سفرناما

اپسرائن جي شهر استنبول ۾

هي ڪتاب ”اپسرائن جي شهر استنبول ۾“ ترڪيءَ جو سفرنامو آهي جنهن جو ليکڪ امتياز منگي آهي. هي ڪتاب 2010ع ۾ روشني پبليڪيشن پاران ڇپايو ويو. انور فگار هَڪڙو لکي ٿو ”محترم امتياز منگي صاحب جي گهري سوچ ۽ سنجيدگيءَ وارو رويو متاثر ڪندڙ آهي. هو جڏهن ترڪيءَ ۽ سنڌ جي تعلقات ۽ لاڳاپن کي تاريخي تناظر ۾ ڏسي ٿو، تڏهن وقت ۽ حالتن جي تجزيي سان گڏ اڳ ۽ پوءِ جي نتيجن کي نظر ۾ رکي، جيڪا راءِ قائم ڪري ٿو، سا بيشڪ قبوليت جوڳي چئي سگهجي ٿي.“
Title Cover of book اپسرائن جي شهر استنبول ۾

راڪي RAKI يورپ ۽ وچ اوڀر جو تيز شراب

راڪي RAKI يورپ ۽ وچ اوڀر جو تيز شراب

استنبول ڪيرڇڏڻ چاهيندو؟ پنج ست ڏينهن گذاريندڙ هڪ مسافر ۽ عثماني سلطنت جا پنج سئو سال حڪومت ڪندڙ حاڪم جي ڪيفيت مڙئي سا ڳي ٿي رهي. هي مختصر واقعو ان وڇوڙي جي ترجماني ڪندو جيڪو مان ٻڌائڻ چاهيندم ته مصطفيٰ ڪمال اتا ترڪ جي انقلاب ۽ عثماني سلطنت جي انت بعد جڏهن آخري خليفي سلطان عبدالمجيد کي پوليس دولام باچي محل ۾ اچي، جڏهن اهو فرمان پڙهي ٻڌايو ته کين آزاد ڪيو ويو آهي ۽ سج اڀرڻ کان ا ڳ خاندان ۽ خاص ملازمن سميت محل خالي ڪري استنبول ڇڏڻو آهي، ته سندن پيرن مان زمين کسڪندي محسوس ٿي. راڻي درشهوار جيڪا ۱۹۹۵ع ۾ فوت ٿي. ان واقعي جي چشم ديد گواه هئي جيڪا اهو فرمان ٻڌي محل جي درو ديوار کي چنبڙي اڀ ڏاريندڙ رڙيون ڪري رهي هئي. ان جي آلاپيل انهن لفظن جو پڙاڏو ” مونکي اهڙي آزادي نه کپي“ اڄ به دولام باچي محل ۾ گونججي ٿو. ڪيئن سمهي سگهيا هوندا اها آخري رات؟ انهن ڪمرن جي درين مان هوا تي ڦڙڪا ڏيندڙ پردن کي پرچائي سگهيا هوندا؟ سکيا ڏينهن سارڻ لاءِ هڪ رات پوري پوندي. ڇا ڇا ياد نه ڪيو هوندائون. ٻالڪپڻ، شرارتون، والدين جو ڊپ، پيار. پنج سئو سالن تائين خلافت عثمانيه جو تخت رهندڙ استنبول جي آخري حڪمران سلطان عبدالمجيد جو قافلو ساڍي پنجين بجي ڇهن ڀاتين، ٽن سرڪاري آفيسرن ۽ ٻن ملازمن تي ٻڌل هو. ٽن ڪارين ۾ چڙهي ريلوي اسٽيشن طرف روانو ٿيو. اسٽيشن جي درجه اول انتظار گاهه ۾ جڏهن سندن سازو سامان لاٿو ويو ته پروٽوڪول ۾ اسٽيشن مئنيجر جيڪو يهودي هو، هڪدم پيش ٿي، ادب سان سلام ڪيو. هن هيٺن لفظن سان سلطان کي خراج تحسين پيش ڪيو ته:
