَ، پبلڪ ٽرانسپورٽ، شاپنگ جي اصولن، ڪرنسي، بازاري وايومنڊل، بارگيننگ ۽ شهر متعلق هر ضروري آگاهي ڏني. هيومن رسورسز ڊيولپمينٽ نيٽ-ورڪ پاران استنبول موڪليل ائڊوانس پارٽي اسان جي لاءِ سڀ بندوبست ڪري ڇڏيا هئا. هوٽلReservation ، ٽوئرسٽ بس ۽ گائيڊ، اسان جي اچڻ کان اڳ، engage ڪري ڇڏيا هئائون. مون به گائيڊ سان هيلو هاءِ ڪئي ۽ کانئس ڪافي معلومات ورتم.