”عثماني خاندان ترڪي جي يهودين جو ڇپر ڇانوَ هو. جڏهن اسان جو خاندان اسپين مان دربدر ٿيو ته پناه لاءِ اجهو ڳولهيندو رهيو. اهي رحمدل ترڪ ئي هئا، جن کين مانُ ڏئي هتي ترسايو ۽ کين بربادي کان بچائي ورتو. اها عثماني خليفن جي رحمدلي هئي، جن جي طفيل کين مذهب جي آزادي ۽ ثقافت جو تحفظ حاصل ٿيو. اوهان اسان جي ٻچن ۽ نياڻين جي عزت ۽ زندگين کي تحفظ فراهم ڪيو، جنهن لاءِ اسان وٽ لفظ ناهن جن سان شڪريو ادا ڪيون. اسان ان صلي ۾ اوهان جي جيتري خدمت ڪيون گهٽ آهي.اسان اوهان جو احسان لاهي نه ٿا سگهون.“
استنبول جي تخت جو هي آخري چشم وچراغ خليفو عبدالمجيد رات جي گهپ اونڌاهي ۾ اورينٽ ايڪسپريس ذريعي جڏهن سوئٽزرلينڊ لاءِ نڪتو ۽ هنگري جي سرزمين تي پير رکيو ته بي اختيار چيائين: ”منهنجا وڏڙا گهوڙن تي سوار ٿي، حشمت سان جهنڊا ڦڙڪائيندا هتي آيا هئا ۽ مان ان ڌرتي تي پهتو آهيان، پر هڪ گمنام ۽ جلاوطن جيان.“
چئن ڪلاڪن بعد اسان جو جهاز بحرين ايئرپورٽ تي لٿو. اڄ يعني ۲۴ کان ۲۶ اپريل تائين بحرين ۾ (Formula-۱, Grand Prix ) جو ميلو متل هو. سڄي دنيا مان شوقين ڪارين جي ريس فارمولا ڏسڻ لاءِ بحرين ۾ لٿل هئا. اهڙن موقعن تي هالي وڊ ۽ بالي وڊ جون اداڪارائون پڻ مقابلي ۾ لٿل پليئرن کي همٿائڻ، شائقين کي شغل ڏيارڻ، جوئاري ۽ خفتين جي خدمت چاڪري ۽ عرب سڳورن جي مت کسڻ لاءِ ميدان جي رونق وڌائڻ لاءِ پهچنديون آهن. ايئرپورٽ تي اهڙين ئي همٿ افزائي ڪندڙن جا ٽولا پئي ڦريا. ڊيوٽي فري شاپس تي هر هنڌ ڊوڙ جي چٽاڀيٽي ۾ ڊڪندڙ اسپورٽس ڪارين جي ڇاپي ۽ لوگو واريون شرٽون، ٽوپيون، بيج، پرس، واچون، ماڊل ۽ گهڙيال موجود آهن. ٽرمينل جي ٽي وي ڏسي لڳي ٿو ته هي ميلو بحرين جي ڀٽن کان ٿيندو چپي چپي تي ڇانئجي ويو آهي. فارمولا ريس جي هڪ ماڊل ڪار پڻ Display لاءِ بيهاري وئي هئي، جنهن جوِ فوٽو ڪڍيو. دل ته چاهيو ته اسپورٽس چينل تي ڪاڪروچ وانگر ڪلٽيون کائيندڙ ڪارن جي ان ريس جو سامهون نظارو ڪجي. ڏسجي ته پٽا پٽي جهنڊو لهرائڻ سان اسپورٽس ڪاريون ڪيئن ٿيون ڀڙڪو ڏئي اٿن، دلين جو ڌڙڪنون ڪهڙي رفتار سان تيز ٿيون ٿين. ڪهڙي ملڪ جي ماهر challenger کي سوڀ نصيب ٿي ٿي ۽ ڪير رستن تي رلي گم ٿو ٿئي. گولائين ۽ لاهين چاڙهين تان اڇلائجي ڪريل ڪارون ڪٿي وڃي دنگ ڪنديون. ڪير چيڀاٽجي ويندا ڪير سلامت نڪرندا. Pit babes پنهنجي جلوه افروزي سان ريس ڏسڻ وارن جي دلين جا بريڪ فيل ڪريو ڇڏين ۽ سندن دماغن کي هوائن ۾ قلابازيون کارايو ڇڏين. مون کي موٽڻو هو ڇو ته گروپ سان طئي ٿيل شيڊيول موجب واپسي اڻٽر آهي. ڪجهه انتظار بعد اسان وري پنهنجو سفر شروع ڪيو ۽ اڍائي ڪلاڪن بعد اسان جي جهاز جا ڦيٿا اسلام آباد جي ايئرپورٽ جيRunway سان ٽڪريا.مسافرن ۾ آنڌ مانڌ وڌندي وئي. هر ڪنهن سيٽ تي آرس ڀڳو. پنهنجي ڌرتي تي خير خوبي سان واپس اچڻ جي خوشي ٿي رهي هئي .